Ertuğrul Kılıç
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
Bilim Uzmanı
ertugrul.64@gmail.com

Meslek Etiği, Haksız Rekabet ve Bağımsızlık Sorunu

Muhasebe ve Bağımsız Denetimde Defter Devri, Kötüleyici Dil ve Etik İhlaller Üzerine Bir Değerlendirme

Giriş

Muhasebe ve bağımsız denetim mesleği, doğası gereği yüksek düzeyde güven, tarafsızlık ve kamu yararı sorumluluğu taşımaktadır. Bu mesleğin icrasında ortaya çıkan etik ihlaller yalnızca meslek mensupları arasındaki ilişkileri zedelemekle kalmamakta, aynı zamanda vergi sistemine, finansal raporlamaya ve kamusal güvene doğrudan zarar vermektedir. Muhasebe defterlerinin göç zamanın gelmiş olması ve sene sonu meslek mensubu değiştirme taleplerinin yükseldiği bir dönemde, mesleki etik değerlerin muhasebe mesleğini yapanlar açısından kendilerini mesleğin sürdürücüsü olduğunun bilinciyle mesleğini, iş yapma biçimini, işin kalite ve sürdürülebilirliği açısından değerlendirilmesinin önemli bir yer tutması, etik değerler açısından zorunluluk olarak gözüküyor.

Masum Türker başta olmak üzere etik alanında kaleme alınmış eserler ile TÜRMOB tarafından yayımlanan Etik Kurallar El Kitabı birlikte değerlendirildiğinde; meslektaşlardan defter alma, bağımsız denetim sözleşmelerinde etik dışı uygulamalar ve meslektaşlara yönelik kötüleyici dil kullanımı, etik ilkelerle bağdaşmayan ve haksız rekabet yaratan temel sorun alanları olarak öne çıkmaktadır.

Bu çalışmada söz konusu davranışlar, etik literatür, 3568 sayılı Kanun, ilgili yönetmelik ve tebliğler ile Kamu Gözetimi Kurulu (KGK) mevzuatı çerçevesinde bütüncül olarak ele alınmaktadır.

Etik Literatürün Ortak Vurguları

Meslek etiğine ilişkin temel eserler incelendiğinde, muhasebeci ve denetçilerin uyması gereken ilkelerin başında dürüstlük, tarafsızlık, mesleki bağımsızlık ve kamu yararı gelmektedir.

Etik kitaplarda açıkça vurgulanan ortak yaklaşım, meslek mensubunun, meslektaşları hakkında gerçeğe aykırı, küçültücü veya ima yoluyla itibar zedeleyici söylemlerden kaçınması gerektiğidir. Zira bu tür bir dil, yalnızca bireysel etik ihlali değil, mesleğin bütününe yönelmiş bir güven aşınması yaratmaktadır.

Öte yandan, defterlerin birbirinden alınması veya denetim sözleşmelerinin çıkar ilişkileri üzerinden şekillenmesi, mesleki bağımsızlığı ortadan kaldıran davranışlar olarak değerlendirilmektedir. Etik literatür, bu tür uygulamaları mesleğin “serbestlik” niteliğini zedeleyen ve kamu yararı ilkesine aykırı eylemler olarak tanımlamaktadır.

3568 Sayılı Kanun ve İkincil Mevzuat Çerçevesi

3568 sayılı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu, meslek mensuplarının faaliyetlerini dürüstlük ve güven esasına dayalı olarak yürütmelerini zorunlu kılmaktadır. Kanunun ruhu, meslek mensupları arasında etik dışı rekabeti açık biçimde reddetmektedir.

Bu çerçevede çıkarılan Haksız Rekabet ve Reklam Yasağı Yönetmeliği, meslektaşlara yönelik kötüleyici dil kullanımını ve iş elde etmeye yönelik etik dışı yöntemleri açıkça haksız rekabet saymaktadır. Yönetmelikte, defterlerin başka bir meslek mensubundan etik olmayan yollarla alınması, mesleki dayanışmayı zedeleyen ağır bir ihlal olarak değerlendirilmektedir.

Ayrıca bağımsız denetim sözleşmelerinde dürüstlük ve tarafsızlık ilkesine aykırı davranışların disiplin yaptırımı doğuracağı, ilgili tebliğlerde açıkça düzenlenmiştir. Bu düzenlemeler, mesleki etik ile disiplin hukukunun iç içe geçtiğini göstermektedir.

Kamu Gözetimi Kurulu (KGK) Mevzuatı Açısından Değerlendirme

Bağımsız denetim faaliyetleri bakımından KGK mevzuatı, etik ilkelere özel bir ağırlık tanımaktadır. 5176 sayılı Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kanunu ve buna dayanılarak çıkarılan Etik Davranış İlkeleri Yönetmeliği; dürüstlük, tarafsızlık, saygı ve hesap verebilirlik ilkelerini temel referans noktası olarak kabul etmektedir.

KGK tarafından yayımlanan denetim tebliğlerinde ise, denetçinin bağımsızlığını zedeleyecek her türlü çıkar çatışması açıkça yasaklanmıştır. Bu kapsamda, denetim sözleşmelerinin etik dışı pazarlıklar veya meslektaş aleyhine oluşturulan söylemler üzerinden kurulması, mevzuata aykırı olduğu kadar kamu güvenini de sarsan bir unsur olarak değerlendirilmektedir.

Genel Değerlendirme

Defterlerin birbirinden alınması, yalnızca bireysel bir tercih değil; mesleki bağımsızlığı ve dürüstlüğü zedeleyen yapısal bir sorundur. Bu uygulama, etik literatürde olduğu kadar 3568 sayılı Kanun ve ikincil mevzuatta da açık biçimde eleştirilmektedir.

Bağımsız denetim sözleşmelerinde etik dışı davranışlar ise daha ağır sonuçlar doğurmaktadır. Çünkü burada ihlal edilen yalnızca meslek etiği değil, aynı zamanda kamu yararıdır.

Meslektaşlara yönelik kötüleyici dil kullanımı ise, hem etik kitaplarda hem de yasal düzenlemelerde açıkça yasaklanmış olup, mesleğin saygınlığına doğrudan zarar vermektedir.

Sonuç

Muhasebe ve denetim mesleğinin sürdürülebilirliği, etik ilkelere bağlılıkla mümkündür. Meslek mensuplarının, etik literatürü yalnızca teorik bir referans olarak değil, 3568 sayılı Kanun ve KGK mevzuatıyla birlikte uygulamaya yön veren bağlayıcı bir çerçeve olarak görmeleri gerekmektedir.

Haksız rekabetin önlenmesi, meslektaşlar arası saygının korunması ve kamu güveninin tesisi için etik dışı davranışlara karşı disiplin mekanizmalarının etkin şekilde işletilmesi zorunludur. Aksi hâlde bireysel kazanç uğruna yapılan etik ihlaller, mesleğin kurumsal itibarını geri dönülmez biçimde zedeleyecektir.

Dipnotlar

• 5176 sayılı Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kanunu, Resmî Gazete, 2004.
• Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Resmî Gazete, 2005.
• 3568 sayılı Serbest Muhasebecilik, SMMM ve YMM Kanunu.
• Haksız Rekabet ve Reklam Yasağı Yönetmeliği, Mevzuat.gov.tr.
• TÜRMOB, Etik Kurallar ve Haksız Rekabet Düzenlemeleri (işlenmiş metin).
• KGK, Bağımsız Denetim ve Etik Tebliğleri.

25.12.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.279 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.