Selçuk Gülten
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
Bilim Uzmanı
selcukgulten2@hotmail.com

Mali Müşavirlik Faaliyetlerinde Sermaye

Mali müşavirlik hizmetleri genellikle serbest meslek faaliyeti olarak düşünüldüğünden sanki sermaye ihtiyacı hiç yokmuş gibi bir algı bulunmaktadır. Zaten gelir vergisi kanununda “Sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan…” şeklinde tanımlama yapılmıştır. Kanunda sermayeden ziyade ifadesi ile “nakdi veya ayni sermaye”  kastedilmekte, entelektüel sermaye veya fikri sermayeden bahsedilmemektedir. Gerçekten mali müşavirlik “sermaye” kavramından ayrı bir konu mudur? Bir gün bir üstadım “Mali Müşavirin Sermayesi Bilgidir. Okuyup araştırırsan dükkana gelen müşterinin sorduğu her ürüne yok dediği için adı “yok satıcı” kalan kişi gibi olmazsın” demişti. Mali müşavirin sermayesi “öğrenme isteği, araştırma arzusu, sahip olduğu bilgi” olarak nitelendirilebilir. Ünlü Amerikalı fütürist Alvin Toffler ise “21. yüzyılın cahilleri okuma yazma bilmeyenler değil, öğrenmeyen, öğrendiği yanlışlardan vazgeçmeyen ve yeniden öğrenmeyenler olacak” diyerek bu nitelendirmeye yönelik yeni bir açılım eklemiştir.

1.GİRİŞ

İnsan sermayesi, belirli bir iş nesnesinin tek bir ekonomik değeri olarak bireylerin bilgi, deneyim ve yeteneklerini ifade eder. Bu, bir mali müşavirlik ofisinin potansiyelidir. Yapısal sermaye; fikri mülkiyet, bilgi sistemleri, talimatlar, yönetmelikler, standartlar, yani çalışanlar ayrıldıktan sonra muhasebe bürosunda kalan her şeyi kapsar. Müşteri sermayesi, mali müşavir ile müşteriler arasındaki ilişkiler sistemidir. İnsani varlıklar, şirketin kullandığı fikri varlıklardır; öncelikle muhasebe bürosu çalışanlarına ve ortaklarına ait bilgi ve becerilerdir. Altyapı varlıkları, muhasebe bürosunun işleyişini sağlayan fikri varlıklardır (yönetim felsefesi, genel kültür, yönetim süreçleri vb.). Bilgi ve bilginin giderek daha fazla önem kazandığı bir dünyada, fikri sermaye kavramı giderek daha fazla önem kazanmaktadır. Entelektüel sermaye, geniş ve dar anlamda yorumlanabilir. Geniş anlamda, bir ülkenin maddi olmayan varlıkları (donanım ve yazılım, veri tabanları, patentler vb.) ve insan sermayesi kümesidir. Dar anlamda ise, bir kişinin faaliyetlerinin üretkenliğini ve verimliliğini artıran entelektüel ve düşünme yetenekleri, mesleki bilgi ve becerileri kümesidir.

Günümüzde dijitalleşme artmış böylece ofisten veya evden hatta yoldayken bile iletişim kurma, iş yapma yeteneği ön plana çıkmıştır. Günümüzde mali müşavirden beklenti, sadece beyanname tahakkuk ettirmeyi aşarak, ne derece stratejik bilgi üretildiği noktasına ulaşmıştır. Bir mükellef defterini isteyen bir mali müşavire cevap olarak “Benim mali müşavirim yasal yükümlülüklerimi yerine getiriyor ama fazladan şirketimle ilgili tavsiyelerde bulunuyor, stratejik mali uyarılar yapıyor ve aslında bana bir ufuk çiziyor. Mali Müşavirimi değiştirmem imkansıza yakın bir şey” diye cevap vermişti. Muhasebeyi sadece defter tutma olarak gören klasik anlayış, dijitalleşme ile yerini müşavirlik, danışmanlık modern deyişle mali işler koçluğu gibi alanlara bırakmaktadır. Yapay zeka, blok zinciri, nesnelerin interneti, endüstri 4.0 gibi yeni teknolojiler, muhasebe bürolarında rutin olarak tekrarlanan işleri çok daha hızlı ve hatasız bir şekilde gerçekleştirecek noktaya doğru gitmektedirler. Bu durumda muhasebe bürolarının geleceğinde defter tutmaktan çok mali danışmanlık, mali işler koçluğu çok daha önemli bir hale gelecektir.

Mevcut ve yeni yaratılan bilginin etkili kullanımını kolaylaştıran bir tanıtım kanalı haline gelmesi gereken entelektüel girişimcilik entelektüel girişimcilik, öncelikle entelektüel sermayenin uygulanmasına dayanan ve entelektüel faaliyet ürünlerinin ticarileştirilmesini ve bundan kâr elde edilmesini amaçlayan bir girişimcilik faaliyeti türüdür. Zamanla hem girişimcilik türleri hem de girişimcilik faaliyetinde kullanılan kaynaklar değişir. Artık bilgiyi yaratıcı bir şekilde işlemek ve yüksek kaliteli bir entelektüel ürün oluşturmak önemlidir. Bunu yapmak için, bilgi tabanlı bir ekonomide bireyin rekabet gücünü belirleyen entelektüel girişimcilik adı verilen bir beceriye sahip olmanız gerekir.

2.MALİ MÜŞAVİRİN BİLANÇOSU

Mali müşavirin sermayesi değere dönüştürülebilen bilgidir. Mali müşavir tarafından toplanan, işlenen, özetlenen, raporlanan, analiz edilip yorumlanan veriler, değer taşımakta, mükellefe eşsiz bir fayda sağlamaktadır. Mali müşavirler çoğunlukla mükelleflere bilanço hazırlarken kendi ofisleri için bilanço hazırlamamaktadırlar. Bir mali müşavirlik ofisinin bilançosunu hazırlayacak olursak şuna benzer bir tablo görebiliriz:

Mali müşavirin masa, sandalye, dolap, bilgisayar gibi varlıklarının yanı sıra entelektüel varlıklarının (bilgi gibi) dikkate alınması gerekir. Aksi halde bilanço eşitliğinden söz etmek çok da sağlıklı olmayacaktır. Hudson (1993)’ın insan sermayesinin kişisel olarak dört temel unsurun kombinasyonundan oluşmasının üzerini çizer:

1-Genetik miras

2-Eğitim

3-Deneyim

4-İş ve yaşam hakkındaki tutumlar

Entelektüel sermaye kapsamında, insan sermayesinin yanı sıra ilişki sermayesi yani müşteri sermayesi de önem taşır. Mali müşavir için müşterileriyle olan iletişimi de muhasebe bürosunun sürekliliği açısından kritik değerdedir. Müşteri sadakatini sağlamak, müşterinin müşteriyi getirdiği hizmet sektörünün de olmazsa olmazları arasında yer almaktadır. Fikri kaynaklar, muhasebe ofislerinin refahının temeli haline gelmektedir. Maddi kaynaklarla birlikte, muhasebe ofislerinin rekabet gücünü belirlemekte ve gelişimlerinde kilit bir faktördürler. Artan bilimsel ¬ve teknik üretim düzeyi, artan teknoloji geliştirme ihtiyacı ve sanayi sonrası topluma geçiş bağlamında, sabit ve işletme sermayesinin yanı sıra işletmenin fikri kaynaklarına daha fazla dikkat edilmesi gerekmektedir. Günümüzde, fikri kaynaklar, muhasebe ofislerinin temel rekabet avantajlarından biri ve aynı zamanda işgücü verimliliğinde bir artış kaynağı haline gelmektedir.

3.MALİ MÜŞAVİRİN SERMAYESİ

Modern toplumda entelektüel sermaye giderek daha önemli ve anlamlı bir rol üstlenmektedir. Ticari işletmeler, kamu ve kamu kurum ve kuruluşları, yani piyasa ilişkilerinin tüm özneleri, entelektüel sermayenin oluşum, gelişim ve dönüşüm sürecine katılmaktadır. Sermayenin entelektüel bileşeninin özünü daha iyi anlamak için, kavramının tanımına bakalım. Entelektüel sermaye, bir kişinin emek ürünleri üretmek ve kâr elde etmek için kullandığı bir dizi entelektüel kaynak, beceri ve yetenektir. İnsan ve fikri sermayenin bir araya getirilmesinin temel nedeninin, iki tür bilginin -sıradan ve yeni- birbirinden ayırt edilememesi olduğuna inanıyoruz. Sıradan bilgi, insan sermayesinin unsurlarından biridir. Yeni bilgi ise fikri sermayenin temelini oluşturur. Sıradan bilginin aksine, yeni bilgi, çalışanın veya işletmenin kendi pahasına elde edildiği takdirde, çalışanın veya muhasebe ofisinin mülkiyetindedir. Yukarıdaki açıklamalar neticesinde mali müşavirin sermayesini şu şekilde şematize edebiliriz:

Mali müşavir meslektaşlarımızın angaryalar, artan iş yükü, dijitalleşmenin getirdiği hatasız iş yapma stresi, ekonomik sıkıntılar, mesleki tükenmişlik olgusu gibi olumsuzluklar nedeniyle durup kendi işleri hakkında düşünmeye zaman bulamadıkları görülmektedir. Oysaki “ben ofisimde neyi daha iyi yapabilirim” diye düşünmek, iş akışı içerisinde hatalı olan, hatalı olmasa bile daha iyi yapılabilecek pek çok hususun gözden kaçırılmasını önleyecektir. Japonların kalite için “sürekli olarak iyileştirme”, her gün bir küçük adımda olsa ileri doğru gitme felsefesi muhasebe hizmetleri için önemlidir. Japon mucizesinin mimarlarından kabul edilen kalite ile ilgili çalışmalarıyla ünlü Dr. W. Edwards Deming “Eğer beni dinlerseniz beş yıl içerisinde dünyayı yakalayabilirsiniz. Dinlemeye devam ederseniz Dünya sizi yakalamak için uğraşır” demiştir. Bizim kendi kültürümüzde de hadislerde de “iki günü eşit olan ziyandadır” yaklaşımı mevcuttur. Mesleki olumsuzluklara takılıp kalmamak, kendimize ve müşterilerimize olumlu bir gelecek vizyonu çizmek üzerine mali müşavirlerin sermayelerini arttırmalarını diliyorum.

4.MALİ MÜŞAVİRİN FİKRİ SERMAYESİNİ ARTTIRMASI

Ekonomik bir kategori olarak, mali müşavirin entelektüel sermayesinin özellikleri şunlardır:

•             Entelektüel sermayenin oluşumu, bilgi, beceri ve deneyim biçiminde birikimle karakterize edilir;

•             Fikri sermayeye yapılan yatırımların niteliği ve türleri tarihsel, ulusal, kültürel özellikler ve gelenekler tarafından belirlenir;

•             Fikri sermayeye yapılan yatırımlar, sahibine daha yüksek gelir sağlamalıdır;

•             Fikri sermayeye yapılan yatırımlar hacim olarak oldukça önemli, uzun vadeli ve doğası gereği ayrılmaz ekonomik ve sosyal etkiler sağlar. Fikri sermayeye, özellikle insan unsuruna ne kadar erken yatırım yapılırsa, o kadar hızlı geri dönüş sağlamaya başlar. Ancak daha kaliteli ve daha uzun vadeli yatırımların daha yüksek ve daha uzun vadeli etki getirdiği unutulmamalıdır. Fikri sermayenin yatırım süresi, fiziksel sermayeye göre önemli ölçüde daha uzundur. İkincisinde ortalama 1 ila 5 yıl arasındadır ve eğitim gibi zekâya yapılan bir yatırım biçiminde yatırım süresi 12-20 yıla ulaşabilir ve gelecekte tüm çalışma hayatı boyunca devam edebilir. Fikri sermaye, likidite derecesi bakımından fiziksel sermayeden farklıdır. Fikri sermaye dolaşımda değildir;

Dolayısıyla, mali müşavirin fikri sermayesinin ekonomik sistemi, özelliklerini belirleyen temel ilkelerle karakterize edilmektedir. Bunlar şunlardır:

•             Entelektüel sermaye sisteminin bütünlüğü – karakteri, onu oluşturan unsurların özelliklerinin toplamıyla sınırlı değildir; aksine, sistemin her bir unsurunun işleyişi, bütünün içindeki yeri ve bağlantılarına bağlıdır;

•             Entelektüel sermaye sistemi içindeki unsurların birbirleriyle olan ilişkileri ve dış ekonomik çevreyle etkileşimleri, geri bildirim döngüleridir;

•             Sistemin amaçlılığı ve kendi kendini örgütlemesi - entelektüel sermayenin ekonomik sistemi için bu ilkeler doğal bir eğilim olarak işlev görür;

•             Bilgi aktarım ve değişim süreçlerinin ekonomik sisteminde entelektüel sermayenin varlığı;

•             Entelektüel sermayenin edinilmesi, biriktirilmesi, dönüştürülmesi ve sermayeleştirilmesi sürecinin döngüselliği ve sürekliliği.

Mali müşavirler, sürekli değişen mevzuatında bir sonucu olarak çok okumakta, eğitimlere, seminerlere, konferanslara katılmaktadırlar. Neticesinde mali müşavirlerin entelektüel sermayesi günden güne artmakta, yüksek lisans, doktora gibi üniversite programlarının yanı sıra Odaların ve TÜRMOB’un eğitimlerine de katılmaktadırlar. Ayrıca meslektaşlar birbirlerine soru sorarak entelektüel sermayelerini arttırabilmektedirler. Ancak en önemlisi mali müşavirin kendi ofisini objektif bir şekilde analiz etmesiyle başlayan süreçtir. Ofiste neyi değiştirebilirim? Hangi alanlarda uzmanlaşmalıyım? En iyi yaptığım muhasebe mesleki hizmeti nedir? En iyi müşterim kimdir? Bu müşteri kitlesini nasıl arttırabilirim? Teknokentlere mi yöneleyim yoksa inşaat firmalarına mı? Her ay beyannameler niye son güne kalıyor, müşteri sayısı mı fazla, personel mi eksik, yoksa planlama hataları mı var? Bu tip soruları sorup, yanıtlarını aldıkça muhasebe ofisinizin daha da ileriye gidebilme potansiyeli artacaktır.

17.09.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.