Selçuk Gülten
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
Bilim Uzmanı
selcukgulten2@hotmail.com

Ticarette Perakende Denetimi

Perakende denetimi, önemli bir kontrol aracıdır. Belirli bir üreticinin ürünlerinin dağıtımı, sergilenmesi, pazarlanması için perakende mağazalar, şubeler, franchising gibi birimler açılabilmektedir. Bu tip yapılanmalar olmadan, bazı ürünler için perakende satış ciddi boyutlara ulaşamıyor ve bu da şirket için kâr kaybı anlamına geliyor. Şirketlerin büyük bir kısmı için perakende ticaret gelirlerinin önemli bir bölümünü elde ettiği bir alandır. Şirketler genelde iç kontrol veya iç denetim birimleri aracılığı ile bu alan üzerinde bilgi sahibi olurlar.

1.Perakende Denetimi Nedir?

Perakende denetimi, belirli ürün gruplarının veya bireysel ürünlerin fiyatları, ürün yelpazesi, dağıtımı, pazarlaması, envanteri ve satışları hakkında bilgi edinmek ve ardından analiz etmek için belirli perakende satış noktalarının belirli aralıklarla düzenli olarak incelenmesidir. Perakende denetimi sırasında elde edilen bilgiler, fiyat grubu, fiyat artışlarının varlığı, paketleme vb. gibi çeşitli kriterlere göre gruplandırılır. Dolayısıyla perakende denetimi, incelenen ürün veya ürün grubunun konumunun ayrıntılı ve oldukça eksiksiz bir resmini sunar. Perakende denetimi ve raporlaması perakende satış dinamiklerinin değerlendirilmesine olanak tanır.

Perakende satış birimlerinin ne tür eksikliklerinin olup olmadığı yine perakende denetimi ile incelenen konular arasında yer almaktadır. Perakende denetimi, mağazaların ilgili satış noktasıyla ilgili gerekli miktarda reklam ve satış noktası materyaline sahip olup olmadığının ve rakip ürünlerin varlığının doğrulanmasına da olanak tanır. Bu, incelenen ürün grubu için eksiksiz bir konumlandırma haritası oluşturur.

Perakende denetimi özel amaçlı güvence denetimi çalışmaları kapsamında yürütülmektedir. Ülkemizdeki denetim mevzuatı içerisinde spesifik, seçici bir çalışma olarak değerlendirilmektedir. Perakende denetimi, pazarın genel bir resmini elde etmek için, verilerin kontrolünü sağlar. Böylece elde edilen bilgiler tüm perakende satış noktası popülasyonuna genelleştirilir.

2.Neden Perakende Denetimi Yaptırılır?

Birçok üretici ve tedarikçi neden bu tür bir denetime başvuruyor? Birçok perakendeci, mağazalarındaki ürün sunumlarının kalitesi ve satış fiyat aralıkları hakkında eksiksiz bir görüşe sahip değil. Üreticiler, etkili pazarlama çalışmaları düzenlemek için olmazsa olmaz olan geri bildirim eksikliğiyle karşı karşıya. Bazı şirketler, tüm mağazaları dönüşümlü olarak ziyaret eden ve hem kendi ürünleri hem de rakiplerinin ürünleri hakkında bilgi sahibi olan satış temsilcileri ve satış temsilcileri istihdam ediyor. Ancak bazı perakendeciler ürün teşhirini kendileri yönetiyor ve bu da ürünlerin bulunabilirliği ve raflardaki rakip ürünler hakkında güvenilir bilgi edinmelerini engelliyor.

Ürünün perakende fiyatı hakkında bilgiler edinilebilmektedir. Merkez ile bağlantısı kopuk perakende satış birimlerinde belirlenen fiyatların üzerinde satış yapıldığı görülebilmektedir. Böylece franchising veren işletmenin itibarı da risk girebilmektedir. Bu durumda en iyi çözüm perakende denetim araştırmasını kullanmaktır. Bazı kurumsal işletmelerde gizli müşteri uygulamasının da gerçekleştirildiği görülmektedir.

3.Perakende Denetiminin Önemi Nedir?

Perakende denetimi, satış hacimlerini optimize edecek, eksiklikleri ortaya çıkarabilecek, büyük resmin görülmesini sağlayabilecek stratejik bir proje olabilir. Satış hacimlerini ve dağıtım seviyelerini tahmin etmek ve optimize etmek, perakende denetiminin faydalarından sadece birkaçıdır. Perakende mağazalar zincirleri genellikle perakende denetiminin öneminin farkındadırlar.

Günümüzde perakende denetimi, bir şirketin pazardaki performansını planlamak ve değerlendirmek için kullanılan pratik bir araç haline gelmiştir. Elbette, bir şirket perakende denetimi olmadan ve çok fazla pazarlama araştırması yapmadan da ayakta kalabilir. Ancak bu rekabetin az olduğu zamanlarda sınırlı bir süre için geçerlidir. Bir işletmeyi geliştirmek için sezginin, kabullenmelerin, varsayımların, elde edilen gecikmeli verilerin tek başına yeterli olmadığı zamanlar her zaman gelir. Bu durumda, pazar durumunu doğru bir şekilde izlemek için perakende denetimi verilerine ihtiyaç duyulur. Bu, yeni bir ürün piyasaya sürerken, yeni pazarlama projeleri başlatırken, yeni bir mağaza açarken veya yeni bir bölgeye girerken hataları en aza indirmeye yardımcı olabilir.

Ürün durumu, stok seviyelerinden raftaki konumlarına, fiyat/etiket uyumluluğundan mağazadaki konumlarına kadar her şeyi içerir. Bu veriler, mağaza personelinin ürününüzün nasıl sergilenmesi gerektiği konusunda koçluğa ihtiyaç duyduğu belirli satış noktalarını belirlemenize yardımcı olabilir. Ayrıca ürün hızı ile konumlandırma arasındaki ilişkileri belirlemenize sağlayabilir.

Perakende mağaza denetimleri, mağaza operasyonlarınızı izlemek için olmazsa olmaz görevlerdir. Genellikle perakende mağaza ürünlerini değerlendirmek, iyileştirme ihtiyaçlarını belirlemek ve reklamların müşteri üzerindeki etkisini belirlemek için gerçekleştirilirler. Planlı bir denetim, işletmenizin yasal düzenlemelere uygunluğunu sağlamaya yardımcı olur. İşletme operasyonlarını veya müşteri deneyimini kesintiye uğratmadan perakende denetimi gerçekleştirmek önemlidir.

Bir markayı mahvetmek için sadece bir skandal veya dava yeterlidir. Bu nedenle, sağlık, güvenlik ve temizlik söz konusu olduğunda standartlarınızı belirlemeniz ve izlemeniz önemlidir. Perakende birimlerinin belirlenen standartlar çerçevesinde hareket edip etmedikleri denetim faaliyetleri ile tespit edilir.

4.Perakende Denetimi

Perakende denetimi tek seferlik bir etkinlik olarak da gerçekleştirilebilir. Bu, şirketin belirli bir zamanda, örneğin bir satış programı veya promosyon etkinlikleri başlatmadan önce gerekli bilgileri edinmesini sağlar. Uygulamada perakende denetimlerinin genellikle sürekli ve düzenli olarak gerçekleştirildiği görülmektedir.

Denetimin, mevcut durumu izlemek ve dağıtım seviyeleri, fiyatlardaki değişiklikler, pazar büyüklüğü ve yapısı gibi genel gelişim eğilimlerini değerlendirmek gibi amaçlarla sürekli ve düzenli olarak yaptırıldığı görülmektedir. Perakende ticaret ağı geniş olan firmalarda bu tip bir denetim çoğunlukla fazla emek gücü ve zaman gerektirecektir. Mağaza ziyaretlerinin ve perakende denetimi faaliyetlerinin planlanması emek ve zaman kayıplarının önlenmesi açısından zaruridir.

Denetimi daha standart hale getirmek için perakende ticaret birimlerinde kontrol edilecek hususlar önceden kontrol listeleri haline de getirilebilir. Perakende mağaza denetim kontrol listesi, perakende satış noktalarının durumunu, markasını, süreçlerini ve standardizasyonunu etkili bir şekilde kontrol edip izleyebilen kullanışlı bir araçtır. Bağımsız denetçiler tarafından mağaza teşhirlerinin etkinliğini değerlendirmek, ürün envanterini takip etmek, mağaza çalışanlarının performans ve verimliliğini gözlemlemek için kullanılır.

Perakende denetim kapasitelerinin genişliği genellikle denetim şirketinin denetim ekibi kapasitesine bağlıdır. Büyük denetim şirketleri, masa başı denetimleri yaparak, fişlerden ve kasaya kurulan kameralardan, dijital sistemlerden resmi olarak bilgi toplayabilir. Bazı denetim şirketleri ise, belirli bir perakende noktasındaki dağıtımı bizzat analiz etmek için denetçiler istihdam eder. Çoğu zaman perakende denetimi hem masa başı çalışmasını hem de saha çalışmasını birlikte gerektirmektedir.

5.Perakende Denetimi Raporu

Perakende denetimi, araştırma ve analizlerin ardından, perakende unsurundan bağımsız olarak şirketin operasyonlarını iyileştirmek ve optimize etmek için bir eylem planı geliştirir. Perakende denetimi, bir perakende ağında gerçekleşen tüm süreçleri kapsar. Bu sebeple standart bir perakende denetimi raporundan söz etmek zordur. Mağaza denetimleri, başarmak istediklerinizin yanı sıra geliştirmek istediğiniz alanları da belirlemelidir. İşletme hedeflerinizi belirtmek, denetiminizin odak noktasını analiz etmenize yardımcı olur.

Denetim raporunda yer alan kayıp önleme bölümü, hırsızlık, israf ve güvenlik ihlallerini en aza indirmek için oluşturulan politikalara ve süreçlere odaklanır. İç kontrol sisteminde var olan zaafiyetler bu bölümde açıklanır.

Denetim raporunda yer alan mağaza uyumluluk bölümü, mağaza içi uygulamaların şirket standartlarına veya dış düzenlemelere uygun olup olmadığını belirler. Örneğin, ürünlerin son kullanma tarihlerine dikkat edilmemesi, etiket fiyatları ile kasa fiyatlarının farklı olup olmaması gibi hususlar bu bölümde açıklanır.

Denetim raporunda yer alan promosyon ve pazarlama bölümü ise, ürünlerin yönergelere uygun şekilde sergilenmesini, mağazanın temiz ve iyi sunulmasını ve promosyon tabelalarının doğru olmasını sağlar.

Denetim raporunda yer alan müşteriler bölümü, ziyaretçilerin markayla nasıl etkileşim kurduğuna ve markayı nasıl değerlendirdiğine dair toplanan verileri ve ulaşılan sonuçları gösterir. Müşteri perspektifinden bakılarak mağaza düzeninin kullanıcı dostu olup olmadığını ve müşterileri raflardaki ürünleri satın almaya teşvik edip etmediği değerlendirilir. Denetim raporunda yer alan bu bölüm, mağazanın tedarikçi ve üretici sözleşmelerine uygunluğunu kontrol eder.

Perakende denetim raporları, merkez ve mağaza ekipleri arasında karşılıklı bilgi alışverişine olanak sağlar. Merkez ekibi, mağazaların performansı hakkında bilgi edinir ve ek önlemler önerebilir veya değerlendirebilir. Mağazalarda sıklıkla yaşanan sorunlar yine perakende denetimi raporlarında yer alır. Genel merkezler, performans eğilimlerini (mağazaların, departmanların, süreçlerin ve daha fazlasının) belirleyebilir veya tekrarlayan sorunları tespit edebilirler.

Diğer denetim raporlarında olduğu gibi rapor başlığı, tarih, saat, mağaza adı, konum ve denetçiler gibi ayrıntılar perakende denetimi raporlarında da yer alır. Mağazaların, perakende ticaret birimlerinin görünümü ve atmosferi hakkında genel bir niteliksel değerlendirmeler yapılarak genel izlenim raporda belirtilir. Diğer denetim raporlarından farklı olarak fotoğraflar, ayrıntılı notlar ve puanlar/derecelendirmeler gibi görsel öğeler de bu tip raporlarda yer alır.

Perakende ticaret denetimi benzeri denetimler resmi olarak Ticaret Bakanlığı yetkilileri tarafından gerçekleştirilmektedir. Bu ve benzeri denetimlerde özel eğitim ve yetkilendirme süreçleri ile yaklaşık 120.000 serbest muhasebeci mali müşavirlere, ücreti mukabilinde görev verilebilir.

30.10.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.