YMM İbrahim Akbayrak TTK'na Göre Yapılacak Kar Dağıtımı, Yedek Akçe Ayrılması v.b. Hususlarda Hangi Bilanço Esas Alınacak? (22.04.2024)

E-bültenimize kayıt olun, yeni yazılar e-posta adresinize gelsin! Üye olmak için tıklayın.

EDİTÖRÜN SEÇTİKLERİ

YAZARLARIMIZ

Emre Eker
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
smmmemreeker@gmail.com

Tüm Haklarıyla Satın Alınan Film ve Dizilerin Amortisman Hesaplamasındaki Durumu

Televizyon yayını yapan kuruluşunun film ve dizileri yapımcı firmalardan tüm hakları ile satın almaları halinde uygulanacak amortisman oranları ve uygulanacak yöntem ile ilgili gerek Kurumlar Vergisi Kanununa, gerekse de Vergi Usul Kanuna göre değerlendirmek gerekirse.

A) KURUMLAR VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN;

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun "Safi Kurum Kazancı" başlıklı 6. maddesinin 1. fıkrasında, kurumlar vergisinin mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanacağı, 2. fıkrasında da safi kurum kazancının tespitinde 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun ticari kazanç hakkındaki hükümlerinin uygulanacağı hükme bağlanmıştır.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun "Bilanço Esasında Ticari Kazancın Tespiti" başlıklı 38. maddesinde, bilanço esasına göre ticari kazancın teşebbüsteki öz sermayenin hesap dönemi sonundaki ve başındaki değerleri arasındaki bariz fark olduğu, bu dönem zarfında sahip veya sahiplerce işletmeye ilave olunan değerlerin bu farktan indirileceği, işletmeden çekilen değerlerin ise farka ilave olunacağı, ticari kazancın bu şekilde tespit edilmesi sırasında, Vergi Usul Kanununun değerlemeye ait hükümleri ile bu Kanunun 40. ve 41. maddeleri hükümlerine uyulacağı hükmüne yer verilmiştir.

Aynı Kanunun "İndirilecek Giderler" başlıklı 40. maddesinin birinci fıkrasının (7) numaralı bendin de ise, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanların safi kazancın tespitinde gider olarak indirim konusu yapılacağı hükme bağlanmıştır.

Ayrıca, ticari kazancın tespitinde "tahakkuk esası ilkesi" ile "dönemsellik ilkesi" olmak üzere iki temel ilke geçerlidir. Tahakkuk esası ilkesinde, gelir veya giderin miktar ve mahiyet itibariyle kesinleşmiş olması, yani geliri veya gideri doğuran işlemin tekemmül etmesinin yanı sıra, miktarının ve işlemden kaynaklanan alacağın veya borcun ödeme şartlarının da belirlenmiş olması gereklidir. Dönemsellik ilkesi ise bu gelir veya giderin ilgili olduğu döneme intikalinin sağlanması olup, "Dönemsellik" kavramı gereği işletmeler, gelir ve giderlerini tahakkuk esasına göre muhasebeleştirmek; hasılat, gelir ve kârlarını aynı döneme ait maliyet, gider ve zararlarla karşılaştırmak durumundadır. Bu ilke uyarınca gelir ve giderlerin ilgili oldukları döneme kaydedilmesi gerekmektedir.

B) VERGİ USUL KANUNU YÖNÜNDEN;

213 sayılı Vergi Usul Kanununun; 174. maddesinde, defterlerin hesap dönemi itibariyle tutulacağı; kayıtların her hesap dönemi sonunda kapatılacağı ve ertesi dönem başında yeniden açılacağı; hesap döneminin normal olarak takvim yılı olduğu; şu kadar ki, takvim yılı dönemi faaliyet ve muamelelerinin mahiyetine uygun bulunmayanlar için bunların müracaatı üzerine Maliye Bakanlığının 12 şer aylık özel hesap dönemleri belli edebileceği; bu maddeye göre özel hesap dönemi tayin edilenlerin ticari ve zirai kazançlarının, hesap dönemlerinin kapandığı takvim yılının kazancı sayılacağı.

313. maddesinde, işletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan gayrimenkullerle 269. madde gereğince gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetlerin, alet, edevat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmlerinin birinci kısımdaki esaslara göre tespit edilen değerinin bu Kanun hükümlerine göre yok edilmesinin amortisman mevzuunu teşkil ettiği,

315. maddesinde, mükelleflerin amortismana tabi iktisadi kıymetlerini Maliye Bakanlığının tespit ve ilan edeceği oranlar üzerinden itfa edecekleri, ilan edilecek oranların tespitinde iktisadi kıymetlerin faydalı ömürlerinin dikkate alınacağı,

320. maddesinde, her yılın amortismanının ancak o yıla ait değerlemede nazara alınabileceği, amortismanın herhangi bir yıl yapılmamasından veya ilk uygulanan nispetten düşük bir hadle yapılmasından dolayı amortisman süresinin uzatılamayacağı hükme bağlanmıştır.

Bu bakımdan, işletmede bir yıldan fazla kullanılan, yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan ve envantere dahil bulunan iktisadi kıymetler için amortisman ayrılması mümkün bulunmakta olup, amortisman ayrılmasına iktisadi kıymetlerin aktife girdikleri hesap döneminden itibaren başlanması icap etmektedir. Aktife girme kavramı ise, iktisadi kıymetin iktisap edilerek defter kayıtlarına geçirilmesini, değerleme gününde envantere dahil olmasını ve kullanılmaya hazır halde bulundurulmasını ifade etmekte olup, iktisadi kıymetin işletmede fiilen kullanılmaya başlanması gerekli bulunmamaktadır.

Amortismana tabi iktisadi kıymetler için uygulanacak "Faydalı Ömür ve Amortisman Oranları" 339, 365, 389, 399, 406, 418, 439, 458 ve 506 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri ile değişik 333 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği eki liste ile açıklanmıştır.

Öte yandan, 217 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin "3.6. Amortisman Uygulaması" başlıklı bölümünde; "Mükellefler yıllık olarak hesaplayacakları amortisman tutarının ilgili döneme isabet eden kısmını geçici vergiye ilişkin kazançlarının tespitinde dikkate alabileceklerdir. Yıl içinde iktisap edilen amortismana tabi iktisadi kıymetler için yıllık olarak ayrılabilecek amortisman tutarından kazancın ilgili olduğu döneme isabet eden kısım dikkate alınacaktır.

(Örneğin, ikinci dönemde iktisap edilen bir kıymet için bu dönemde 6 aylık amortisman ayrılabilecektir. Normal hesap dönemi olsun özel hesap dönemi olsun iktisadi kıymetlerin amortismanı sadece ilgili dönemlerde ayrılmalıdır. Bölüm bölüm çekilen dizi filmlerin çekildikleri hesap döneminde aktifleştirilmesi gerekmektedir.)

Birkaç farklı görüşe göre,

Faydalı Ömür ve Amortisman Oranlarının belirlendiği Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğlerindeki amortisman listesinin 44.9.1. bölümünde, filmlerin faydalı ömür süresi 2 yıl ve amortisman oranı ilk yıl için %60, ikinci yıl için %40 olarak tespit edilmiş, aynı zamanda sinema filmleri gibi değerlendirilen dizi filmlerin bahse konu amortisman listesinin (44.9.1.1) bölümü kapsamında, 2 yıl faydalı ömür süresi ve ilk yıl için %85, ikinci yıl için %15 oranları dikkate alınmak suretiyle amortismana tabi tutulması gerekmekte,

Farklı bir görüşe göre ise Film olsun Dizi film olsun bahse konu amortisman listesinin (44.9.1.1) bölümü kapsamında, 2 yıl faydalı ömür süresi ve ilk yıl için %85, ikinci yıl için %15 oranları dikkate alınmak suretiyle amortismana tabi tutulması gerekmektedir.

Aslında burada tamamen değerli uygulayıcıların biraz görüşüne bırakılmış gibi, ancak genel görüş filmlerin 44.9.1. bölümünde, dizi filmlerin ise 44.9.1.1 bölümünde değerlendirilmesidir.

Diğer bir açıdan satın alınan Film ve Dizilerin aslında bir hakkın satın alınması olduğu görünmekte, dolayısıyla tek düzen hesap planına uygun olarak 260 Haklar hesabında takip edilmesi gerektiği genel görüş olarak karşımıza çıkmaktadır. Aynı zamanda kiralanan film ve dizilerde, bir kiralama olarak düşünülüp gider olarak düşünülmekte, farklı bakış açılarına göre ise yine bir hak elde edilmesinden dolayı satın alıp gibi işlem yapılmalıdır.

Yurt dışından alınan veya kiralanan Film ve Dizilerde ise, gümrükten geçen bir işlem olmadığından KDV hesaplaması yapılıp aynı zamanda sorumlu sıfatıyla ödenecektir. Ayrıca, bir gayri maddi hak satın alımı olduğundan Kurumlar Vergisi Kanunu 30. Maddesi hükmü gereğince kurum stopajı yapılacaktır. (Karşılıklı vergi anlaşmaları gereği ülkeye göre stopaj oranları değişiklik gösterebilir)

Uygulamada en çok zorlanılan konulardan biride dizi filmlerinin yayın döneminin yılın Eylül ayından başlayarak ertesi yılın Haziran ayında sona ermesi sebebiyle Vergi Usul Kanununda belirlenen hesap dönemi ile uyumsuzluk yaşandığı, konunun özelge ile “Normal hesap dönemi olsun özel hesap dönemi olsun iktisadi kıymetlerin amortismanı sadece ilgili dönemlerde ayrılmalıdır. Bölüm bölüm çekilen dizi filmlerin çekildikleri hesap döneminde aktifleştirilmesi gerekmektedir.” Açıklandığı görülmektedir. (62030549-125[6-2014/464]-152387 nolu, 04.10.2019 tarihli özelge)

Örnek 1. 15.10.2019 tarihinde X TV Kanalı, ABC Yapımcı Şirketinden 1.000.000-TL + KDV’lik bir dizi filmi tüm haklarıyla satın almıştır.

1--------------------------------------- 15.10.2019 ---------------------------------------

260 Haklar 1.000.000

191 İnd. Kdv Hs. 180.000

320 Satıcılar HS. 1.180.000

ABC Şirketi 1.180.00

------------------------------------------------------------------------------------------------

Örnek 2. 16.10.2019 tarihinde X TV Kanalı, Yabancı XYZ Yapımcı Şirketinden 500.000-TL’lik bir dizi filmi tüm haklarıyla satın almıştır.

2--------------------------------------- 16.10.2019 ---------------------------------------

260 Haklar 625.000

191 İnd. Kdv Hs. 112.500

360 Öd.Ver. ve Fon. HS. 237.500

001 Sor.Sıf.Öd.Kdv 112.500

002 Kurum Stopajı 125.000

320 Satıcılar HS. 500.000

XYZ Şirketi 500.000

------------------------------------------------------------------------------------------------

Yurt dışı işlemlerinde yukarıda da açıkladığımız gibi KDV hesaplayım sorumlu sıfatı ile ödememiz gerekir, ayrıca gayri maddi hak olduğundan stopaj uygulaması da yapılmalıdır.

Bu durumda; 500.000-TL net olarak düşünülüp brüt rakamlara ulaşmamız gerekecektir.

Stopaj %20 olarak düşünürsek,

500.000 / 0,80 = 625.000 Brüt tutar

625.000 x 0,20 = 125.000 Stopaj

625.000 x 0,18 = 112.500 KDV olarak hesaplanır. (1 nolu KDV beyannamesi ile indirim konusu olacak hem de 2 nolu KDV beyannamesiyle ödenecek olan KDV)

500.000 Net.

Amortisman uygulamasında ise,

Örnek 1 de bulunan kaydın amortisman hesaplamasını yaparsak,

Belirlenen tebliğ tablosunda dizi filmlerde 44.9.1.1 bölümünü ele alırsak, amortisman oranı ilk yıl için %85, ikinci yıl için %15 olarak değerlendirildiğinde.

Yıl = 1.000.000 x 0.85 = 850.000

Aylık = 850.000 / 12 = 70.833 olacaktır.

Birikmiş Amortisman Toplamı: 850.000

Yıl = 1.000.000 x 0.15 = 150.000

Aylık = 400.000 / 12 = 12.500 olacaktır.

Birikmiş Amortisman Toplamı: 1.000.000

İlk yıl amortisman kaydı;

---------------------------------------- 31.12.2019 ---------------------------------------

740 Hizmet Üretim Mal. 850.000

268 Birikmiş Amort. 850.000

2019 Yılı Amortisman Gideri

------------------------------------------------------------------------------------------------
İkinci yıl amortisman kaydı.

---------------------------------------- 31.12.2020 ---------------------------------------

740 Hizmet Üretim Mal. 150.000

268 Birikmiş Amort. 150.000

2020 Yılı Amortisman Gideri

-----------------------------------------------------------------------------------------------

Kayıtlarını aylık olarak yapmak isteyen uygulayıcılar ise yıllık tutarı 12 aya bölerek ilk alımdaki döneme isabet eden ay toplamını amortisman gideri olarak ilk kayıt yapıp, (devam eden dönemde aylık olarak amortisman gideri kaydı yapacaktır.

Alındığı ay amortisman kaydı;

---------------------------------------- 31.10.2019 ---------------------------------------

740 Hizmet Üretim Mal. 708.333

268 Birikmiş Amort. 708.333

Ocak 2019 İle Ekim 2019 Dönemi Amortisman Gideri (78.333x10=708.333)

------------------------------------------------------------------------------------------------
Sonraki ay amortisman kaydı.

---------------------------------------- 30.11.2019 ---------------------------------------

740 Hizmet Üretim Mal. 78.333

268 Birikmiş Amort. 78.333

Kasım 2019 Dönemi Amortisman Gideri

------------------------------------------------------------------------------------------------

Yıl Sonu amortisman kaydı.

---------------------------------------- 31.12.2019 ---------------------------------------

740 Hizmet Üretim Mal. 78.333

268 Birikmiş Amort. 78.333

Aralık 2019 Dönemi Amortisman Gideri

------------------------------------------------------------------------------------------------

2021 1. ay amortisman kaydı.

---------------------------------------- 31.01.2020 ---------------------------------------

740 Hizmet Üretim Mal. 12.500

268 Birikmiş Amort. 12.500

Ocak 2020 Dönemi Amortisman Gideri

------------------------------------------------------------------------------------------------

Yıl sonuna kadar kayıt aynı şekilde yapılıp, gayri maddi hakkın itfası tamamlanmış olacaktır.

Teşekkürler.

213 sayılı Vergi Usul Kanununun, 174, 269, 313, 315, 320. maddeleri,
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun, 2, 6, 6/1, ve 30. maddeleri,
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun, 38, 40, 41. ve 40/7. maddeleri
217 Seri Nolu Gelir Vergisi Kanunu Genel tebliği.
62030549-125[8-2020/191]-437814 nolu ve 04.06.2021 tarihli İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı Özelgesi.
62030549-125[6-2014/464]-152387 nolu ve 04.10.2019 tarihli İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı Özelgesi.

26.10.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)