Hüseyin Ergut
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Lisanslı SPK Uzmanı
smmm.hergut@gmail.com

Borsa İstanbulda(BİST) İşlem Gören Şirketlerin Bedelsiz, Bedelli, “Tahsisli” Sermaye Artırım Türleri ve Uygulaması Nasıldır? Özellikleri, Avantajları, Dezavantajları ve Yatırımcıların Dikkat Etmesi Gereken Hususlar Nelerdir? Bölüm-I-

Bedelsiz Sermaye Artırımı

Şirketlerin mevcut sermayesine yeni hisse senetleri ekleyerek ortakların mevcut haklarını kullanmadan sermayelerini artırmasına olanak tanımaktadır. Bu tür artırımlar genellikle şirketin iç kaynaklarından veya yasal kaynaklardan karşılanır. Bu yöntemle şirket, mevcut hissedarlarına herhangi bir bedel talep etmeksizin yeni hisse senetleri dağıtır. Bu işlem sırasında hissedarlar, mevcut hisseleri oranında ek hisse sahibi olur ve şirketteki ortaklık payları değişmez. Bedelsiz sermaye artırımı için kullanılabilecek temel kaynaklar;

-Geçmiş Yıllar Karları (Kar Yedekleri ve Geçmiş Yıllar Karları):
Şirketin geçmiş dönemlerde elde ettiği karları yedekleyerek veya dağıtılmayıp tekrar sermayeye eklenerek bedelsiz sermaye artırımı yapılabilir. Bu durumda, şirketin esas sözleşmesinde öngörülmüş yedekler kullanılır.

-Genel Kanuni Yedekler:
Türk Ticaret Kanunu ve SPK mevzuatı çerçevesinde, şirketler belli oranlarda yasal yedekler ayırmak zorundadır. Bu yedekler de sermaye artırımlarında kullanılabilir.

-Serbest Yedekler:
Şirket yönetiminin kararına bağlı olarak ayrılmış ve kullanılabilir durumda olan yedekler. Bu yedekler, genel kurulun onayıyla sermaye artırımı için kullanılabilir.

-İlk Kuruluş ve Hisselerin İhraç Edilmeden Önceki Sermayeden Esaslı Fonlar:
Şirketlerin ilk kuruluşlarında veya sermaye artırımlarında, ihraç edilmeden önce şirketin el konsolide ettiği fonlar veya özsermayeden kaynaklar da kullanılabilir.

-Emisyon Primi: Hisse senetlerinin nominal değerinin üzerinde satılmasından elde edilen farklar.

Bu tür sermaye artırımı, şirketin finansal yapısını güçlendirme, piyasadaki hisse senedi likiditesini artırma amacın taşımaktadır. Bedelsiz, sermaye artırımı sonucunda şirketin ödenmiş sermayesi artmış olur, ancak özkaynak toplamında bir değişiklik olmaz. Ayrıca, hisse senedi fiyatları genellikle orantılı şekilde düşebilir fakat yatırımcıların ellerindeki toplam yatırım değeri sabit kalır. Bedelsiz, sermaye artırımı şirketin güçlü bir mali yapıya sahip olduğunu göstermesi açısından olumlu bir hareket olarak değerlendirilebilir. Aynı zamanda, hisse fiyatlarının düşmesi daha fazla yatırımcının bu hisselere ulaşmasını kolaylaştırıp piyasada daha yüksek bir işlem hacmi oluşturabilecektir.

(SPK)Sermaye Piyasası Kanunundaki Yeri

​Bedelsiz sermaye artırımının düzenlenmesi çeşitli yasal çerçevelerle belirlenmiştir. Sermaye Piyasası Kanunu (SPK)'un 19.maddesi sermaye artırımıyla ilgili genel çerçeveyi oluşturur. Kanunun farklı maddelerinde bedelsiz sermaye artırımına ilişkin detaylar bulunur. İlgili düzenlemede yer alan konuların ana başlıkları şunlardır:

-Sermaye artımının kapsamı,

-Hisse senedi sahiplerinin hakları,

-Halka açık ortaklıklar,

-Uygulamalar, bilgilendirme ve denetim.

Bedelsiz Sermaye Artırımının Özellikleri

Bedelsiz sermaye artırımı, şirketlerin özkaynaklarında biriken kâr yedeklerini, sermaye yedeklerini veya emisyon primlerini kullanarak sermaye artırdığı bir yöntemdir. Bu süreçte, hissedarlara herhangi bir bedel ödemeden yeni hisse senetleri dağıtılır. Hissedarların sahip olduğu hisse sayısı artmakla beraber ortaklık oranları değişmez ve şirketin özsermaye toplamı sabit kalır. Bedelsiz sermaye artırımları, yatırımcılar için herhangi bir maliyet oluşturmaz, ayrıca vergilendirmeye tabi tutulmaz. Bu sayede yatırımcılar, ellerindeki hisse sayısını artırırken ek bir yükümlülük altına girmemiş olurlar. Hisse başına fiyat, toplam hisse sayısının artmasıyla orantılı olarak düşer, ancak yatırımcıların portföy değeri değişmez. Ayrıca, şirketin daha fazla yatırımcıya erişebilmesi ve piyasa likiditesinin artması sağlanmaktadır.

Bedelsiz Sermaye Artırımının Avantajları Nelerdir?

Bedelsiz sermaye artırımı hem şirketler hem de yatırımcılar açısından pek çok avantaj sunar. Bu avantajlar, finansal yapıyı güçlendirmek ve piyasa algısını olumlu yönde etkilemek açısından oldukça önemlidir. Yatırımcılar, İçin maliyet olmaması bedelsiz sermaye artırımı sırasında hissedarlardan herhangi bir ödeme alınmaz. Yatırımcılar, mevcut hisseleriyle orantılı olarak ek hisseler alırlar, ancak bu işlem herhangi bir finansal yük getirmez. Şirketin, mali yapısının güçlenmesi şirket, özkaynaklarındaki birikimleri sermayeye dönüştürerek mali yapısını güçlendirir. Bu da şirketin borçlanma kapasitesini artırabilir ve finansal açıdan daha sağlam bir zemin oluşturur. Hisse senetlerinin likiditesinin artması hisse sayısının artması, genellikle işlem hacmini ve piyasada likiditeyi artırır. Bu da yatırımcıların daha kolay alım-satım yapabilmesine olanak sağlamaktadır.

--Pozitif Piyasa Algısı; Oluşması Bedelsiz sermaye artırımı, şirketin güçlü bir mali yapıya sahip olduğunu ve geleceğe dair olumlu beklentiler taşıdığını gösterir. Bu durum yatırımcılar arasında güven oluşturur ve şirketin piyasa değerini olumlu yönde etkiler.

Vergi Avantajı; Bu tür bir artırımla yatırımcılar ek hisse alırken, söz konusu hisseler herhangi bir vergiye tabi tutulmaz. Bu, yatırımcılar için önemli bir avantajdır, çünkü maliyetleri düşürür.

-Ortaklık Oranının Korunması; Mevcut hissedarlar, bedelsiz sermaye artırımına katıldıklarında ortaklık oranları değişmez. Her yatırımcı, sahip olduğu hisselere orantılı olarak yeni hisseler alır, böylece şirketteki payları aynı kalır.

Borsada Bedelsiz Sermaye Artırımı Neden Yapılır?

Borsada bedelsiz sermaye artırımı, şirketlerin hem finansal yapılarını güçlendirmek hem de piyasa değerini iyileştirmek için başvurdukları önemli bir stratejidir. Bu işlem, şirketin özkaynaklarından, genellikle kâr yedeklerinden veya emisyon primlerinden faydalanarak, sermaye artışı sağlamayı amaçlar. Ancak bu artırımda, yatırımcılardan herhangi bir bedel talep edilmez. Bedelsiz sermaye artırımı, şirketin mali yapısını güçlendirmesine ve piyasa algısını olumlu yönde etkilemesine yardımcı olurken, yatırımcılar için de çeşitli fırsatlar sunar. Yatırımcılar, bedelsiz sermaye artırımını şirketin sağlam finansal temelleri olduğunun bir göstergesi olarak görürler, bu da şirketin hisse senetlerine olan ilgiyi artırır. Bedelsiz sermaye artırımı, şirketin hisse senetlerinin likiditesini artırma potansiyeline de sahiptir. Yeni hisse senetlerinin piyasaya sürülmesi, hisse başına fiyatın düşmesine yol açabilir. Bu, hisse senetlerini daha geniş bir yatırımcı kitlesi için erişilebilir hale getirir ve dolayısıyla işlem hacmini artırır. Artan likidite, borsada daha fazla işlem yapma imkânı tanır ve şirketin piyasa faaliyetlerini daha aktif hale getirir. Ayrıca, bedelsiz sermaye artırımları, yatırımcılar için de belirli vergi avantajları sunar. Çünkü, bu işlemde ek hisseler yatırımcılara bedelsiz olarak verilir ve bu durum herhangi bir vergi yükümlülüğü yaratmaz. Bu da yatırımcılar için cazip bir fırsat sunar, çünkü maliyetler düşerken ellerindeki hisse miktarını artırma şansı elde ederler. Borsada bedelsiz sermaye artırımı, şirketlerin mali yapılarında önemli iyileşmeler sağlarken, piyasa algısını da olumlu yönde etkilemektedir. Bu strateji, şirketin büyüme potansiyelini ve finansal sağlamlığını gösterirken, yatırımcılar için de fırsatlar yaratır. Yatırımcıların şirkete olan güvenini artırarak, şirketin piyasa değerini ve itibarını güçlendirir. Bedelsiz sermaye artırımı, yalnızca finansal bir işlem olmanın ötesinde, şirketin gelecekteki başarısı ve büyüme stratejileri için önemli bir adım olarak görülmektedir.

Bedelsiz Sermaye Artırımının Etkileri Nelerdir?​

Bedelsiz sermaye artırımı bir şirketin mevcut sermayesini artırmasının yanı sıra hem şirketin finans yapısını hem hissedarların portföy değerini çeşitli yollarla olumlu şekilde etkiler. Hisse fiyatlarına etkisi​ bedelsiz sermaye artırımı, hisse senedi fiyatlarını düşürebilir. Bedelsiz sermaye artırımı hisse etkisi sonucunda yeni yatırımcılar hisse senetlerine daha kolay bir şekilde erişebilir. Bu durumda daha geniş bir yatırımcı kitlesi hisse senetlerine yatırım yapma olanağı bulabilir. Piyasa, değerindeki değişim​ bedelsiz sermaye artırımı şirketlerin büyüme hedeflerini yansıtır. Şirketler elde ettikleri kârı yeniden sermaye olarak yatırarak büyüme potansiyellerini göstermiş olur. Bu durum şirketin piyasa değerinin artmasına ve piyasada olumlu bir imaja sahip olmasına katkı sağlamaktadır.

Bedelsiz Sermaye Artırımı Süreci Nasıl İşler?​

Bedelsiz sermaye artırımı belirli aşamalar sonucunda gerçekleşir. Yönetim kurulunun karar alması, (SPK) başvurusu ve onayı, son olarak payların dağıtım süreci bu aşamalardır.

Yönetim Kurulu Kararının Alınması​; Sermaye artırımına ilişkin çalışmalar öncelikle şirketin yönetim kurulunda görüşülür. Yönetim kurulu sermaye artırım oranı, bedelsiz dağıtılacak hisse senedi sayısı ve finansal kaynaklar hakkında genel bir görüşme gerçekleştirir. Bu görüşmede alınan sermaye artırım kararı genel kurul toplantısında şirket hissedarlarıyla paylaşılır ve artırımla ilgili tüm detaylar net şekilde konuşulur. Alınan karar oylamaya sunularak onaylanır ve yasal sermaye artırım aşamasına geçilmiş olunur.

SPK Başvurusu ve Onayı​; Sermaye artırımı kararı veren şirket (SPK)'ya bu kararını yazılı olarak bildirir. Bu yazıda sermaye artırımının nedenleri, dağıtılacak hisse senedi sayısı, sermaye artırım oranı ve artırım için kullanılacak finansman kaynakları detaylı şekilde belirtilir. SPK başvuruyu inceler ve başvurusu olumlu sonuçlanan şirketin hisse senetleri, belirlenen günde borsada yeni fiyatıyla işleme başlar. Şirket, tüm hissedarlara planlanan oranda hisse dağıtımı gerçekleştirir. 

Payların Dağıtım Süreci​; Bedelsiz sermaye artırımı sürecinde dağıtılacak hisse senetleri pay sahiplerine aktarılır. Bu süreçte hissedarların gerçekleştirmesi gereken herhangi bir işlem yoktur.

Bedelsiz sermaye artırımı, Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) aracılığıyla gerçekleştirilen bir işlemdir. Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK), yatırımcı hesaplarındaki sermaye artırımıyla ilgili bakiyeleri belirler ve bedelsiz kullanım oranına göre artırır. Artırılan tutar kadar kaydi pay oluşturulur. (MKK), e-genel kurul ve sermaye piyasası işlemleri için de kullanılır. Sermaye artırımı için 'bedelsiz' ifadesi kullanılır ve hak kullanım tarihi belirlenir.

Kaynakça:

-6362’Sayılı Sermaye Piyasaları Kanunu.

-Merkezi Kayıt Kuruluşu, (MKK)

-Spk gov.tr 

-6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu.

-İş Bankası Yayınları.

-Ata Yatırım Menkul Kıymetler A.Ş.

-TSPAKB Türkiye Sermaye Piyasaları Aracı Kuruluşları Birliği Genel Mektup No: 617

30.07.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.