Vedat Nair
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
vedatnair@hotmail.com

Serbest Meslek Hizmetinin Alınamaması Ve Serbest Meslek Makbuzunda Hesaplanan Stopajın Durumu

Bu yazımda serbest meslek faaliyeti olarak yapılan veya yapılacak olan işlerden kısmen veya tamamen vazgeçilmesi durumunda iade işleminin nasıl olacağı, daha ziyade serbest meslek makbuzunda hesaplanan stopajın iade de nasıl dikkate alınacağı konusunu ele alacağım. Ama en baştan serbest meslek ile ilgili olarak gerek GVK, gerekse VUK’nunda yer alan düzenlemeleri hatırlamakta yarar olacağı kanısındayım.

-193 sayılı GV. Kanununun;

-65. maddesinde; “Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır.”

-Serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.

-Tahkim işleri dolayısıyla hakemlerin aldıkları ücretler ile kollektif, adi komandit ve adi şirketler tarafından yapılan serbest meslek faaliyeti neticesinde doğan kazançlar da, serbest meslek kazancıdır.”  Şeklinde açıklanmıştır.

-67. maddesinde "Serbest Meslek Kazancının Tespiti" açıklanmış ve; "Serbest meslek kazancı bir hesap dönemi içinde serbest meslek faaliyeti karşılığı olarak tahsil edilen para ve ayınlar ve diğer suretlerle sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerden bu faaliyet dolayısıyla yapılan giderler indirildikten sonra kalan farktır.”

-94. maddesinin birinci fıkrasında; "Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada,  istihkak saliplerinin gelir vergilerine mahsuben  tevkifat yapmaya mecburdurlar."

-94. maddesinin birinci fıkrasının 2 numaralı bendinde; "Yaptıkları   serbest meslek işleri dolayısıyla  bu  işleri icra edenlere yapılan  ödemelerden  (Noterlere      serbest meslek faaliyetlerinden dolayı yapılan ödemeler hariç); vergi tevkifatı yapılır.”

-96. maddesinde; "Vergi tevkifatı, 94'üncü madde kapsamına giren nakten veya hesaben yapılan ödemelere uygulanır. Bu maddede geçen hesaben ödeme deyimi, vergi tevkifatına tabi kazanç ve iratları ödeyenleri istihkak sahiplerine karşı borçlu durumda gösteren her türlü kayıt ve işlemleri ifade eder... "

-98. maddesinde; "94. madde gereğince vergi tevkifatı yapmaya mecbur olanlar bir ay içinde yaptıkları ödemeler veya tahakkuk ettirdikleri kârlar ve iratlar ile bunlardan tevkif ettikleri vergileri ertesi ayın 23. günü akşamına kadar, ödeme veya  tahakkukun yapıldığı yerin bağlı olduğu vergi dairesine bildirmeye mecburdurlar..." hükümlerine yer verilmiştir.

Ayrıca 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 229. maddesinde  “fatura satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesika” olarak  tanımlanmış olup, "Makbuz Mecburiyeti" başlıklı 236. maddesinde ise, serbest meslek erbabının mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için iki nüsha serbest meslek makbuzu tanzim edeceği ve bir nüshasını müşteriye vereceği, müşterininde bu makbuzu istemek ve almak mecburiyetinde olduğu hükmüne yer verilmiştir.

Diğer taraftan, 252 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin "3.Gelir ve Kurumlar Vergisi ile İlgili Vergi Hatalarından Kaynaklanan İade İşlemleri" başlıklı bölümün "3.2. Diğer Vergi Borçlarına Mahsup veya Nakden İade" başlıklı alt bölümünde;

"Fazla veya yersiz olarak vergi tahakkuk ettirilmesine neden olan vergi hatasının düzeltilmesi halinde, vergi hatası nedeniyle fazla olarak tahakkuk ettirilmiş verginin ödenmiş olması şartıyla, verginin mükellefe iadesi gerekmektedir..."  açıklaması yer almaktadır.

Gelir İdaresi Başkanlığı İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı Mükellef Hizmetleri Usul Grup Müdürlüğü tarafından verilen “Serbest meslek makbuzundan alınmayan hizmet bedeline tekabül eden stopajın ne şekilde ödeneceği “ konulu  29/08/2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.19.02-019.01-2703 sayılı muktezası;

………Bu hüküm ve açıklamalara göre, vekalet ilişkisinden dolayı kurumunuza avukat ... tarafından düzenlenen serbest meslek makbuzundaki ……TL.'lik tutar üzerinden Gelir Vergisi Kanununun 94/2-b alt bendine göre gelir vergisi tevkifatı yapılarak muhtasar beyanname ile beyan edilmesi gerekmektedir.

Öte yandan, sona erdirilen vekalet ilişkisine ait iade faturası ile verilmeyen hizmet bedeline ilişkin alınmayan tutarlara ait gelir vergisi tevkifatı fazla veya yersiz olarak ödenen  vergi  niteliğinde değerlendirilemeyeceğinden 252 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde yer alan açıklamalar çerçevesinde yıllık gelir vergisi beyannamesi üzerinden mahsup edilmesi mümkün bulunmaktadır.  Şeklindedir.

Bu durumda kendisine serbest meslek makbuzu düzenlenen şirket bu makbuza istinaden kayıtlarını yapacak ve makbuz üzerinde hesaplanan stopajı muhtasar beyanname ile beyan edip ödeyecektir. Daha sonra yapılacak hizmetten vazgeçilmesi halinde, KDV’li fatura düzenleyerek iade işlemini gerçekleştirecektir.

Stopaj için ise, fazla, yersiz yada herhangi bir vergi hatası söz konusu olmadığından stopaj için iade yada düzeltme olmayacak, vergi dairesine muhtasar beyanname ile ödenen stopaj tutarı serbest meslek faaliyetini sunan kişi tarafından yıllık gelir vergisi beyannamesinde  indirim yapılacaktır. 

10.12.2012

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.