Evren Özmen
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilirkişi
evrenozmen@ozmconsultancy.com
www.ozmconsultancy.com

Kooperatif Denetim Kurulu Rehberi

Kooperatiflerde Denetim Kurulu üyesi olabilmenin şartları, seçildikten sonra adım adım yapılması gerekenlerin ne olduğunu bu yazıda anlatmaya çalıştım.

Öncelikle kooperatif denetim kurulu, yönetim kuruluna bağlı görev yapmaz. Yönetim kurulunun astı veya üstü değildir. Denetim kurulu yetkiyi genel kuruldan almış olup, yönetim kuruluna değil genel kurula karşı sorumludur.

Denetimi de yönetim kurulu adına değil, genel kurul adına yapar ve yönetim kurulunun faaliyetleri denetler, kooperatif ortaklarının zarar göreceği hususlar söz konusu ise bu hususta yönetim kuruluna gerekli bildirimleri yapar.

Dış Denetim ile Karışmamalı

Bazı kooperatiflerde hem denetim kurulu hem dış denetçi olabilir. Bunun nedeni 1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu’nda yapılan düzenleme ile belli şartları taşıyan kooperatiflerin ayrıca dış denetim yaptırma zorunluluğundan ileri gelmektedir. Bu iki denetim birbirinden farklı olup, dış denetçi seçilen kooperatiflerde, denetim kurulu sanki rapor hazırlamayacakmış gibi bir hatalı yorum yapılmaması gereklidir.

1-Kooperatifte Denetim Kurulu Üyesi Olarak Seçilebilmem için Hangi Yeterliliklere Sahip Olmam Gerekli?

a) Türk vatandaşı olmak ve medeni hakları kullanma ehliyetine sahip bulunmak.

b) Lise diploması: En az lise düzeyinde diploma sahibi olmak.

c) Temiz Adli Sicil Kaydı: Devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından ya da 1163 sayılı Kanun hükümlerine göre mahkûm olmamak.

ç) Yönetim ile akraba veya iş bağlantısı olmamak: Aynı zamanda kooperatifte yönetim kurulu üyesi, bu üyelerden birinin eşi, kooperatif personeli veya yönetim kurulu üyeleriyle ikinci derece dâhil kan ve kayın hısımı olmamak, yönetim kurulu üyeleriyle aralarında iş ortaklığı bulunmamak.

d) Diğer denetçi ile akraba olmamak: Aynı zamanda diğer denetim kurulu üyelerinden birinin eşi olmamak ve birbirleri ile ikinci derece dâhil kan ve kayın hısımlığı bulunmamak.

2-Kooperatif denetim kurulu üyesi kooperatif ortağı olmak zorunda mıdır?

• Hayır. Denetim Kurulu üyesinin kooperatif ortağı/üyesi olma zorunluluğu bulunmamaktadır.
• Ana sözleşme madde 56- Genel kurulca, en az bir en çok dört yıl için ortaklar arasından veya dışarıdan en az bir veya daha fazla denetim kurulu üyesi seçilir.

3-Kooperatif denetim kurulu üyesi olabilmek için eğitim alma şartı var mıdır?

• Evet ancak her kooperatif için geçerli değildir.
• Kooperatifin, 1163 sayılı Kanunun 65 inci maddesi uyarınca çıkarılan Kooperatifçilik Eğitimi Yönetmeliği kapsamında eğitim şartına tabi olması halinde kooperatif denetim kurulu üyeleri ve yedeklerinin seçilmelerini takiben en geç dokuz ay içinde kooperatifçilik eğitim programını tamamlamaları şarttır.

4-Denetim Kurulu Üyesi Olarak Seçildikten Sonra İlk Yapılması Gereken Nedir?

• Tescil: Kooperatif Genel kurulunda denetim kurulu üyesi olarak seçildikten sonra ilk yapılması gereken ticaret sicilde yapılacak tescil işlemini takip etmektedir.
• Yönetim Kurulundan Belge Talebi: Aynı zamanda denetim kurulu olarak vakit geçirmeden yönetim kurulu üyelerinden seçilme yeterliliğine sahip olduklarına dair beyan alıp dosyalarına koymaları gerekmektedir.
• Dış Denetçinin Yetki Kontrolü: Eğer kooperatifte dış denetçi var ise seçilme yeterliliğine sahip olup, olmadığı kontrol edilmelidir.

5-Kooperatiflerde Denetim Kurulu Üyesi Mal Bildirimi Verecek mi?

• Hayır. Sadece yönetim kurulu üyeleri mal bildirimi formu vermektedir.

6-Kooperatif Denetim Kurulu Üyelerinin Görevleri Nelerdir?

• Yıllık bilanço ve sonuç hesaplarını inceleyerek bu husustaki görüşlerini birlikte veya tek başına genel kurula bir raporla bildirmek
• Üç Ayda Bir İnceleme Yapmak: Kooperatif işlemlerinden bilgi edinmek ve gerekli kayıtların düzenli olarak tutulmasını sağlamak amacıyla en az üç ayda bir defa kooperatifin defterlerini incelemek
• Kooperatif banka ve varlıklarını kontrol etmek: En az üç ayda bir defa kooperatifin nakit mevcudu ile menkul değerlerini kontrol etmek
• Tabloların kontrolünü yapmak: Bütçe, bilanço ve gelir-gider cetvelini denetlemek
• Genel Kurulu olağan ve olağan üstü toplantıya davet etmek: Yönetim kurulunun ihmali halinde genel kurulu olağan veya olağanüstü toplantıya davet etmek
• Yönetim Kurulunun Faaliyetlerini Takip Etmek: Yönetim kurulu üyelerinin kanun ve anasözleşme hükümleri ile iyi niyet esaslarına uygun davranmalarına nezaret etmek,
• Dış denetçi şartları taşıyıp, taşımadığını kontrol etmek: Yönetim kurulu üyeleri ile kooperatifin dış denetime tabi olması halinde dış denetçinin gerekli şartları taşıyıp taşımadıklarını araştırmak, yönetim kurulu toplantı nisabının kaybedilmesi halinde boşalan bu üyeliklere geciktirilmeksizin yeteri kadar yedek üye çağırmak
• Şikayetleri raporunda bildirmek: Kooperatif ortaklarının, yönetim kurulu üyeleri ve kooperatif personeli hakkındaki şikâyetlerini incelemek ve inceleme sonucu yıllık raporunda açıklamak
• Gündeme Madde Ekletmek: Uygun gördükleri teklifleri yönetim kurulu ve genel kurul toplantıları gündemine koydurmak.

7-Kooperatif denetim kurulu üyeleri arasında anlaşmazlık çıktı. Ayrı ayrı rapor yazabilirler mi?

• Evet yazabilirler
• Denetim kurulu üyeleri, kooperatifi genel kurul toplantısına çağırma yetkisi hariç olmak üzere kendilerine kanun ve ana sözleşme ile verilen görev ve yetkileri, gerektiğinde tek başlarına da kullanabilirler.

8-Kooperatif Denetim Kurulu Üyesine Ne Kadar Ödeme Yapılır?

• Denetim kurulu üyelerine genel kurulca belirlenen aylık ücret ve yolluk dışında hiçbir ad altında başkaca ödeme yapılamaz.
• Ödemenin ne kadar yapılacağı genel kurul kararına bağlıdır. Genel kurul ödeme yapmama kararı alırsa ödeme yapılmaz.

9-Kooperatif Denetim Kurulu Üyesi İstifa edince ne yapmak gereklidir?

Yedek denetim kurulu üyesi çağrılır. İstifa ve yeni denetim kurulu üyesi tescil ettirilir.

• Denetim kurulu üyeliğinin herhangi bir nedenle boşalması halinde mevcut üye veya üyeler (mevcut üye kalmamışsa yönetim kurulu), ayrılan üyelerin yerlerine en çok oy alan yedeklerini çağırır.
• Yedeklerle beraber üye sayısı genel kurulca belirlenen sayının altına düştüğü takdirde, mevcut üye veya üyeler ilk genel kurula kadar görev yapmak üzere şartları haiz kişileri denetim kurulu üyeliğine atar.
• Yedekler de dahil hiçbir üye kalmaması halinde, yönetim kurulunca, denetçilerin seçilmesi amacıyla genel kurul derhal toplantıya çağırılır

10-Denetim Kurulu Yıllık Olarak Genel Kurula Rapor Sunmak Zorunda mıdır?

• Evet. Bakanlığın hazırlamış olduğu kooperatif denetim raporu formatında raporunu hazırlaması gerekmektedir.
• Yönetim kurulundan en az genel kuruldan bir ay önce bilanço ve gelir gider hesaplarının alınması gerekmektedir.
• Denetim kurulu üyeleri bu bilgiler ile raporunu 10 gün içinde hazırlaması gereklidir
• Bu rapor en az 15 gün önce kooperatif merkezinde ve koopbis’te bulunmalıdır.

11-Kooperatif Denetim Kurulu Genel Kurulu toplantıya çağırabilir mi?

• Evet. Denetim kurulu genel kurulu toplantıya çağırabilir.
• Ancak birden fazla denetim kurulu üyesi var ise genel kurul çağırma hususunda müştereken karar almaları gereklidir.

12-Kooperatif zarara uğrarsa denetim kurulu dava açabilir mi?

• Kooperatifin uğradığı zararın tazminini, kooperatif ve her bir ortak

isteyebilir.

• Ortaklar tazminatın ancak kooperatife ödenmesini isteyebilirler.
• Genel kurulda kooperatifin uğradığı zararın tazmini için, yönetim kurulu aleyhine tazminat davası açılması yönünde karar alınmışsa, bu dava kooperatif denetçileri tarafından da genel kurul karar tarihinden itibaren bir ay içinde açılır.

Sonuç olarak; Kooperatif denetim kurulu üyeliği, genel kurula karşı üstlenilen önemli bir hukuki sorumluluk ve kritik bir görevdir. Bu nedenle eğer böyle bir göreve talip olacak iseniz Kooperatifler Kanunu ve Kooperatifin ana sözleşmesini detaylı incelemenizi öneririm.

08.12.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.279 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.