Prof. Dr. Necdet Sağlam KGK’nın Şirketlere Gözetim ve Yaptırım Mekanizmalarının TMS -8 Çerçevesinde Analizi Muhasebe Hatalarının Düzeltilmesi ve Uygulama Örnekleri (01.10.2025)

E-bültenimize kayıt olun, yeni yazılar e-posta adresinize gelsin! Üye olmak için tıklayın.

EDİTÖRÜN SEÇTİKLERİ

YAZARLARIMIZ

Prof. Dr. Necdet Sağlam
Anadolu Üniversitesi
İktisadi İdari Bilimler Fakültesi
nsaglam@anadolu.edu.tr

KGK’nın Şirketlere Gözetim ve Yaptırım Mekanizmalarının TMS -8 Çerçevesinde Analizi Muhasebe Hatalarının Düzeltilmesi ve Uygulama Örnekleri

1- Giriş

Türkiye’de bağımsız denetime tabi şirketlerin finansal raporlamalarının Türkiye Muhasebe / Finansal Standartlarına (TFRS/TMS) uygunluğu, şeffaflık ve güvenilirlik açısından kritik öneme sahiptir. Bu çerçevede Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK), 660 sayılı KHK ile kendisine verilen yetki uyarınca, söz konusu şirketlerin finansal tablolarının yayımlanan standart ve düzenlemelere uygunluğunu denetlemek ve gözetimini yapmakla yükümlüdür. KGK’nın bu görevi, finansal raporlamada yanlışlıkları ve uygunsuzlukları tespit etmek, gerekli düzeltmeleri istemek ve uyumsuzluğu gidermeyenler hakkında yaptırım uygulamaktır. Aşağıda, özellikle TMS 8 standardının muhasebe politikaları ve geçmiş dönem hataları ile ilgili hükümleri ışığında uygulamadaki etkiler ve KGK’nın uygulamaya dönük bildirimleri örneklerle detaylandırılacaktır.

2- TMS-8’in Uygulamadaki Etkileri

TMS-8 Muhasebe Politikaları, Muhasebe Tahminlerinde Değişiklikler ve Hatalar, işletmelerin muhasebe politikası seçim kriterleri ile tahmin ve önceki dönem hatalarının muhasebeleştirme ve açıklama esaslarını düzenler. TMS 8’e göre bir hatanın “geçmiş dönem hatası” olarak sınıflandırılabilmesi için, söz konusu hata finansal tablolar yayımlanıp onaylandıktan sonra ortaya çıkarılmalı, güvenir bilginin kullanılmaması veya yanlış kullanılması sonucu oluşmalıdır. Önemli önceki dönem hataları, geriye dönük olarak düzeltilir: Yani finansal tablolar, hatanın hiç yapılmamış gibi yeniden düzenlenir ve önceki dönem karşılaştırmalı tutarlar baştan itibaren düzeltilir. Bu süreçte, ilgili dönemlerin açılış bakiyeleri de yeniden hesaplanarak yeni başlangıç değerlerine ulaşılır.

Karşılaştırmalı finansal tabloların baştan düzenlenmesi, bilançonun ve gelir tablosunun önceki dönem kıyaslama sütunlarının güncellenmesi anlamına gelir. Örneğin, bir Makinenin 2020 yılı amortisman giderinin yanlış hesaplanması halinde, 2020 ve takip eden her dönem bilanço ile gelir tablosu kalemleri yeniden hesaplanır. Bu sayede finansal tabloların dönemler arasında tutarlılığı (karşılaştırılabilirlik) korunmuş olur. Düzeltilen finansal tablolarda hata sonucu ortaya çıkan farklar genellikle Öz sermaye altında “Geçmiş yıllar karları” kalemine yansıtılır.

Dipnotlarda Açıklama: Geriye dönük yapılan düzeltmelerin kullanıcıya anlatılması oldukça zorunludur. KGK tarafından yayımlanan TMS/TFRS modül eğitim materyallerinde belirtildiği gibi, hesaplanabilen önceki dönem düzeltileri ve hatanın niteliği dipnotlarda özel olarak açıklanır. Bu açıklamalarda, hatanın hangi dönemlere ait olduğu, hangi finansal tablo kalemlerini etkilediği ve düzeltme tutarları detaylandırılır. Örneğin, “(Geçmiş dönem hatasının) niteliği ve etkilenen her döneme ilişkin düzeltme tutarı hesaplanabildiği ölçüde gösterilmelidir” gibi genel hususlar TMS 8’de hüküm altına alınmıştır. Bu açıklamalar, finansal tablonun kullanıcılarının geriye dönük düzeltmenin kapsamını ve finansal durumu ne ölçüde etkilediğini anlamasını sağlar.

Örnek – Maddi Olmayan Geçmiş Dönem Hatası: KGK’nın yayımladığı eğitim materyalinde bir örnekte, işletme 2020 yılı amortisman giderini 150.000 TL eksik hesapladığını fark etmiştir. Toplam amortisman gideri içinde bu miktarın düşük kalması nedeniyle “önemsiz bir geçmiş dönem hatası” olduğu belirtilmiş ve düzeltme yapılmaması uygun görülmüştür. Bu örnekten görüleceği üzere, eğer hata tutarı finansal tablo kullanıcılarının kararlarını etkilemeyecek kadar küçükse, bu “önemsiz hata” kapsamında değerlendirilebilir. Ancak hata önemli ise (yani kullanıcı kararını etkileyebilecek ise), TMS 8 uyarınca mutlaka geriye dönük düzeltme yapılmalıdır.

Kullanıcıya Etkisi: Geriye dönük düzeltmeler, finansal tabloların sürekliliğini ve güvenilirliğini artırır. Yatırımcılar, kredi verenler ve diğer kullanıcılar, düzeltilmiş karşılaştırmalı bilgiler sayesinde işletmenin gerçek performansını daha doğru değerlendirebilir. Ayrıca raporlanan finansal durum ve performans üzerindeki değişimler, işletmenin önceki yıllardaki uygulamalarıyla ilgili şeffaflık sağlar. Bu da piyasa güvenini destekleyerek piyasa etkinliğini olumlu yönde etkiler.

3- KGK Gözetim ve Yaptırım Mekanizmaları

KGK, denetlenen şirketlerin finansal tablolarını risk-temelli bir yaklaşımla inceler. Örneğin Kurumun Risk ve Veri Analizi Dairesi Başkanlığı’nca şirketlere 2025 yılında gönderilen bir yazıda, bazı şirketlerin TMS 29 – Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama hükümlerine uyumsuz rapor yaptığı tespit edilerek, bu hususun gerekçeleri resmi yazı ile talep edilmiştir. Söz konusu gerekçe yazısı incelendikten sonra uyumsuzluğun ortadan kalkmadığı belirlenmiş ve Kurumca bu durum “TMS 8 kapsamında geçmiş dönem hatası” olarak değerlendirilmiştir. Yani KGK, tespit ettiği hatayı önceki döneme ait hata olarak sınıflandırarak şirketin finansal tablolarını geriye dönük düzeltmesi gerektiğini bildirmiştir.

Gözetim sürecinde KGK’nın izleyeceği adımlar genelde şu şekildedir:

İnceleme ve Tespit: KGK, şirketlerin onaylanmış finansal tablolarını standartlara uygunluk açısından inceler. Uyumsuzluk veya hata tespit edildiğinde, şirkete konunun ayrıntıları bildirilir.
Gerekçe Talebi: İlgili şirketlerden, saptanan uyumsuzluklara ilişkin yazılı gerekçeler istenir. Bu süreçte, şirketler kendi muhasebe kayıtlarını ve uygulamalarını savunma imkânı bulur.
Değerlendirme ve Uyarı: Şirketin gerekçesi KGK tarafından değerlendirilir. Gerekçe uygun bulunmaz veya hatayı gidermeye yönelik değildir. Bu durumda Kurum, finansal tabloların ilgili TFRS/TMS hükümlerine göre düzeltilmesi konusunda kesin uyarıda bulunur. Yukarıdaki örnekte olduğu gibi, “TMS 8’in ilgili hükümlerin çerçevesinde geçmiş dönem hatalarının düzeltilmesi” gerektiği açıkça ifade edilmektedir.

KGK Yaptırımları: KGK’nın denetim gözetiminde tespit ettiği uygunsuzlukları gidermeyen bağomsız denetime tabi şirketler hakkında çeşitli yaptırımlar uygulanabilir. Bunlar arasında:

İdari Para Cezaları: Türk Ticaret Kanunu ve ilgili mevzuat uyarınca, finansal tabloları TMS/TFRS’ye aykırı şekilde düzenleyen şirketlere idari para cezaları verilebilir. (Örneğin, geçmiş dönem bilgilerinde gerçeğe aykırı beyanlarda bulunmak kabahatleri TTK’da cezai müeyyideler kapsamındadır.)
Kamuya Açıklama Zorunluluğu: Yapılan düzeltmelerin ve hatanın niteliğinin kamuya duyurulması gerekir. Bu çerçevede şirket, düzeltilmiş finansal tablolarını hem Ticaret Sicili Gazetesi’nde hem de Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) üzerinden ilan etmek zorundadır. Böylece yatırımcılar ve diğer paydaşlar yapılan düzeltmeden haberdar edilir.
Yönetim Kurulu Sorumluluğu: Finansal raporlamayı hatalı düzenleyen yöneticiler hukuki yaptırımlarla karşılaşabilir. İşletme bünyesinde gerçeğe aykırı raporlama yapılması durumunda, sorumluluğu bulunan yönetim kurulu üyeleri hakkında kanuni takip işlemleri yürütülebilir.

Ayrıca, KGK’nın denetim gözetimi bağımsız denetçi ve denetim kuruluşlarını da kapsar. Uygunsuz veya düşük kalite denetim yapan bağımsız denetçiler için uyarı, faaliyet kısıtlaması, faaliyet izninin askıya alınması veya lisans iptali gibi yaptırımlar söz konusu olabilir. Bu yaptırımların amacı, denetim kalitesini yükseltmek ve denetim mesleğinin itibarını korumaktır. (Not: Bu noktada belirlenen yaptırımların çoğu KGK Disiplin Yönetmeliği kapsamında işlem görür.)

4- Uygulama Örnekleri

KGK’nın gözetim faaliyetleri somut olarak şirketlere gönderilen resmi yazılarda görülmektedir. Bu konuda çok sayıda şirket adına uyumsuzluk bildirimleri yapıldığı anlaşılmaktadır. Örneğin, kuruma sunulan finansal tablolarında yüksek enflasyon muhasebesiyle ilgili yanlış uygulama tespit edilen firmalara “uygunsuzluk TMS 8 çerçevesinde geçmiş dönem hatası sayılmış ve düzeltilmesi gerektiği” bildirilmektedir. Bu tür bildirimler, KGK’nın tespit ettiği spesifik standart ihlallerine karşı uygulama odaklı uyarılar içerir.

Diğer taraftan, KGK’nın yayımladığı uygulama örneklerinde de geçmiş dönem hatalarının neler olabileceği ve nasıl değerlendirileceği açıklanır. Yukarıda verilen amortisman örneğinde görüldüğü gibi, bir hatanın önemsiz kabul edilip edilmemesi KGK örneklerinde vurgulanır. Bu bağlamda KGK, finansal tablo kullanıcılarının kararlarına etkisi sınırlı olan küçük hataların düzeltilmeyebileceğini açıkça ortaya koymaktadır. Böylece şirketler, hata tanımının yanında “önemlilik” kriterinin de uygulamada dikkate alındığını bilirler.

Bu uygulama örnekleri ve rKGK’nın şirketlere gönderdiği esmi yazılar, KGK’nın denetlenen şirketlerden beklentilerini netleştirir. Kurum, düzenlemelere uyum sağlamayan şirketlere yazılı uyarı göndermekle kalmaz; gerekirse finansal tablolarda değişiklik yapılmasını ister ve düzeltme taleplerini takip eder. KGK’nın yaptırım mekanizmaları yatırımcı güvenini sağlamayı hedefler; zira düzeltilmiş tabloların ilanı yatırımcıları doğrudan etkiler ve piyasa şeffaflığını artırır.

5- Sonuç ve Değerlendirme

TMS 8 standardı, muhasebe politikaları değişikliği ile muhasebe tahminlerindeki değişiklikler ve hatalar arasında açık ayrım yaparak, finansal tabloların güvenilirliğini artırmayı amaçlar. Geçmiş dönem hatalarının geriye dönük düzeltilmesi, finansal tabloların zaman içindeki karşılaştırılabilirliğini ve finansal bilgilerin doğruluğunu güvence altına alır. KGK da uygulamada bu anlayışı benimseyerek denetlenen şirketlerin finansal tablolarında tespit ettiği hataları önceki dönem hatası kategorisinde değerlendirir ve düzeltme talep eder. Böylece, hem yatırımcıların doğru ve güncel bilgi alması sağlanmakta hem de finansal raporlamada hata ve hile önleyici bir mekanizma işletilmektedir. KGK’nın ulusal çapta uyguladığı gözetim ve yaptırım sistemi, denetlenen şirketler kadar denetim mesleğinin kalitesini de doğrudan ilgilendirmektedir.

Kaynakça:

İlgili mevzuat ve resmi dokümanlar ile erişilebilir internet kaynakları: 660 sayılı KHK (KGK’nın kuruluş ve görevleri), 6102 sayılı TTK (kabahat ve yaptırımlar),
TMS 8 Standardı, KGK Resmî İnternet Sitesi yayımları (KGK risk analizi yazıları ve eğitim materyalleri)
https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/DynamicContentFiles/Türkiye%20Muhasebe%20Standartları/TMSTFRS2018Seti/TMS/TMS_8_2018.pdf
IFRS Foundation (IASB), IAS 8 – Accounting Policies, Changes in Accounting Estimates and Errors (Resmî açıklamalar ve uygulama rehberi).
Sağlam N., Yolcu M., Uygulamalı UFRS/TFRS Rehberi, 2024
KGK Yayını: “Geçmiş dönem hatası” tanımı ve uygulama örnekleri, KGK BOBİ/FRS Eğitim Modül 3, Erişim: KGK Portalv2Uploads (2023).
660 sayılı KHK – Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında KHK.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) – Ticari İşletme Defter, Kayıt ve Finansal Tabloların Düzenlenmesine İlişkin hükümler.
KGK Resmî Web Sitesi (www.kgk.gov.tr) – Denetim standartları, finansal tablo örnekleri ve duyurular.

01.10.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)