İbrahim Çakır
Vergi Müfettişi
ibrahim.cakir2@outlook.com

Vergiye Uyumlu Mükelleflere Vergi İndiriminde Özellikli Hususlar

1.GİRİŞ

Son yıllarda çıkan vergi yapılandırmaları ve matrah artırımı gibi düzenlemelerle vergisini zamanında ve düzgün şekilde ödeyen mükelleflerin bir anlamda cezalandırıldığı yönünde eleştiriler gelmekteydi. Bu eleştirilere istinaden 23/2/2017 tarih ve 6824 sayılı yasanın 4. maddesi ile 193 sayılı kanunun mülga mükerrer 121 inci maddesi vergiye uyumlu mükelleflere vergi indirimi başlığı yeniden düzenlenmiş ve şartları sağlayan mükelleflere ödeyecekleri vergiler üzerinden %5 indirim yapılması sağlanmıştı.

2020 hesap dönemi Kurumlar Vergisinin beyanname verme takviminin başladığı bu günlerde indirim uygulamasına yönelik tereddüt edilen bazı özellikli hususlara Gelir İdaresi Başkanlığının çeşitli tarihlerde verdiği özelgeler ışığında aydınlatılmaya çalışılacaktır.

2. VERGİYE UYUMLU MÜKELLEFLERE VERGİ İNDİRİMİ MÜESSESİ

2.1. İndirimden Kimler faydalanabilir?

Gelir Vergisi Kanunun mükerrer 121. Maddesine göre,

• Ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle gelir vergisi mükellefi olanlar
• kurumlar vergisi mükelleflerinden (finans ve bankacılık sektörlerinde faaliyet gösterenler, sigorta ve reasürans şirketleri ile emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları hariç olmak üzere),

aşağıda belirtilen şartları taşımaları halinde, yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan verginin %5'i, ödenmesi gereken gelir veya kurumlar vergisinden indirilir.

2.2. İndirim İçin Şartlar Nelerdir?

Söz konusu indirimden faydalanabilmek için;

• İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıla ait vergi beyannamelerinin kanuni süresi içerisinde verilmiş ve indirimin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibarıyla bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerin ödenmiş olması,
• İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıl içerisinde haklarında beyana tabi vergi türleri itibarıyla ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış bir tarhiyat bulunmaması,
• Vergi indiriminin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibarıyla vergi aslı (vergi cezaları ile fer’i alacaklar dâhil) 1.000 Türk lirasının üzerinde vadesi geçmiş borcunun bulunmaması,
• Vergi indiriminin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile önceki dört takvim yılında Vergi Usul Kanununun 359 uncu maddesinde sayılan fiillerin işlenmemiş olması şarttır.

2.3. Madde Kapsamında Vergi Beyannameleri Nelerdir?

GVK mükerrer 121. maddesinde geçen vergi beyannameleri ibaresi,

• Yıllık gelir vergisi beyannameleri,
• Yıllık kurumlar vergisi beyannameleri
• Geçici vergi beyannameleri,
• Muhtasar, Muhtasar ve Prim Hizmet beyannameleri ile
• Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı vergi dairelerine verilmesi gereken katma değer vergisi ve özel tüketim vergisi beyannamelerini;

Vergi ibaresi ise;

 Anılan Bakanlığa bağlı vergi dairelerine verilmesi gereken beyannameler üzerine tahakkuk eden vergileri ifade eder.

2.4. İndirimde Üst Sınır Var mı?

Hesaplanan indirim tutarı, her hâl ve takdirde 1 milyon (310 Seri No'lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2020 hesap dönemi için 1.400.000 TL ve 2021 hesap dönemi için ise 1.500,000,00 TL) Türk lirasından fazla olamaz.

 İndirilecek tutarın ödenmesi gereken vergiden fazla olması durumunda kalan tutar, yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihi izleyen bir tam yıl içinde mükellefin beyanı üzerine tahakkuk eden diğer vergilerinden mahsup edilebilir. Bu süre içinde mahsup edilemeyen tutarlar red ve iade edilmez. Gelir vergisi mükelleflerinin yararlanacağı indirim tutarı, ticari, zirai veya mesleki faaliyet nedeniyle beyan edilen kazançların toplam gelir vergisi matrahı içerisindeki oranı dikkate alınmak suretiyle hesaplanan gelir vergisi esas alınarak tespit edilir.

2.5. İndirimden Dar Mükellefler Faydalanabilir Mi?

Kanun maddesinde tam-dar mükellef ayrımı yapılmamıştır. Dolayısıyla yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannamesi veren tam/dar gerçek kişi mükellef ve tam/dar mükellef kurum bu indirimden yararlanabileceği değerlendirilmektedir.

Nitekim İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 18.04.2019 tarih ve 62030549-120[Mükerrer 121-2018/654]-E.319336 sayılı özelgesinde şartların sağlanması halinde dar mükellef kurumların indirim faydalanabileceği anlaşılmaktadır.

2.6. İndirimden Adi Ortaklıklar Faydalanabilirler Mi?

İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 02.01.2019 ve 62030549-120[Mük.121-2018/592]-178 sayılı özelgesinin sonuç bölümü şu şekildedir:

Adi ortaklığın amacı, ortakların sorumlulukları, sermayesi, borçları ve alacakları 1/7/2012 tarihinde yürürlüğe giren 6098 sayılı Borçlar Kanununun 620-645 inci maddelerinde düzenlenmiştir. Kanunun 620 nci maddesinde adi ortaklık, iki ya da daha fazla kişinin, bir sözleşmeye dayanarak, emeklerini ve mallarını ortak bir amaca erişmek üzere birleştirmesi olarak tanımlanmıştır. Adi ortaklıkların tüzel kişiliği olmadığı gibi gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olmaları da söz konusu değildir. Adi ortaklık olarak faaliyette bulunulması halinde, ortaklığa stopaj ve katma değer vergisi mükellefiyeti tesis ettirilmektedir. Adi ortaklıkların ortaya çıkan kâr veya zararı, adi ortaklığı oluşturan ortaklar tarafından hisseleri oranında kendi kazançlarına dâhil edilerek vergilenmektedir.

Adi ortaklıkta malvarlığı bakımından elbirliği ile mülkiyet, borçlar bakımından ise müteselsil sorumluluk söz konusudur.

Bu hüküm ve açıklamalar çerçevesinde, ortağı olmanız dolayısıyla vergisel yükümlülükleri ve borçları bakımından müteselsil sorumluluğunuz bulunan adi ortaklığın beyanname üzerine tahakkuk eden vergi borçlarının zamanında ödenmemiş olması nedeniyle şirketinizin Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 121 inci maddesinde yer alan vergiye uyumlu mükelleflere sağlanan vergi indiriminden yararlanması mümkün bulunmamaktadır.

Buna göre, adi ortaklığın ortaklarından her biri kendi hissesine düşen vergiye ilişkin olarak indirim müessesinden faydalanabilecektir. Ancak adi ortaklığın vergi borçlarının zamanında ödenmemesi durumunda ortakların müteselsil sorumlulukların bulunması nedeniyle indirimden faydalanamayacaklardır.

2.7. Birleşme Durumunda İndirimden Faydalanabilir Mi?

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 19. maddesine uygun bir şekilde mevcut bir kurumun başka bir kurumu devralması suretiyle gerçekleşen birleşmelerde devralan kurumun vergi indiriminden faydalanabilmesi için, devralan ve devrolunan kurumların her ikisinin de maddede yer alan şartları sağlaması gerekmektedir.

Dolayısıyla, devir alınan şirketlerin herhangi birisinin Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 121 inci maddesinde yer alan şartları sağlayamaması halinde devralan şirketin de ilgili döneme ilişkin olarak söz konusu vergi indiriminden faydalanması mümkün değildir.

Yukarıda paylaşılan Kayseri Vergi Dairesi Başkanlığı 15.06.2020 tarih ve 50426076-120[MÜK-121-2018/20-704]-E.43742 sayılı özelgesinden anlaşılacağı üzere, birleşme durumunda devralan ve devrolunan kurumların her ikisinin de maddede yer alan şartları sağlaması madde kapsamında vergi indiriminden faydalanılabilecektir.

2.8. Tevkif Edilen Verginin Ödenmemesi İndirime Engel Olur Mu?

Mükellef tarafından tevkif edilen ancak süresinden sonra beyan edilerek ödenen verginin indirimden faydalanmaya engel olup olmayacağı hususunda İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı 09.10.2018 tarih ve 62030549-120[Mük.121-2018/496]-E.897162 sayılı özelge ile aşağıdaki şekilde görüş bildirmiştir.

Konu ile ilgili olarak yayımlanan 301 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin, "4.1. İlgili dönem beyannamelerinin kanuni süresi içerisinde verilmiş ve bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerin de kanuni süresi içerisinde ödenmiş olması" bölümünde ise;

"İndirimden yararlanılabilmesi için mükelleflerin, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu beyannamenin ait olduğu yıldan önceki son iki yıla ilişkin olarak Maliye Bakanlığına bağlı vergi dairelerine verilmesi gereken gelir veya kurumlar vergisi, katma değer vergisi, muhtasar gibi tüm vergi beyannamelerini kanuni süresi içerisinde vermiş ve bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerini de kanuni süresi içerisinde ödemiş olmaları gerekmektedir.

Öte yandan, kanuni süresi içerisinde verilen bir beyannameye ilişkin olarak, kanuni süresinden sonra düzeltme amacıyla veya pişmanlıkla verilen beyannameler vergi indiriminden yararlanılmasına engel teşkil etmeyecektir. Ancak, indirimden yararlanılabilmesi için bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerin de kanuni süresi içerisinde ödenmiş olması gerekmektedir.

Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalar çerçevesinde, kanuni süresinde sorumlu sıfatıyla verilmesi gereken  2 No.lu KDV beyannamesinin kanuni süresinden sonra verilmesi nedeniyle, Gelir Vergisi Kanununun Mükerrer 121 inci maddesinde yer alan %5'lik vergi indirimden yararlanmanız mümkün bulunmamaktadır.

2.9. Tecil Edilen Borç İndirime Engel Mi?

Mükellefin diğer şartları sağladığı ancak beyannamenin verildiği son iki yıl içerisinde maddede sayılan vergi türlerinden vergi borcu olmakla birlikte çıkarılan çeşitli yapılandırma kanunlarından faydalanarak borcunu tecil etmesi ve tecil planına uygun şekilde ödemesi halinde indirimden faydalanıp faydalanamayacağı hususunda görüş talep edilmiştir.

Trabzon Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 22.08.2019 tarih ve 26468226-120[ÖZG-1-2018]-E.64933 sayılı özelgesinde; “Bu hüküm ve açıklamalar çerçevesinde, 7020 sayılı yasa kapsamındaki yapılandırmanız da incelendiğinde; yapılandırdığınız katma değer vergisi ve gelir vergisinin vergilendirme döneminin 2016 takvim yılı olması söz konusu kanun maddesinden yararlanma şartları arasında sayılan "beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerin kanuni süresinde ödenmiş olması " şartının ihlali sayıldığından, vergi indirimden yararlanmanız mümkün bulunmamaktadır. şeklinde görüş bildirmiştir.

Buna göre, ilgili özelgeden anlaşılacağı üzere madde kapsamında tahakkuk eden borcun vadesinde ödenmeyerek daha sonra tecil edilerek ödenmesi halinde dahi indirimden faydalanamayacağı anlaşılmaktadır.

2.10. Mükelleften Kaynaklanmayan Hata Nedeniyle Geç Ödeme İndirim Uygulanmasına Engel Olur Mu?

Bazı durumlarda mükelleften kaynaklanmayan nedenlerden ötürü verginin vadesi içinde ödenmesi gecikebilmektedir. 14.03.2019 tarih ve 62030549-120 (Mük 121-2019/240)-E.218900 sayılı özelgede mükellef kurum vergi borcunu vadesi içinde ödediği ancak bankanın sistemsel hata nedeniyle ödemeleri bir gün sonra yaptığını ve bu durumun tamamen bilginiz dışında vuku bulduğunu, banka da bu durumu kabul ettiğini, dolayısıyla banka tarafından kaynaklanan hata nedeniyle firmanızın mağdur olduğunu belirterek Gelir Vergisi Kanununun Mükerrer 121’nci maddesindeki vergi indiriminden yararlanıp yararlanamayacağınız hususunda Başkanlığımız görüşleri talep etmiştir.

Buna göre idare cevaben; “Bu hüküm ve açıklamalara göre, vergi indiriminin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıla ait vergi beyannamelerinin kanuni süresinde verilmiş olması ve bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerin de kanuni süresi içerisinde ödenmiş olması gerektiğinden Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 121’nci maddesinde yer alan hükme göre söz konusu vergi indiriminden yararlanmanız mümkün bulunmamaktadır.” şeklinde görüş bildirmiştir.

3. SONUÇ

Gelir Vergisi Kanunu’na eklenen mükerrer 121’inci madde ile vergiye uyumlu kabul edilen mükelleflere,  01.01.2018 tarihinden verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere %5 vergi indirimi getirilmiştir. Ancak indirim şartları rijit olup, şartlardan herhangi birinin sağlanamaması durumunda mükellefler vergi zıyaı cezası uygulanmaksızın indirim tutarında tarhiyat ile muhatap olabileceklerdir.

Bu anlamda, mükelleflerin uygulamada tereddütte kalabileceğini bazı özellikli hususlar Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından verilen özelgeler ışığında açıklanmaya çalışılmıştır. Faydalı olması dileğiyle.

KAYNAKÇA

-193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu

-18.04.2019 tarih ve 62030549-120[Mükerrer 121-2018/654]-E.319336 sayılı özelge

-02.01.2019 ve 62030549-120[Mük.121-2018/592]-178 sayılı özelge

-15.06.2020 tarih ve 50426076-120[Mük-121-2018/20-704]-E.43742 sayılı özelge

-09.10.2018 tarih ve 62030549-120[Mük.121-2018/496]-E.897162 sayılı özelge

-14.03.2019 tarih ve 62030549-120 (Mük 121-2019/240)-E.218900 sayılı özelge

-22.08.2019 tarih ve 26468226-120[ÖZG-1-2018]-E.64933 sayılı özelge

13.04.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.