İsmail Atmanlıoğlu
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilirkişi
ismailatmanlioglu@gmail.com

6183 Sayılı Kanunun 48.Maddesi Kapsamında Sosyal Güvenlik Kurumunun Uyguladığı Çok Zor Durum Hali Tespiti ve Uygulama Örnekleri

Pandemiden sonra dünyada finansal kaynaklara ulaşmak her zamankinden daha zor hale geldi. Türkiye ‘ ninde aralarında bulunduğu Gelişmekte olan ülkeler bu durumu daha belirgin şekilde hissetti. Özellikle 2 yıldır devam eden krediye ulaşmanın zorlaşması ve Artan kredi faizleri, finansman giderlerinin Gelirler içerisindeki payının artmasına  ve  Şirket Mali verilerinin bozulmasına neden oldu.  Mal ve Hizmet Satışlarından elde edilen gelirler Personel Giderleri, Vergi Ödemeleri Sgk ödemeleri derken işletmelerin finansal sağlıklarını gösteren Nakit akışlarını ( cash flow ) fazlasıyla zorladı. 

Mevcut durumda işletmelerin nakit akışlarına destek olmak amacıyla bilindiği üzere mevzuatımızda Tecil ve Taksitlendirme müessesesi uzun zamandan beri güncelliğini korumaktadır. Tabi şimdilerde tecil ve taksitlendirme, nakit akışına bir nebze katkı olması açısından diğer yıllara nazaran daha önemli hale gelmiştir.

İşletmelerin ödemelerde çok zor duruma düşmesi halinde Sosyal Güvenlik Kurumu mevzuatını dikkate alarak nasıl bir yol izleyebilecekleri üzerinde durarak,  konuyu 3 ana başlıkta değerlendireceğiz.

1. 250.000 TL yi aşmayan Sgk Borçlarının Tecil edilmesinde Teminat aranılıp aranılmayacağı,
2. Borç Türü bazında 500.000 TL ve altında borcu olanlar için çok zor durum tespiti,
3.  Borç Türü bazında 500.000 TL ve üzerinde borcu olanlar için çok zor durum tespiti,

1- 250.000 TL yi aşmayan Sgk Borçlarının Tecil edilmesinde Teminat aranılıp aranılmayacağı

09.07.2025 Tarihli 32951 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 10040 sayılı Cumhurbaşkanı

Kararında belirtildiği üzere ;

 6183 sayılı Kanunun 48 inci maddesi gereği tecil edilecek borçların toplamı 250 bin TL’yi

(bu tutar dahil) aşmadığı takdirde teminat şartı aranılmayacaktır. Bu tutarın üzerindeki

borçlarda zorunlu teminat tutarı 250 bin TL’nin aşan kısmın yarısı kadar uygulanacaktır.

Teminat aranmaksızın yapılacak tecil işlemlerinde 250.000 TL sınırı, işyeri ve borç türüne bakılmaksızın borçlunun alacaklı Kurum ünitesine olan borç toplamı esas alınarak belirlenecektir.

SGK alacaklarının tecil ve taksitlendirilmesi ve borçlunun çok zor durum hali ile ilgili işlemler:

30.05.2024 2024/8 Sayılı Genelge ve 14.08.2024 2024/12 Sayılı Genelge bize kılavuz olarak yön verecektir.

2- Borç türü bazında 500.000 TL'yi aşmayan borcu olanlar için çok zor durum tespiti

Mali durum bildirim formu (Ek-1/b) ile beyan edecekleri bilgiler esas alınarak likidite oranı (Kasa + Banka + Kısa Vadeli Alacaklar / Kısa Vadeli Borçlar) formülüne göre SGK tarafından yapılacaktır.

500.000 TL’ Yİ aşmayan borcu olanlar için 2024 / 12 Sayılı genelgenin 17.2.2 maddesinde yer alan örnekler aşağıdadır.

3- Borç türü bazında 500.000 TL üzerinde borcu olanlar için çok zor durum tespiti

Tecil talebinde bulunan borçluların borç türü bazında 500.000 TL üzerinde borçlarının olması halinde,  çok zor durumda olup olmadıklarının tespiti aşağıda belirtilen likidite oranlarına göre yapılacak olup;

3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa göre ruhsat almış ve faaliyet belgesine sahip serbest muhasebeci mali müşavirler veya yeminli mali müşavirler tarafından ilgisine göre (a) veya (b) bendindeki likidite oranı formülüne göre tespit edilerek çok zor durum raporu (Ek-1/a) ile belgelendirilecek,

Halka açık şirketler için çok zor durum tespiti, Sermaye Piyasası Kuruluna verdikleri en son bilanço esas alınarak (a) bendindeki likidite oranı formülüne göre SGK tarafından yapılacaktır.

Likidite oranı ve tecil süresi

Likidite oranının; "1,00" ve altında olması halinde bu durum, borçlu açısından çok zor durum olarak kabul edilecek, "1,01" ve üzerinde olması halinde ise borçluların tecil talepleri reddedilecek olup,

Likidite oranının "0,51" ila "1,00" aralığında olması halinde azami 18 aya kadar, "0,50" ve altında olması durumunda ise azami 36 aya kadar eşit taksitler halinde ödenmesini sağlayacak şekilde borçlar ödeme planına bağlanabilecektir.

Likidite oranında, virgülden sonraki ilk iki rakam dikkate alınacak ve herhangi bir yuvarlama işlemi yapılmayacaktır.

İlk taksitin ödenmesi ve tecil işleminin başlaması

Tecil talep edilen borç tutarının ödeme planı bazında en az %10’u ilk taksit (peşinat) tutarı olarak belirlenecek olup, kalan borç diğer taksitlere eşit olarak bölünecektir.

Tecil işlemi, belirlenen ilk taksit tutarının tamamının ödendiği tarihte başlayacaktır. 2024/12 Sayılı Genelgenin 17.4 maddesinde yer alan gerekli açıklama ve örnek aşağıdadır.

Tecil işleminde borcun eşit taksitlerle ödenmesi esastır.

Ancak borçluların kademeli ödeme planında ısrar etmesi ve ünitenin borçlunun taksitlerini eşit olarak ödeyemeyecek durumda olduğuna kanaat getirmesi hâlinde ilk taksit olarak tecil talep edilen borç tutarının ödeme planı bazında en az %10’u olmak şartıyla sonraki beş taksit, eşit taksitlere bölünmüş ödeme planındaki taksit tutarının %50’sinden az olmamak kaydıyla kademeli olarak tecil edilebilecektir.

Cari ay primlerinin ödenmemesi

Cari ay ödemelerine ilişkin aşağıda belirtilen durumlardan herhangi birinin gerçekleşmesi hâlinde tecil işlemi bozulacaktır. Buna göre;

1) Bir takvim yılında üç cari aya ait borcun ödenmemesi hâlinde, ödenmeyen üçüncü cari ayın son ödeme süresini takip eden günde,

2) Bir takvim yılında en fazla iki cari aya ait borcun ödeme planındaki tecil süresi aşılmamak kaydıyla en geç izleyen takvim yılının sonuna kadar ödenmemesi hâlinde, söz konusu takvim yılını takip eden ilk günde tecil işlemi bozulur.

Cari ay yönünden bozma işlemi, ödenmeyen borç türü bazında yapılacaktır. Birden fazla işyerinin aynı yıl ve döneme ait ödenmeyen cari ay borçları, tek ihlal sayılacaktır.

Tecil şartlarına uyulmaması,  Aylık taksitlerin aksatılması

Aylık taksit ödemelerine ilişkin aşağıda belirtilen durumlardan herhangi birinin gerçekleşmesi hâlinde tecil işlemi bozulacaktır. Buna göre;

1) Üç taksitin ödenmemesi hâlinde, ödenmeyen üçüncü taksitin ödeme süresini takip eden günde,

2) Ödenmeyen en fazla iki taksitin son taksit ödeme süresine kadar ödenmemesi hâlinde, son taksit ödeme süresini takip eden günde,

3) Son taksitin (azami taksit sayısı olan 36'ncı taksit olmaması kaydıyla) izleyen ay sonuna kadar ödenmemesi hâlinde, bu süreyi takip eden günde,

4) 36'ncı taksitin süresinde ödenmemesi hâlinde takip eden günde tecil işlemi bozulacaktır.

Mücbir sebep kapsamında ertelenen borçların tecili

Mücbir Sebep Kapsamında Ertelenen Sosyal Güvenlik Kurumu Alacaklarının 6183 sayılı

Kanunun 48 inci Maddesine Göre Tecil ve Taksitlendirilmesinin Usul ve Esaslarının 6 ncı maddesinin birinci fıkrasında geçen “veya ertelemenin bitim tarihinden itibaren 3 ay içinde” ibaresi kaldırılmıştır.

Dolayısıyla, borçluların erteleme süresi bitmeden dosyalarının işlem gördüğü üniteye başvurmaları gerekmektedir.

İlgili değişiklikler Genelgenin yürürlük tarihinden sonra yapılacak tecil taleplerine uygulanacak olup, bu Genelgenin yürürlük tarihinden önce alınıp da karara bağlanmamış tecil talepleri ile bu tarih itibari ile devam eden tecil işlemlerine bu Genelge ile getirilen değişikliklerin uygulanmayacağı belirtilmiştir.

Örnek Uygulama  ( 500.000 TL üzeri Borcu olanlar için Çok Zor Durum Tespitine uygun Örnek )

Bilanço esasına göre defter tutan borçlular için likidite oranı; “Dönen Varlıklar – Stoklar / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar” formülüne göre hesaplanacaktır.

Tecil Talebinde borçlunun Bilançosunda ki bilgiler aşağıdaki gibi olduğunu varsayalım.

Dönen Varlıklar                               ; 242.381.348,13  

Stoklar                                                ; 165.289.558,53 

Kısa Vadeli Tabancı Kaynaklar  ; 182.156.719,78

Örneğimizde Likidite Oranının 0,42 olduğu görülmektedir. Likidite oranının "0,50" ve altında olması nedeni ile azami 36 aya kadar eşit taksitler halinde ödenmesini sağlayacak şekilde borçlar ödeme planına bağlanabilecektir.

İlgili rasyo dikkate alınarak Mali Müşavirler tarafından düzenlenen 6183 Sayılı Kanunun 48.maddesi kapsamında Çok Zor Durum Raporuna aktarılarak ( Ek-1/a ) Taksitlendirme talebinde bulunabilirsiniz. Hazırlanan rapor ekine Mali Müşavir Ruhsatı, Mali Müşavir Faaliyet Belgesi ve Hesaplamalara Esas Bilanço eklenecektir.

İnsana yakışan ümitli olmaktır düsturuyla hareket eden bir toplum olarak bu zor durumun en kısa sürede  aşacağını temenni eder Meslek Mensuplarımıza ve iş dünyasına kolaylıklar dilerim.

25.11.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.279 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.