Hüseyin Ergut
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Lisanslı SPK Uzmanı
smmm.hergut@gmail.com

Borsa İstanbul (BİST)’te İşlem Gören Halka Açık Ortaklıklarda Şirketin Kendi Hisselerini Edinmesi ve Geri Alım Programı Başlatması Uygulaması Bölüm-I-

Halka açık ortaklıklarda, şirketin kendi hisselerini iktisap etmesi, 6102’sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun (TTK) 379. ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Şirketin kendi paylarını iktisap etmesi için genel kurulun yönetim kurulunu yetkilendirmesi gerekmektedir. Bu yetki, şirketin kendi hisselerini alması veya rehin olarak kabul etmesi ile ilgili yasal çerçeveyi belirler.

Genel kurul yetkisinin gerekli olduğu durumlar, Türk Ticaret Kanunu (TTK) ve ilgili mevzuata göre şunlardır:

I-Hisse Geri Alım İşlemleri İçin Yetki Verilmesi

Şirketlerin kendi hisselerini iktisap etmesi veya rehin olarak kabul etmesi amacıyla (yani, hisse geri alımı veya yeniden ihraç edilmesi işlemi) yapılacak işlemler, genellikle yönetim kuruluna geniş bir yetki verilmesini gerektirir. Bu yetki, genel kurul tarafından verilir.

-Şirket, kendi hisselerini iktisap etmek ve bu hisseleri yönetim kuruluna bırakmak istiyorsa, genel kurul izin şarttır.

-Bu işlemler, belirli sınırları ve süreleri aşmamak kaydıyla, genellikle yönetim kuruluna bırakılır.

II-Hisse Satışı veya Pay İmarlı İşlemler İçin Yetki

Şirketin, kendi sermayesini arttırmak, hisse ihracı veya sermaye azaltımı gibi işlemlerinde de genel kurul yetki verir.

III-Birleşme, Bölünme veya Sonuçları

Özellikle birleşme veya bölünme gibi önemli kararlar alınırken, genel kurulun onayı şarttır.

Yasal Düzenleme

-Türk Ticaret Kanunu (TTK)' 379.maddesine göre, şirketin kendi hisselerini iktisap veya rehin alması işlemleri, yönetim kurulunun yetkisi dahilinde yapılabilir. Ancak bu yetki, esas sözleşmede veya genel kurul kararında açıkça belirtilmelidir.

-Ayrıca, şirketin mali durumu ve paydaşların haklarının korunması amacıyla, bu işlemler için genel kurulca yetki verilmesi ve bu yetkinin sınırlarının belirlenmesi önemlidir.

Hisse iktisabının (şirketin kendi hisselerini satın almasının) şirket bilançosuna etkisi, birkaç açıdan değerlendirilebilir. Bu işlem, genellikle "hisse geri alımı" veya "kendi paylarını iktisap etme" olarak adlandırılır ve bilanço üzerinde önemli etkileri olur:

I-Kasa ve Sermaye Kalemlerinin Değişimi

-Kasa/Bankalar hesabından çıkarak şirketin kendi hisselerini satın alması, bilançoda varlıklar (kasa/bankalar) azalır.

-Satın alınan hisseler öz kaynaklar (özsermaye) içinde yer aldığı için, genellikle Azalan/Hisse Senetleri Kalemi veya İçsel Düzeltmeler (İtfa, İzdiham) şeklinde gösterilir.

II-Özsermaye Üzerindeki Etki

-Hisselerin geri alınması, şirketin öz sermayesini azaltır, çünkü şirket, kendi paylarını iktisap ederek toplam özkaynak tutarını düşürür.

-Ancak, şirketin toplam sermaye tutarı değişmez; burada dikkat edilmesi gereken nokta, ayağa kaldırılan veya iptal edilen hisse senetleri varsa, bu işlemin sermayeye etkisinin olup olmadığıdır.

III-İştirak ve Kar Payı Paylaşımı

-Satın alınan hisseler, genellikle "Ağırlıklı olarak satılmak veya iptal edilmek" amacıyla alınır.

-Eğer şirket, bu hisse senetlerini satmayı veya iptal etmeyi planlıyorsa, bilanço ve kar-zarar tablosu üzerinde farklı etkiler olabilir.

IV-Net İşlemin Bilanço Üzerindeki Toplam Etkisi

Kısaca, hisse iktisabı;

-Varlıklar (Kasa/Bankalar) azalır.

-Öz sermaye azalır (hisse senetleri kalemi aracılığıyla).

-Bu işlem bilanço toplam aktif ve toplam özkaynak arasındaki dengeyi değiştirir.

V-İptal Durumu

-Eğer şirket, kendi hisselerini iptal ederse, bu durumda sermaye kaleminde azalma olur ve hisse senedi sayısı azalır; bilanço daha da küçülür.

Hisse geri alımının (hisse geri alım programlarının) ortaklık değerine etkisi, çeşitli faktörlere bağlı olup genellikle olumlu veya olumsuz şekilde ortaya çıkabilir. İşte bu etkiyi anlamak için temel noktalar:

Hisse Geri Alımının Ortaklık Değerine Etkisi

I-Olumlu Etkiler

-Hisse fiyatını artırabilir: Şirket, piyasa değeri düşük veya aşırı satış baskısı altında hisselerine sahip olduğunda, geri alımlar fiyatı destekleyerek hisselerin değerini artırabilir.

- Kâr payı dağılımını olumlu etkileyebilir: Geri alımlar, dolaşımdaki hisse sayısını azaltarak, hisse başına kazancı (EPS) ve temettü ödemelerini artırabilir.

-Güvene ve yatırımcı güvenine katkı sağlar: Şirketin kendi hisselerini almak, şirketin nakit fazlasına sahip olduğunu ve gelecek beklentilerinin olumlu olduğunu gösterebilir.

II-Olumsuz Etkiler

-Nakit artışına yol açabilir: Geri alım, şirketin nakit rezervlerini azaltabilir. Bu durumda, nakit akış durumuna göre olumsuz etkiler oluşabilir.

-Hisselerin yapay olarak fiyatını yükseltebilir: Piyasa tarafından manipülasyon olarak algılanabilir veya gerçek dışı bir fiyat artışına neden olabilir.

-Yatırımcılar açısından belirsizlik yaratabilir: Geri alımın nedeni ve planı net değilse, yatırımcılar belirsizlik hissedebilir.

Genel Etki

Sadece şirketin mali durumu ve piyasa koşulları dikkate alınarak yapılırsa, hisse geri alımları, ortalama olarak şirketin toplam değeri ve piyasa değeri üzerinde olumlu bir etki yaratabilir. Ancak, dikkatli ve planlı yapılmalı, aksi takdirde nakit akışını bozabilir veya piyasa güvenini sarsabilir. Hisse geri alımının ortaklık değerine etkisi, şirketin finansal durumu, piyasa koşulları ve geri alımın amacıyla yakından ilgilidir. Doğru strateji ve planlama ile, uzun vadeli değer yaratmaya katkıda bulunabilir.

Kaynakça

-Spk.gov.tr

-Borsa İstanbul A.Ş.

-Sermaye piyasası kurulunun II-22.1 sayılı Geri Alınan Paylar Tebliği  

-Sermaye Piyasası Kurulu’nun (“SPK”) 19 Mart 2025 tarihli 16/531Sayılı İlke Kararı

-6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun (TTK) 379.Md.

25.06.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.