Mükellef olmayanlara yapılan ödemelerde tevkifat

Soru: Mükellef olmayan köylülere gider pusulası ile yapılan ödemelerde tevkifat olacak mıdır?

Cevap: Mükellef olmayan gerçek kişilere işletmeler tarafından gider pusulası düzenlenmek suretiyle yapılan ödemelerde tevkifat olup olmayacağı konusu önem arzetmektedir. Öyle ki hurdacılıkla iştigal eden bazı işletmeler devamlı olarak mükellef olmayan kişilere ödeme yapabilmektedirler. Konu vergi kanunları kapsamında aşağıda etraflıca ele alınmıştır.

193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 9'uncu maddesinde; “Ticaret ve sanat erbabından aşağıda yazılı şekil ve suretle çalışanlar Gelir Vergisi’nden muaftır.

…

2- “Bir işyeri açmaksızın gezici olarak ve doğrudan doğruya müstehlike iş yapan hallaç, kalaycı, lehimci, musluk tamircisi, çilingir, ayakkabı tamircisi, kundura boyacısı, berber, nalbant, fotoğrafçı, odun ve kömür kırıcısı, çamaşır yıkayıcısı ve hamallar gibi küçük sanat erbabı;

…

5-Ziraat işlerinde kullandıkları hayvan, hayvan arabası, motor, traktör gibi vasıtalar veya sandallarla nakliyeciliği mutat hale getirmeksizin ara sıra ücret karşılığında eşya ve insan taşıyan çiftçiler;” hükmüne yer verilmiştir.

 

Aynı maddenin ikinci fıkrasında: Ticari, zirai veya mesleki kazancı dolayısı ile gerçek usulde Gelir Vergisine tabi olanlar ile yukarıda sayılan işleri Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerine bağlılık arz edecek şekilde yapanların esnaf muaflığından faydalanamayacakları hükme bağlanmış olup son fıkrasında ise; “Bu muaflığın, 94’üncü madde uyarınca tevkif suretiyle kesilen vergiye şumülü yoktur.” hükmü yer almıştır.

Ayrıca, Gelir Vergisi Kanunu’nun 94’üncü maddesinin birinci fıkrasında tevkifat yapmak zorunda olanlar açıklanmış olup, tevkifat kapsamına giren ödemeler ise aynı fıkrada bentler halinde sayılmıştır.

Söz konusu fıkranın 13/d bendinde; Esnaf muaflığından yararlananlara “Diğer hizmet alımları” karşılığında yapılan ödemelerden tevkifat yapılacağı hükmüne yer verilmiş olup söz konusu tevkifat oranı 2003/6577 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile % 10 olarak belirlenmiştir.

Buna göre, örneğin bir işletmenin mallarını traktörleriyle taşıyan köylüler ile birkaç saatlik yükleme-boşaltma işlerini yapan kişilerin Gelir Vergisi Kanunu’nun 9’uncu maddesinde yer alan şartları taşımaları halinde esnaf muaflığından yararlanmaları mümkündür.

Ancak, söz konusu kişilerin ticari, zirai veya mesleki kazancı dolayısıyla gelir vergisi mükellefi olmaları veya söz konusu işleri işletmeye bağlılık arz edecek şekilde yapmaları halinde vergiden muaf esnaf olarak değerlendirilmeleri mümkün değildir.

Bu çerçevede, Gelir Vergisi Kanunu’nun 94’üncü maddesinin birinci fıkrasında işletmeler vergi tevkifatı yapacaklar arasında sayıldığından işletmenin vergiden muaf esnafa yaptığı söz konusu ödemeler nedeniyle gider pusulası düzenlemesi ve aynı maddenin 13/d bendi uyarınca %10 oranında gelir vergisi tevkifatı yapması gerekmektedir.

Koray ATEŞ
SMMM-E. Öğretim Görevlisi
Akdeniz Denetim YMM Ltd.Şti.
Fax:0224 224 53 54
korayates@muhasebetr.com
 

(31.01.2011)

Kaynak: www.MuhasebeTR.com

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.