Yaşar Çatalkaya
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
Bilirkişi
yasarcatalkaya@gmail.com

Yatırımlarda Yeni Dönem

30 Mayıs 2025 tarihli ve 32915 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 9903 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile, Türkiye’nin yatırım teşvik sisteminde önemli bir dönüşüm başlatılmıştır. Bu kapsamda, 2012/3305 sayılı “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar” ile 2018/11201 sayılı “Cazibe Merkezleri Programı” yürürlükten kaldırılmış; yerlerine, kalkınma planlarındaki stratejik hedeflerle uyumlu, proje bazlı, daha etkin ve bütüncül bir teşvik mekanizması getirilmiştir.

Yeni sistem, sadece üretim ve istihdam artışını hedeflemekle kalmayıp, işletmelerin yeşil ve dijital dönüşüm süreçlerini entegre biçimde ele alan "ikiz dönüşüm" anlayışını da merkeze almaktadır. Bu sayede, sürdürülebilir kalkınma perspektifiyle çevresel sorumluluk ve teknolojik yetkinlik birlikte teşvik edilerek, uluslararası rekabet gücünün artırılması amaçlanmaktadır.

YENİ TEŞVİK SİSTEMİNİN KURGUSU

Aşağıda yer alan şema yatırım teşvik sisteminin kurgusunu göstermekte olup işbu yazı ile sadece yatırımlarda devlet yardımları hakkında karara ilişkin detaylar paylaşılacaktır.

30 Mayıs 2025 tarihli ve 9903 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yatırım teşvik sistemi, kalkınma hedefleriyle uyumlu şekilde üç temel uygulama alanı çerçevesinde yeniden kurgulanmıştır:

Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi

Bu başlık altında, stratejik öncelikler doğrultusunda üç alt program tanımlanmıştır:

• Teknoloji Hamlesi Programı
• Yerel Kalkınma Hamlesi Programı
• Stratejik Hamle Programı

Bu programlar kapsamında değerlendirilen yatırımlar, proje bazlı olarak seçilmekte ve katma değer yaratma potansiyeli, dışa bağımlılığın azaltılması, tedarik ve arz güvenliğinin sağlanması ile ikiz dönüşüm (yeşil ve dijital dönüşüm) gibi temel stratejik hedeflere katkı sağlayacak şekilde desteklenmektedir. Destek kararları, ilgili Komiteler tarafından alınmaktadır.

Sektörel Teşvik Sistemi

Bu sistem, yatırım konusu ve sektörel öncelikler esas alınarak tanımlanmış kriterleri karşılayan yatırımlara yönelik destekleri kapsamaktadır. İki ana alt başlıktan oluşur:

• Öncelikli Yatırımlar Teşvik Sistemi
• Hedef Yatırımlar Teşvik Sistemi

Bu kapsamda yapılan yatırımlar, doğrudan destek unsurlarından faydalanabilir. Başvuru süreci proje bazlı değerlendirme gerektirmemekte, belirlenen kriterlerin karşılanması yeterli olmaktadır.

Bölgesel Teşvikler

Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi ve Sektörel Teşvik Sistemi kapsamındaki yatırımlar, bulundukları coğrafi bölgeye göre aşağıdaki destek unsurlarından yararlanabilir:

• Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği
• Sigorta Primi Desteği (yalnızca 6. bölgede uygulanan özel bir destek mekanizmasıdır)

Böylece yatırımlar; hem stratejik içeriğine hem de bölgesel konumuna göre farklılaştırılmış teşviklerden faydalanabilmektedir.

Destekten Faydalanabilecek Sektörler ve Şartlar

Teşviklerden yararlanacak yatırımların, Karar’a ekli Ek-3 listesinde belirtilen yatırım konuları kapsamında olması ve ilgili koşulları sağlaması gerekmektedir. Ancak, Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi kapsamındaki Dijital Dönüşüm Programı, Yeşil Dönüşüm Programı ve Öncelikli Yatırımlar Teşvik Sistemi çerçevesinde yer alan, sanayi sicil belgesine sahip mevcut tesislerde deprem veya yangın riskine karşı yapılacak yatırımlarda bu şart aranmayacaktır.

Asgari Sabit Yatırım Tutarı

Asgari sabit yatırım tutarının ayrıca belirtilmediği durumlarda, teşviklerden yararlanılabilmesi için yatırım tutarının:

• 1. ve 2. bölgelerde en az 12 milyon TL,
• Diğer bölgelerde ise en az 6 milyon TL

olması gerekmektedir.

Bu yeni yapı, sadece finansal destek sunmakla kalmayıp, Türkiye'nin sürdürülebilir kalkınma ve teknolojik dönüşüm vizyonunu da destekleyen, daha hedefli ve etkili bir teşvik sistemini ortaya koymaktadır.

DESTEK UNSURLARI

9903 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe giren yeni yatırım teşvik sistemi kapsamında sağlanan temel destekler aşağıda özetlenmiştir. Sistem, hem Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi hem de Sektörel Teşvik Sistemi çerçevesinde çeşitli finansal ve yapısal destek unsurlarını içermektedir.

Bu tablo, yeni teşvik sisteminin yatırımcıya sunduğu geniş destek yelpazesini göstermekte olup, özellikle ikiz dönüşüm hedeflerini (yeşil ve dijital dönüşüm) benimseyen projeler açısından önemli fırsatlar sunmaktadır. Makine desteği gibi bazı destekler sadece Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi kapsamında sağlanırken, diğer destekler her iki sistem için de geçerlidir.

Vergi İndirimi

9903 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32/A maddesi kapsamında uygulanan indirimli kurumlar vergisi desteğinde önemli yapısal değişikliklere gidilmiştir. Yeni sistem, vergi indirimi mekanizmasını daha hedefli ve program bazlı bir yapıya kavuştururken, uygulama parametrelerini de yeniden tanımlamıştır.

Mevcut Uygulamanın Özeti

Halihazırdaki uygulamada, yatırım teşvik belgesi kapsamındaki yatırımlardan elde edilen kazançlara, yatırıma katkı oranı ve vergi indirim oranı dikkate alınarak, yatırımın kısmen ya da tamamen faaliyete geçtiği hesap döneminden itibaren indirimli kurumlar vergisi uygulanabilmekteydi.

• Yatırıma katkı tutarı, Devletin yatırımcıya sağlayacağı toplam destek miktarını ifade eder ve şu formülle hesaplanır:

Yatırıma katkı tutarı = Yatırım harcaması × Yatırıma katkı oranı

• İndirimli kurumlar vergisi oranı, aşağıdaki formülle belirlenmektedir:

 İndirimli oran = KV oranı – (KV oranı × Vergi indirim oranı)

Yeni Sistemde Vergi İndirimi Parametreleri

Yeni Karar uyarınca, yatırıma katkı oranları yatırım programına göre farklılaştırılmıştır. Aşağıdaki oranlar geçerlidir:

Tüm bu programlar için vergi indirim oranı sabit olarak %60 olarak belirlenmiştir.

Yatırım Döneminde Kazanca Uygulanacak Üst Sınır

Ayrıca önemli bir değişiklikle, yatırım dönemi içinde yatırım dışındaki faaliyetlerden elde edilen kazanca uygulanabilecek yatırıma katkı tutarının üst sınırı %80’den %50’ye düşürülmüştür. Bu sınırlama, yatırımcının esas olarak yatırım faaliyeti üzerinden destekten yararlanmasını teşvik etmektedir.

Bu düzenlemelerle birlikte, indirimli kurumlar vergisi desteği daha seçici, dönüşüm odaklı ve kamu kaynaklarının etkin kullanımını gözeten bir yapıya kavuşturulmuştur.

Makine Desteği

9903 sayılı Karar ile getirilen yeni teşvik sisteminde, 2012/3305 sayılı önceki uygulamadan farklı olarak yalnızca Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi kapsamındaki yatırımlara özel makine desteği öngörülmüştür. Bu destek, özellikle yüksek teknolojili ve dönüşüm odaklı yatırımların ekipman altyapısını güçlendirmeye yöneliktir.

Destekten Yararlanma Koşulları

Karara göre, yatırımcıların talebi doğrultusunda, Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi kapsamında düzenlenen teşvik belgeleri çerçevesinde ve yatırım süresi içinde birim fiyatı en az 2 milyon TL olan makine ve teçhizat alımları için, sadece bu kalemlere ilişkin bedelin %25’i bütçe kaynaklarından yatırımcıya geri ödenecektir. Bu ödeme, makine ve teçhizat dışında kalan diğer masrafları kapsamaz.

Üst Sınırlar ve Program Bazlı Kısıtlamalar

Makine desteği tutarı aşağıdaki üst limitlerle sınırlandırılmıştır:

• Teknoloji Hamlesi Programı ve Yerel Kalkınma Hamlesi Programı kapsamındaki yatırımlar için:

Desteğin toplam tutarı, sabit yatırım tutarının %15’ini geçmemek kaydıyla en fazla 240 milyon TL olabilir.

• Stratejik Hamle Programı kapsamındaki yatırımlar için:

Desteğin toplam tutarı, sabit yatırım tutarının %15’ini geçmemek kaydıyla en fazla 180 milyon TL ile sınırlıdır.

Makine desteğinden yararlanan yatırımlar için ayrıca faiz veya kâr payı desteği sağlanmayacaktır. Bu durum, kamu kaynaklarının aynı yatırım kalemi için birden fazla destekle yüklenmesini engellemeyi amaçlamaktadır.

Bu düzenleme ile, özellikle sermaye yoğun, ileri teknolojili ve yüksek etkili yatırımların makine altyapısının güçlendirilmesi teşvik edilmekte; ikiz dönüşüm hedefleri doğrultusunda üretim kapasitesinin modernize edilmesi desteklenmektedir.

Yeniden Değerleme ve Sınırlar

Teşvik belgesi kapsamında sağlanan KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, vergi indirimi, faiz veya kâr payı desteği ile makine desteği, her yıl ilgili yıldaki yeniden değerleme oranı esas alınarak hesaplanacaktır.

Bu çerçevede, ilgili desteklerin yeniden değerleme oranına göre hesaplanan toplam değeri, yine yeniden değerleme oranıyla güncellenmiş gerçekleşen sabit yatırım tutarını aşamayacaktır.

Ayrıca, bu Karar ve eklerinde yer alan Türk Lirası cinsinden tutarlar, her yıl bir önceki yıla ait yeniden değerleme oranı dikkate alınarak takvim yılı başından itibaren geçerli olmak üzere güncellenecektir.

Mevcut Belge Sahipleri ve Geçiş Hükümleri

Bu Karar’ın yürürlüğe girdiği tarihten önceki düzenlemelere dayanarak verilmiş teşvik belgeleri, belgenin dayandığı karar ve ilgili diğer düzenlemeler çerçevesinde uygulanmaya devam edecektir.

Ancak, önceki kararlara göre temin edilen makine ve teçhizat, bu Karar kapsamında düzenlenecek yeni teşvik belgelerine devredilemeyecektir. Bununla birlikte, mevzuat değişikliği veya ortaklık yapısında değişim nedeniyle yatırımın bağımsız üretim birimlerine ayrılması durumunda, yatırımın bir kısmının bu Karar kapsamında yeni bir teşvik belgesine devri mümkün olabilecek, ancak fazladan yararlanılan destekler geri alınacaktır.

Ayrıca, bu Karar kapsamında artık desteklenmeyen yatırım konularına ilişkin olarak, önceki kararlara göre düzenlenmiş ve henüz tamamlama vizesi yapılmamış teşvik belgeleri için kapasite artışına neden olacak makine ve teçhizat ilavesi yapılamayacaktır.

Teşvik Belgesi Başvuruları

Kararın yayımlandığı tarihten önce yapılmış başvurular, eski sistem olan 2012/3305 sayılı Karar kapsamında değerlendirilecektir.

Süre Sınırı ve Geçerlilik

9903 sayılı Karar, 31 Aralık 2030 tarihine kadar yapılacak başvurular için geçerli olacaktır.

Kararın bazı hükümleri (5. maddenin 11 ila 14. fıkraları), 01 Ocak 2026 tarihinde yürürlüğe girecek olup, diğer tüm hükümler yayımlandığı tarihte (30 Mayıs 2025) yürürlüğe girmiştir.

Sonuç olarak, 9903 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe giren yeni yatırım teşvik sistemi, Türkiye’nin kalkınma hedefleri doğrultusunda daha stratejik, dönüşüm odaklı ve seçici bir yapıya kavuşturulmuştur. Yeni sistemle birlikte ikiz dönüşüm (yeşil ve dijital) süreçlerine entegre yatırımlar öncelik kazanırken, kamu kaynaklarının daha etkin ve hedefli kullanılması amaçlanmıştır. Ancak dikkat çekici bir değişiklik olarak, eski sistemde uygulanan bazı yatırıma katkı oranları ve vergi indirim oranları yeni sistemde daha düşük seviyelere çekilmiştir. Bu durum, yatırımcıların teşviklerden yararlanırken artık daha yüksek etki potansiyeline sahip projelerle başvuru yapmalarını ve program kriterlerine daha sıkı uyum sağlamalarını zorunlu kılmaktadır. Bu nedenle yatırımcıların, yeni teşvik sisteminin sunduğu avantajları dikkatle analiz ederek karar almaları, hem destekten azami ölçüde yararlanmaları hem de uzun vadeli stratejik hedeflere uyum sağlamaları açısından büyük önem taşımaktadır.

04.06.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.