Musa Albayrak
Sosyal Güvenlik Denetmeni
albayrak_musa@hotmail.com

Çıkışım Verilmedi Diye Başka Bir İşyerinde Sigortasız Çalışmayın

Sigortalıların haklarını ve bunlardan yararlanma şartlarını düzenleyen 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, hem çok kapsamlı olduğundan hem de sürekli güncellendiğinden sigortalı ve hak sahipleri tarafından tam anlamıyla bilinememektedir. Bu nedenle sigortalılar, duydukları kadarıyla bu Kanun hakkında bilgi sahibi olmaktadır. Bunlardan bir kısmı doğru olsa da çoğu insanlar tarafından birbirlerine yanlış aktarılmaktadır.

5510 sayılı Kanuna göre sigortalı sayılanlar 4. maddede düzenlenmiştir. Bunlardan,

*a bendine tabi çalışanlar; hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar

*b bendine tabi çalışanlar; hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar

*c bendine tabi çalışanlar; kısaca memurlar.

Yazımız, 4a kapsamında sayılanların karşılaştığı bir konu olduğu için hizmet akdine bağlı çalışanlar üzerine kaleme alınmıştır.

 Söz konusu Kanuna göre sigortalılık; 4/a kapsamında sigortalı sayılanlar için çalışmaya, meslekî ve teknik eğitime, meslekî ve teknik ortaöğretim sırasında tamamlayıcı eğitim ya da alan eğitimine, staja veya bursiyer olarak göreve başladıkları tarihten itibaren başlar; hizmet akdinin sona erdiği tarihten itibaren ise biter. Sigortalılığı sona erenlerin durumları ise işverenleri tarafından en geç sigortalıların işten ayrıldığı günü takip eden on gün içinde Kuruma bildirilir.

Sigortalılar Birden Fazla İşyerinden Sigortalı Gösterilebilir mi?

Sorunun cevabı: Fiili çalışmaya dayandığı sürece gösterilebilir hatta sigortalı olmaları zorunludur. Çünkü Kanunun 8. maddesinde; “İşverenler, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılan kişileri, 7 nci maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sigortalılık başlangıç tarihinden önce, sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirmekle yükümlüdür. “hükmü yer almaktadır. İşçisini çalıştıran işveren, onun başka bir işyerinde sigortalı olup olmadığına bakmaksızın sigorta bildirimini yapmak zorundadır.

İlgili Kanuna göre, sigortalıların birden fazla işveren yanında çalışmalarını engelleyecek herhangi bir hüküm bulunmamaktadır. Aksine, Kanunun 4. maddesinde yer alan “hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar” ibaresi ve 82. maddesinin son fıkrasında yer alan “Sigortalıların bu Kanunun 53 üncü maddesine göre belirlenen aynı sigortalılık haline tâbi olacak şekilde birden fazla işte çalışması nedeniyle Kuruma ödenen primler toplamı, bu sigortalılık hali için belirlenen prime esas kazanç üst sınırı üzerinden hesaplanacak miktarı aşarsa, aşan kısmın tamamı, sigortalının talebi üzerine en geç talep tarihini takip eden ay içinde hissesi oranında sigortalıya defaten geri ödenir. Geri verilen primler için ayrıca gecikme cezası ve gecikme zammı ile faiz ödenmez.” hükmü, sigortalıların birden fazla işyerinde çalışabileceklerini göstermektedir.

Hizmet akdi sona eren bir işçi, o işyerinde sigortalılık niteliğini kaybeder. Hizmet akdi sona eren sigortalının işten ayrılış bildirimi ise takip eden on gün içinde yapılmalıdır. Örneğin; 16.11.2021 tarihinde işten ayrılan sigortalının işten ayrılış bildiriminin yapılması gereken son tarih 26.11.2021’ dir. Ancak bazı durumlarda işverenler ya sehven ya da kasıtlı olarak sigortalıların işten çıkış bildirimini yapmamaktadır. İşçi de hizmet dökümüne bakıp hala sigortalı olduğunu gördüğü için başka bir işyerinde çalışmaya cesaret edememektedir. Başka bir işe giren işçi ise bu işyerinden de sigortalı olma hakkını bilmediği için yeni işveeninden herhangi bir talepte bulunmamaktadır. Tabi bu durum yeni işverenin de işine geldiği için işçi, sigortasız çalışmaya devam etmektedir. Halbuki, eski işyerinde işçinin sigortalılık durumu ne olursa olsun; işçi yeni girdiği işyerinde de sigortalı gösterilmelidir. Kanunen buna bir engel bulunmamaktadır. Hatta yukarıda da belirttiğimiz gibi bu bir zorunluluktur.

Bir örnekle açıklayacak olursak; Ahmet isimli bir kişi “XYZ Kardeşler” unvanlı işyerinde çalışmaya başlamıştır. Bu işyerinde 2 yıl çalışmış ve 16.11.2021 tarihinde işten ayrılmıştır. Hemen yeni bir iş bulması gereken Ahmet, işten çıkışının verilmesini beklediği için her gün hizmet dökümünü kontrol etmektedir. İşten çıktığı tarihten itibaren beş, on, on beş, otuz gün geçmesine rağmen hala çıkışının verilmediğini görmüştür. Bir sonraki ayın bildirgesinde, ayrıldığı işyerinden ayda 30 gün olmak üzere Ahmet adına bildirim yapılmaya devam etmektedir. Ahmet hem şaşırmış hem de sevinmiştir. Eski patronuna durumu aktarmış ve “hallederiz” cevabını almıştır.

Artık yeni bir işe girmek isteyen Ahmet, işten ayrılış bildiriminin verilmesini beklememiş ve “ABC Lojistik“ unvanlı işyerinde çalışmaya başlamıştır. Eski işyerinde hala sigortalı göründüğü için yeni işyerinde sigortalı olmasının yasak olduğunu düşünmektedir. İşvereni de oralı olmayınca sigortasız çalışmaya devam etmiştir. Bu işyerinde bir yıl boyunca sigortasız çalışmış ve işten ayrılarak emekli olmak için müracaatta bulunmuştur.

Ahmet’ in dilekçesine cevap gelmiştir. Kurum tarafından kendisine iletilen tebligatta; “Emeklilik hakkını elde edebilmek için 360 güne ihtiyacınız bulunmaktadır.” yazmaktadır. Günlerinin tam olduğunu düşünen ve artık emeklilik planı yapmaya başlayan Ahmet, bu yazı üstüne şok olmuş ve nedenini araştırmaya başlamıştır.

Ahmet, “XYZ Kardeşler” unvanlı işyerinin denetim geçirdiğini ve işyerinde sahte sigortalıların tespit edildiğini öğrenmiş ve bunların arasında kendisinin de bulunduğunu görmüştür. Ahmet’ in “XYZ Kardeşler” unvanlı işyerindeki 360 günü silinmiştir. Aklına hemen “ABC Lojistik” unvanlı işyerini şikayet etmek gelmiştir. Şikayetini yapmış ancak bu işyerinde sigortasız çalıştığını ispatlayamadığından bir yılı yok olmuştur. Ahmet’ in emekli olabilmesi için bir yıl daha çalışması gerekecektir.

Olayda Ahmet’ in ne yapması gerekirdi?  

Ahmet’ in, ayrıldığı işyerinden kendi adına yapılan bildirimlerin silinmesi ve işten çıkışının yapılması için işverene başvurması, sonuç alamaması halinde SGK’ ya şikayette bulunması gerekirdi. Bu işlemin sonucunun ne olacağından bağımsız olarak da yeni girdiği işyerinde sigortalı olmak için hakkını araması gerekirdi. Ahmet, aynı dönemde hem sigortasız çalışmış hem de sahte sigortalı olmuştur.

Sonuç olarak;

*Hizmet akdiyle aynı anda birden fazla işverene bağlı olarak çalışabilirsiniz.

*Sigortalılık tercihe bağlı değil zorunluluktur.

*İşçi çalıştıran her işveren, işçisini SGK’ ya bildirmek zorundadır.

16.11.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.