Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com

Tek İşveren veya Birden Fazla İşverenden Elde Edilen Ücretlerin Yıllık Gelir Vergisi Beyanı ile Beyan Edilip Edilmemesi

Düzenleme öncesinde tek işverenden elde edilen ve kaynakta kesinti suretiyle vergilendirilmiş ücretler için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmiyordu. İşverenin tevkif ettiği vergi, gelirin vergilendirilmesi sürecinde nihai vergileme olarak dikkate alınmaktaydı. Ücret birden fazla işverenden elde edilmesi halinde ise, birinci işverenden sonraki işverenlerden alınan ücretlerin tutarına bağlı olarak elde edilen ücret gelirlerinin beyan edilip edilmeyeceği tespit edilmekteydi.

7194 Sayılı Kanun ile Gelir Vergisi  Kanunu’nun 86.maddesinde yapılan değişiklik ile belli bir tutarı (2020 yılı için 600.000,00 TL-GVK 103.maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir dilimi) aşan tek veya birden fazla işverenden alınan ücretlerin yıllık beyanname ile beyan edilmesi zorunluluğu getirildi. Yani elde edilen ücret tek  işverenden de elde edilmiş olsa 2020 yılı için belirlen 600.000,00 TL’yi  geçiyorsa bu ücret geliri içinde yıllık gelir vergisi beyannamesi vermeniz  gerekecektir. Ayrıca, 2020 yılında elde edilen ücret gelirlerinin 600.000,00 TL’yi aşması durumunda, aşan kısım için vergi tarifesine % 40 oranda eklenmiş oldu.

Ücretlerde Kesinti Yoluyla Vergilendirme

“Ücretin ödenmesi sırasında sorumlular tarafından verginin kesilerek vergi dairelerine yatırılmasına kesinti (tevkifat) usulü denilmektedir. Gerçek usulde elde edilen ücretlerin vergilendirilmesi esas olarak bu yöntemle yapılmaktadır.”[1] Eğer ücret geliri elde eden kişi yıllık gelir vergisi beyanı vermek zorunda kalırsa, kaynakta kesilen (tevkifat, tevkif edilen) bu vergilerin beyannamede hesaplanan vergiden mahsup edilmesi mümkündür. Aksi halde bu kesintiler nihai vergileme olarak kabul görmektedir.

“Ücret gelirlerinde yapılacak tevkifat, Gelir Vergisi Kanunu’nun 103’üncü maddesinde yer alan vergi tarifesi uygulanmak suretiyle hesaplanmaktadır. Ancak sporculara ve 6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanun’a göre lisans sahibi olan veya lisans sahibince yetkilendirilen kişi tarafından organize edilen yarışmalara katılan atların jokeyleri, jokey yamakları ve antrenörlerine yapılan ücret ödemeleri üzerinden yapılacak vergi tevkifatı ise farklı oranlarda yapılır.”[1]

Ücretin Yıllık Beyanname ile Beyan Edilmesi

“2020 yılında tek işverenden alınmış ve kesinti suretiyle vergilendirilmiş ücret gelirlerinin vergi tarifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 600.000,00 TL) aşması durumunda yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekecektir. Ücret gelirleri, vergi tarifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 600.000,00 TL) aşmazsa yıllık beyanname verilmeyecek, diğer gelirler için beyanname verilmesi halinde bu gelirler beyannameye dâhil edilmeyecektir. Kesintiye tabi tutulmamış ücret gelirleri için tutarı ne olursa olsun yıllık beyanname verilecektir.”[1]

“Ücret gelirlerinin yıllık beyannameye dâhil edilmesi halinde, beyan edilen gelir üzerinden hesaplanan vergiden, yıl içinde ödenen ücret üzerinden kesilen gelir vergisinin asgari geçim indirimi düşülmeden önceki tutarı mahsup edilecektir.”[1]

-Tek işverenden kesinti yoluyla vergilendirilmiş ücret geliri elde eden ve ücret toplamı 600.000,00 TL’yi (Gelir Vergisi Kanunu’nun 103’üncü maddesinde yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutar) aşan ücretliler,

-Birden fazla işverenden kesinti yoluyla vergilendirilmiş ücret geliri elde eden ücretlilerden, birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerin toplamı 49.000,00 TL’yi (Gelir Vergisi Kanunu’nun 103’üncü maddesinde yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutar) aşan ücretliler,

-Birden fazla işverenden kesinti yoluyla vergilendirilmiş ücret geliri elde eden ücretlilerden, birinci işverenden aldıkları ücret geliri dâhil olmak üzere aldıkları ücretlerin toplamı 600.000,00 TL’yi (Gelir Vergisi Kanunu’nun 103’üncü maddesinde yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutar) aşan ücretliler,

-Tevkifata tabi olan ücret geliri toplamı, vergi tarifesinin dördüncü diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 600.000,00 TL) aşan sporcular,

-Tevkifata tabi ücret gelirleri vergi tarifesinin dördüncü diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 600.000,00 TL) aşan veya birden fazla işverenden ücret alan ve birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerin toplamı 49.000,00 TL’yi (Gelir Vergisi Kanunu’nun 103’üncü maddesinde yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutar) aşan profesyonel spor yarışmaları ile basketbol ve voleybol spor dallarının en üst liglerindeki yarışmaları yöneten spor hakemler,

-Ücretlerini yabancı bir memleketteki işverenden doğrudan doğruya alan hizmet erbabı (istisna kapsamında olanlar hariç),

-İstisnadan faydalanmayan yabancı elçilik ve konsolosluk memur ve hizmetlileri,

-Hazine ve Maliye Bakanlığınca yıllık beyanname ile bildirilmesi gerekli görülen ücret ödemesi yapılanlar,

-Ücreti kesinti yoluyla vergilendirilmeyen yukarıda sayılanlar dışında kalan ücretlilerdir.

“Öte yandan dar mükellef gerçek kişiler, tamamı Türkiye'de tevkif suretiyle vergilendirilmiş olan ücret gelirleri için yıllık beyanname vermeyecekler ve diğer gelirleri için beyanname vermeleri halinde de bu gelirlerini beyannameye dâhil etmeyeceklerdir.

Gayrisafi ücret tutarından Gelir Vergisi Kanunu’nun 63’üncü maddesinde yer alan indirimler yapıldıktan sonra bulunan gerçek safi tutar üzerinden, Gelir Vergisi Kanunu’nun 31’inci maddesinde yer alan engellilik indiriminin düşülmesi sonrasında bulunan vergi matrahının, Gelir Vergisi Kanunu’nun 86’ncı maddesine göre ücret gelirinin beyan sınırını aşıp aşmadığının tespitinde dikkate alınması gerekmektedir.”[1]

385 Yayın Nolu, Şubat/2021 Dönemli, Ücret Geliri Elde Edenler İçin Vergi Rehberi’nde yer alan aşağıdaki örnekler konunun anlaşılması için verilmiştir.

Ücret Sıralaması	Tutar
Birinci İşverenden Alınan Ücret (Gayrisafi)	90.000,00
İkinci İşverenden Alınan Ücret (Gayrisafi)	72.000,00
Üçüncü İşverenden Alınan Ücret (Gayrisafi)	54.000,00
Ücretler Toplamı	216.000,00
2.Derece Engelliler İçin İndirim Tutarı (790x12)	9.480,00

Mükellefin birinci işveren olarak 90.000,00 TL ücret aldığı işvereni seçmesi durumunda, diğer işverenlerden aldığı ücret toplamının 2020 yılı beyanname verme sınırı olan 49.000,00 TL ile kıyaslamasında; gayrisafi ücret tutarlarından GVK’nın 63/2. bendine göre %14 sigorta primi ve %1 işsizlik sigortası primi toplamı olan %15 oranı uygulanarak sigorta kesintisi yapılacaktır.

Ayrıca, GVK’nın 31. maddesine göre de gayrisafi ücret tutarından yıllık engellilik indirimi tutarının da düşülmesi gerekmektedir.

Ücret Sıralaması	Brüt Ücret	SGK Kesintileri (%15)	GV Matrahı
İkinci İşverenden Alınan Ücret (Gayrisafi)	72.000,00	10.800,00	61.200,00
Üçüncü İşverenden Alınan Ücret (Gayrisafi)	54.000,00	8.100,00	45.900,00
Toplam GV Matrahı			107.100,00
2.Derece Engelliler İçin İndirim Tutarı (790,00x12)*			9.480,00
Kalan			97.620,00

*Çalışma gücünün asgarî % 80'ini kaybetmiş bulunan hizmet erbabı birinci derece, asgarî % 60'ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ikinci derece, asgarî % 40'ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ise üçüncü derece engelli sayılır ve aşağıda engellilik dereceleri itibariyle belirlenen aylık tutarlar, hizmet erbabının ücretinden indirilir. (GVK madde 31)

2020 yılı engellilik indirimleri;

Birinci derece engelli için 1.400,00 TL

İkinci derece engelli için 790,00 TL

Üçüncü derece engelli için 350,00 TL

Buna göre, birden sonraki işverenlerden alınan ücret toplamı 97.620,00 TL ücret beyan sınırı olan 49.000,00 TL’yi aştığı için birinci işverenden elde ettiği ücret de dâhil olmak üzere 216.000,00 TL beyan edecektir.

Tek İşverenden Alınan Ücretler

2020 yılında tek işverenden alınmış ve kesinti suretiyle vergilendirilmiş ücret gelirlerinin vergi tarifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 600.000,00 TL) aşması durumunda yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekecektir. Ücret gelirleri, vergi tarifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 600.000,00 TL) aşmazsa yıllık beyanname verilmeyecek, diğer gelirler için beyanname verilmesi halinde bu gelirler beyannameye dâhil edilmeyecektir.

Örnek 1: 2020 yılında tek işverenden tevkif suretiyle vergilendirilmiş 750.000,00 TL ücret geliri elde eden ücretli, elde ettiği gelir 2020 yılında beyanname verme sınırı olan 600.000,00 TL’yi aştığı için Mart/2021’de yıllık gelir vergisi beyannamesi verecek ve beyannamede hesaplanan gelir vergisinden yıl içinde kesilen vergiler mahsup edilebilecektir.

Örnek 2: 2020 yılında (A) A.Ş. de genel müdür olarak çalışan ücretli, tek işverenden tevkifata tabi aylık 45.000,00 TL’den yıllık 540.000,00 TL ücret geliri elde etmiştir. 2020 yılında kişinin tevkif suretiyle vergilendirilmiş olarak elde ettiği 540.000,00 TL ücret geliri beyanname verme sınırı olan 600.000,00 TL’yi aşmadığından yıllık beyanname vermeyecektir. Yıl içinde ücret gelirinden yapılan tevkifatlar nihai vergi olarak kalacaktır.

Birden Fazla İşverenden Alınan Ücretler

Birden fazla işverenden tevkif yoluyla vergilendirilmiş ücret geliri elde edilmesi durumunda;

-Birinci işverenden aldıkları ücret gelirleri de dâhil olmak üzere ücretleri toplamının gelir vergisi tarifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 600.000,00 TL) aşması,

-Birden fazla işverenden ücret geliri elde eden mükelleflerin, birden sonraki işverenden alınan ücretleri toplamının gelir vergisi tarifesinin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 49.000,00 TL) aşması halinde, ücret gelirleri yıllık beyanname ile beyan edilecektir.

Bu durumda; birden sonraki işverenden alınan ücretlerinin toplamı, vergi tarifesinin ikinci gelir diliminde yer alan 2020 yılı için 49.000,00 TL’lik tutarı aşmamakla birlikte birinci işverenden elde edilen dâhil, ücret gelirleri toplamı vergi tarifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan 2020 yılı için 600.000,00 TL’lik tutarı aşan mükelleflerin yıllık beyanname vermesi gerekmektedir.

Birden fazla işverenden ücret alınması halinde, birinci işverenden alınan ücretin hangisi olacağı ücretli tarafından serbestçe belirlenecektir.

2020 yılında tevkifata tabi olarak birden fazla işverenden elde edilen ücret gelirlerinin yıllık beyanname ile beyanı ile ücret geliri ve diğer gelir unsurlarının birlikte elde edilmesi durumunda beyan edilecek gelirin tespitine ilişkin örnekler aşağıda yer almaktadır.

Örnek 3: Mükellef (C), 2020 yılında üç ayrı işverenden ücret geliri elde etmiş ve ücretlerin tamamı kesinti yoluyla vergilendirilmiştir.

Birinci İşverenden Alınan Ücret (Gayrisafi)	125.000,00
İkinci İşverenden Alınan Ücret (Gayrisafi)	28.000,00
Üçüncü İşverenden Alınan Ücret (Gayrisafi)	17.000,00
Beyan Edilecek Gelir Tutarı	Yok

Örneğe göre, birinci işverenden alınan ücret hariç, ikinci ve üçüncü işverenden alınan (28.000,00 + 17.000,00) 45.000,00 TL ücretler toplamı 49.000,00 TL’lik beyan sınırını aşmadığı için ve birinci işverenden alınan ücret dâhil ikinci ve üçüncü işverenden alınan (125.000,00 + 28.000,00 + 17.000,00) 170.000,00 TL ücretler toplamı da 600.000,00 TL’lik beyan sınırını aşmadığı için ücret gelirlerinin tamamı beyan edilmeyecektir.

Örnek 4: Mükellef (D), 2020 yılında üç ayrı işverenden tamamı kesinti yoluyla vergilendirilmiş ücret geliri elde etmiştir.

Birinci İşverenden Alınan Ücret (Gayrisafi)	110.000,00
İkinci İşverenden Alınan Ücret (Gayrisafi)	78.000,00
Üçüncü İşverenden Alınan Ücret (Gayrisafi)	42.000,00
Beyan Edilecek Gelir Tutarı	230.000,00

Birinci işverenden alınan ücret hariç, ikinci ve üçüncü işverenden alınan ücretler toplamı (78.000,00 + 42.000,00) = 120.000,00 TL, 49.000,00 TL’lik beyan sınırını aştığı için birinci işverenden aldığı 110.000,00 TL de dâhil olmak üzere 230.000,00 TL ücret gelirinin tamamı beyan edilecektir.

Örnek 5: Mükellef (E), 2020 yılında üç ayrı işverenden tamamı kesinti yoluyla vergilendirilmiş ücret geliri elde etmiştir.

Birinci İşverenden Alınan Ücret (Gayrisafi)	580.000,00
İkinci İşverenden Alınan Ücret (Gayrisafi)	24.000,00
Üçüncü İşverenden Alınan Ücret (Gayrisafi)	18.000,00
Beyan Edilecek Gelir Tutarı	622.000,00

Birinci işverenden alınan hariç, ikinci ve üçüncü işverenden alınan ücret toplamı 49.000,00 TL’lik beyan sınırını aşmamakla birlikte birinci işverenden alınan ücret dâhil toplam ücret gelirleri 600.000,00 TL’lik beyan sınırını aştığı için 622.000,00 TL ücret gelirinin tamamı beyan edilecektir.

Son düzenleme ile 2020 yılında tek işverenden veya birden fazla işverenden elde edilen ücretlerin dikkate alınarak yıllık gelir vergisi beyannamesinin verilip verilmeyeceğinin tespit edilmesinde dikkatli davranılmalıdır. Çünkü idarenin kontrolleri sonrasında yıllık gelir vergisi beyannamesi vermesi gerekirken beyan vermeyen mükellefler için çeşitli tebliğlerin yapılmakta olduğu bilinmektedir. Bu tebliğler ile muhatap olmamak için 2020 yılında elde edilen ücretleri değerlendirmeniz iyi olacaktır. Ayrıca ücret gelirleri ile bu gelirlerdeki indirim, istisna vb. durumlar ile diğer gelirlerin birlikte incelenmesi son derece önemlidir. Bunun için Mükellef Hizmetleri Daire Başkanlığının 2020 yılı için hazırladığı rehberler iyi bir kaynak olabilir.

KAYNAKLAR

193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu

[1] 385 Yayın Nolu Şubat 2021 Dönemli Ücret Geliri Elde Edenler İçin Vergi Rehberi

09.03.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.