Ufuk Yola
Eski İş Müfettişi
İş ve Sosyal Güvenlik Danışmanı
Bilirkişi
ufukyola@gmail.com

İşçilere Banka Promosyonu Ödeme Zorunluluğu Var Mı ?

Kamu çalışanlarının maaşlarının ödenmesi için anlaşma sağlanan bankalarla kurumlar arasında yapılan protokoller uyarınca, belirli periyotlarda bankalarca çalışanlara ödeme yapılmaktadır, yapılan bu ödemelere promosyon ücreti denilmektedir. 2017 yılından itibaren emekliler için de ödenmeye başlanan banka promosyonları, işçiler açısından nasıl değerlendirilmelidir. Nihayetinde işçiler de ücretlerini istisnalar göz ardı edilirse banka aracılığı ile almaktadırlar, bu kapsamda işçilerin işverenliklerinden promosyon ücreti talep etme hakları var mıdır? Promosyon ödemesi yapılmayan işçi bu nedenle iş akdini haklı nedenle sona erdirebilir mi? Konularını inceleyelim.

I- İŞÇİ ÜCRETLERİNİN BANKA ARACILIĞI İLE ÖDEME YÜKÜMLÜLÜĞÜ:

21.05.2016 tarih ve 29718 sayılı Resmi Gazete’ de Yayımlanan  "Ücret, Prim, İkramiye Ve Bu Nitelikteki Her Türlü İstihkakın Bankalar Aracılığıyla Ödenmesine Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik"  hükümleri ile banka aracılığı ile ücret ödeme yükümlülüğü açısından aranılan asgari işçi sayısın azaltılarak 10 işçiden 5 işçiye düşürülmüştür. Bu kapsamda ücretlerin ödenmesinde bankaların aracılık görevi genişletilmiştir.

II- İŞÇİNİN BANKA PROMOSYONU TALEP ETME HAKKI VAR MI ?

Yukarıda açıklandığı üzere işyerinde en az 5 işçi çalışması durumunda işverenin işçi ücretlerini banka aracılığı ile ödemesi zorunludur. İşçi ücretlerinin ödenmek üzere bankaya yatırılması karşılığında banka ile işverenlik arasında yapılan protokoller gereği promosyon ödemeleri gündeme gelmektedir. Kazanılan promosyon ödemelerinin işçi tarafından talep edilmesi durumunda, konu taraflar arasında ihtilaflara sebep olabilmektedir. Çünkü işverenler promosyonların iş akdi ile bir alakası olmadığını, firma ile banka arasında yapılan anlaşma gereği ortaya çıkan bir ödeme olduğunu ve dolayısıyla firmaya ödenmesi gerektiğini, işçiler ise iş görme edimine bağlı olarak hak kazandıkları ücretlerin bankaya yatırılması neticesinde bu ödemelerin kazanıldığını bu nedenle kendilerine verilmesi gerektiğini savunmaktadırlar. Konuyla ilgili olarak İş mevzuatında herhangi bir düzenleme yer almamaktadır. Bu nedenle işverenin yasal olarak işçilere banka promosyonu ödeme yükümlülüğü bulunmamaktadır.

Konuya ilişkin yargı kararları incelendiğinde yüksek yargı, işçi ücretlerinin gününde ödenmesi için düzenli ödemede bulunması sonucu işverenin mamelekine geçen promosyonda işçinin bir hakkı bulunmadığını kabul etmiştir. Nitekim örnek karara aşağıda detaylı olarak yer verilmiştir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2007/36387 E. 2007/32535 K. 5.11.2007 T.

" …Davacı, promosyon alacağının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir. İşçi ücretlerinde bir kesinti yapılmaksızın davalı işveren tarafından bankaya ücretlerin ödeme gününden birkaç gün önce yatırılmış olması sonucu bankanın verdiği promosyondan işçinin yararlanma hakkı bulunmamaktadır. Taraflar arasında iş sözleşmesi bulunmaktadır. Gerek 1475 sayılı İş kanunun 26 ve gerek 4857 sayılı İş Kanunu'nun 32. maddelerinde ücretin en geç ayda bir ödemesi zorunluluğu karşısında ödeme gününden önce bankaya paranın yatırılmış olması yönünde işverene bir mükellefiyet yüklenmemiştir. Bu nedenle işçi ücretlerinin gününde ödenmesi için düzenli ödemede bulunması sonucu işverenin mamelekine geçen promosyonda işçinin bir hakkı bulunmaması nedeniyle davanın reddine karar vermek gerekirken mahkemece yazılı gerekçelerle kabulü hatalı olup bozmayı gerektirmiştir." şeklinde karar verilmiştir.

Yine daha güncel bir başka yargı kararında;

Yargıtay 9. H.D. 2012/14184 E. 2014/19299 K. 12.06.2014 T.

“…Davacı, kıdem tazminatı, yıllık izin ücreti, yoğurt bedeli alacağı ile promosyon bedeli alacaklarının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.

Yerel mahkeme, isteği hüküm altına almıştır. Hüküm süresi içinde davalı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Gerekçe:
1-Dosyadaki yazılara toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre davalının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
2-Davacının talep ettiği promosyon parasının işçilere dağıtılmasına ilişkin yasal düzenleme bulunmamaktadır. Yatırılan para işçiye ait olmayıp işverene aittir. İşveren ile banka ve işçi arasında promosyon paralarının işçilere dağıtılacağına yönelik sözleşme de mevcut olmadığından davacı yararına promosyon parasına hükmedilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.”

III-  İŞ SÖZLEŞMELERİ İLE İŞÇİLERE BANKA PROMOSYONU ÖDEMESİ KARARLAŞTIRILABİLİR:

İşverenin her ne kadar işçiye yasal olarak banka promosyonu ödeme yükümlülüğü bulunmasa da, tarafların bu yönde anlaşması ve iş sözleşmelerine bu yönde düzenlemeler koyması mümkündür. Bu durumunda sözleşme hükümleri uyarınca işçilere promosyon ücreti ödenmesi gerekir. Sözleşmelerde promosyon ödemelerinin tamamının işçiye ödenmesi kararlaştırılabileceği gibi yarısı, 1/3’ ü gibi belirli bir oranının ödenmesi de kararlaştırılabilir. Bu durum tarafların karşılıklı mutabakatı sonucu belirlenecek bir husustur. Sözleşme ile kararlaştırılan promosyon ücretinin işçiye ödenmemesi durumunda ise işçinin iş akdini haklı nedenle feshetme yetkisi ortaya çıkacak ve işçi kıdem tazminatına hak kazanabilecektir.

 IV- İŞVEREN TARAFINDAN İŞÇİYE ÖDENEN PROMOSYONLARIN İŞYERİ UYGULAMASI HALİNE GELMESİ:

Taraflar arasında promosyon ödeneceğine ilişkin bir anlaşma bulunmasa da, hak kazanılan promosyonlar işverenlik insiyatifi doğrultusunda işçilere dağıtılabilir. İşverenliğin tek taraflı iradesi sonucu gerçekleşecek bu ödemelerin zamanla işyeri uygulaması haline gelmiş olması durumunda, işçinin ilerleyen dönemlerde ödenmeyen promosyon bedelini talep etme hakkı ortaya çıkacağı söylenebilir.  Nitekim yargı kararları da bu yöndedir.

Yargıtay 22. H.D. 2015/4409 E. 2016/9626 K. 04.04.2016 T.

“…Davacının talep ettiği promosyon alacağı yönünden, davalı işverenlikte çalışan usta öğreticilere bu kapsamda bir ödeme yapılıp yapılmadığı araştırılarak usta öğreticilere promosyon ödemesi yapılmakta olup bu durumun iş yeri uygulaması olması halinde mevcut durumda olduğu şekliyle talebin kabulüne, aksi halde talebin reddine karar verilmesi gerekirken bu konuda araştırma yapılmaksızın yazılı şekilde hüküm kurulması hatalıdır.”

Sonuç itibari ile işverenliğin işçilere promosyon ödemesi yapması yasal olarak zorunlu değildir. Ancak iş sözleşmeleri ile işçilere promosyon ödeneceği kararlaştırılmışsa ya da taraflar arasında bu hususta anlaşma olmamakla birlikte işverenlik tarafından işçilere ödenen promosyonların işyeri uygulaması haline gelmiş olması durumunda, işçinin işverenlikten promosyon ödenmesini talep hakkı olduğu söylenebilir.

04.02.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.