Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com

Demirbaş ve Araç Satışlarında Oluşan Kar Brüt Satışlar İçinde mi Raporlanmalı?

1 Sıra No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile düzenlenen amaç “bilanço usulünde defter tutan gerçek ve tüzel kişilere ait teşebbüs ve işletmelerin faaliyet ve sonuçlarının sağlıklı ve güvenilir bir biçimde muhasebeleştirilmesi, mali tablolar aracılığı ile ilgililere sunulan bilgilerin tutarlılık ve mukayese edilebilirlik niteliklerini koruyarak gerçek durumu yansıtmasının sağlanması ve işletmelerde denetimin kolaylaştırılmasıdır.”

Düzenlemenin niteliği ise; “Bir işletmenin faaliyet ve sonuçları ile doğrudan ilgili olan kesim sadece o işletmenin sahip veya ortakları değildir. İşletmelerle doğrudan ilgili olan işletme sahip veya ortaklarının yansıra o işletme ile ticari, mali ve ekonomik ilişkiler kuran işletmeler veya toplum bireyleri, kredi, finans ve yatırım kuruluşları ile çeşitli kamu kurum ve kuruluşları işletmenin faaliyet ve sonuçları ile ilgilenmekte ve bu konuda sağlıklı ve güvenilir bilgi sahibi olmak istemektedirler. İşletmelerin faaliyet ve sonuçları konusunda bilgi kaynağı ise o işletmenin muhasebe kayıt ve belgeleri ile bunlara dayanılarak hazırlanmış mali tablolardır.

Muhasebe bilgilerinin sunulduğu mali tablolara dayanılarak karar alma durumunda bulunan ilgililerin karar almalarında en önemli etken, bu bilgilerin sağlıklı ve mukayese edilebilir nitelikte olmasıdır. Makro açıdan milli gelir hesapları ve benzeri istatistiklerin çıkarılmasında, kalkınma planlarının hazırlanmasında, ulusal ve uluslararası sermaye hareketlerinin düzenlenmesinde, ekonomik faaliyetlerin Devlet tarafından kontrol edilmesi ve yönetilmesinde muhasebede tekdüzeliğin sağlanması büyük önem arz etmektedir. Kaldı ki, mali tablolar aracılığı ile ilgililere sunulan bilgilerin denetlenmesinin gerekli olduğu hallerde, tekdüzen hesap planı uygulamasının denetimin iş yükünü azaltacağı ve kolaylaştıracağı da açıktır.” *

Tebliğ devamında gelir tablosu; “işletmenin belli bir dönemde elde ettiği tüm gelirler ile aynı dönemde katlandığı bütün maliyet ve giderleri ve bunların sonucunda işletmenin elde ettiği dönem net kârını veya dönem net zararını kapsar.

Bu tablonun düzenlenmesinde esas faaliyetlerden sağlanan gelir ile süreklilik gösteren diğer olağan faaliyetlerden sağlanan gelir ayrı gösterileceği gibi, süreklilik göstermeyen olağandışı gelirler de ayrı olarak gösterilir. Buna göre, esas faaliyetler için yapılan giderler ile süreklilik gösteren diğer olağan faaliyet giderleri ve süreklilik göstermeyen olağandışı giderler ayrı ayrı gösterilir.

Gelir tablosu kapsamındaki kalemler, hesap çerçevesindeki sıralama ve açıklamalar paralelinde yer alır.

Ayrıntılı gelir tablosunda yer alan kalemler Ek Tablo 4’de de ayrıca görüleceği üzere aşağıdaki gibidir.

A -BRÜT SATIŞLAR

1. YURTİÇİ SATIŞLAR

2. YURTDIŞI SATIŞLAR

3. DİĞER GELİRLER

B -SATIŞ İNDİRİMLERİ (-)

1. SATIŞTAN İADELER (-)

2. SATIŞ İSKONTOLARI (-)

3. DİĞER İNDİRİMLER (-)

NET SATIŞLAR

C -SATIŞLARIN MALİYETİ (-)

1. SATILAN MAMULLER MALİYETİ (-)

2. SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ (-)

3. SATILAN HİZMET MALİYETİ (-)

4. DİĞER SATIŞLARIN MALİYETİ (-)

BRÜT SATIŞ KÂRI VEYA ZARARI

D.FAALİYET GİDERLERİ (-)

1. ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ (-)

2. PAZARLAMA, SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ (-)

3. GENEL YÖNETİM GİDERLERİ (-)

FAALİYET KÂRI VEYA ZARARI

E -DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR

1. İŞTİRAKLERDEN TEMETTÜ GELİRLERİ

2. BAĞLI ORTAKLIKLARDAN TEMETTÜ GELİRLERİ

3. FAİZ GELİRLERİ

4. KOMİSYON GELİRLERİ

5. KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR

6. FAALİYETLE İLGİLİ DİĞER GELİR VE KÂRLAR

F -DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR (-)

1. REESKONT FAİZ GİDERLERİ (-)

2. KOMİSYON GİDERLERİ

3. KARŞILIK GİDERLERİ (-)

4. DİĞER GİDER VE ZARARLAR (-)

G -FİNANSMAN GİDERLERİ (-)

1. KISA VADELİ BORÇLANMA GİDERLERİ (-)

2. UZUN VADELİ BORÇLANMA GİDERLERİ (-)

OLAĞAN KÂR VEYA ZARAR

H -OLAĞANDIŞI GELİR VE KÂRLAR

1. ÖNCEKİ DÖNEM GELİR VE KÂRLARI

2. DEĞER OLAĞANDIŞI GELİR VE KÂRLAR

I -OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR (-)

1. ÇALIŞMAYAN KISIM GİDER VE ZARARLARI (-)

2. ÖNCEKİ DÖNEM GİDER VE ZARARLARI (-)

3. DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR (-)

DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI

f) DÖNEM KÂRI, VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI (-)

DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI

Tekdüzen Hesap Çerçevesi, Hesap Planı ve Hesap Planı Açıklamalarında ise;

6.GELİR TABLOSU HESAPLARI

İşletmenin faaliyet dönemine ilişkin brüt satışları, satış-indirimleri satışların maliyeti, faaliyet giderleri, diğer faaliyetlerden gelir ve kârlar, diğer faaliyetlerden gider ve zararlar, finansman giderleri, olağandışı gelir ve kârlar ve olağandışı gider ve zararlardan oluşur.

60.BRÜT SATIŞLAR

İşletmenin esas faaliyetleri çerçevesinde satılan mal ya da hizmetler karşılığında alınan ya da tahakkuk ettirilen toplam değerleri kapsar. Satılan mal ve hizmetlerle ilgili sübvansiyonlar, satış tarihindeki vade farkları, ihracatla ilgili dönem içinde ortaya çıkan kur farkları, vergi iadeleri brüt satışlar içinde gösterilir. Brüt Satışlara Katma Değer Vergisi dahil edilmez.

Brüt Satışlar; yurtiçi satışlar, yurtdışı satışlar ve diğer gelirler şeklinde bölümlenir.

600.YURTİÇİ SATIŞLAR

Yurt içindeki gerçek ve tüzel kişilere satılan mal ve hizmetler karşılığında alınan ya da tahakkuk ettirilen toplam değerlerin izlendiği hesaptır. Gereksinime göre bölümlenebilir.

602.DİĞER GELİRLER

İşletmenin korunması, ihracatı teşvik ya da hükümet politikasına uyma zorunluluğu karşısında oluşan işletmenin faaliyet hasılatındaki düşüklüğü veya faaliyet zararını gidermek için, sermaye katkısı niteliğinde olmayan, mali yardımlar (sübvansiyonlar), devletin bazı malları vergi, resim, harç ve benzeri yükümlülüklerden istisna etmesi yoluyla yaptığı yardımlar (vergi iadeleri) ve satış tarihindeki vade farkları, ihracatla ilgili fiyat istikrar destekleme primi vb. hasılat kalemleri bu hesapta izlenir.

649.FAALİYETLE İLGİLİ DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR

Yukarıdaki hesaplar kapsamına girmeyen diğer olağan faaliyetlerden sağlanan gelir ve kârların izlendiği hesaptır. Bu hesapta kambiyo kârları, menkul kıymet satış kârları ve benzerleri izlenir.

67.OLAĞANDIŞI GELİR VE KÂRLAR

İşletmenin olağan faaliyetlerinden bağımsız olan ve bu nedenle arızi nitelik taşıyan duran varlıkların satışlarından elde edilen kârlar ile olağan dışı olay ve gelişmeler nedeniyle ortaya çıkan gelir ve kârların yer aldığı hesap grubudur.

679.DİĞER OLAĞANDIŞI GELİR VE KÂRLAR

Yukarıdaki hesap kalemleri dışında kalan ve arızi bir karakter taşıyan duran varlık satışlarından doğan kârlar gibi gelir ve kârların yer aldığı hesap kalemidir.

İstanbul VDB  11395140-105[MÜK257-2015/VUK1-19462]-256830 sayılı özelgesinde “Buna göre, işletmenin duran varlıklar grubunda yer alan varlıkların satışından;

- Kâr elde edilmesi halinde, elde edilen kâr tutarının 679- Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar hesabın alacağına,

- Zarar oluşması halinde, zarar edilen tutarın 689- Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar hesabının borcuna kayıt edilmesi gerekmektedir.

Diğer taraftan duran varlığın satılması halinde satış bedelinin hiçbir şekilde “60- Brüt Satışlar” hesap grubu içerisinde yer alan hesaplara kaydedilmemesi gerekmektedir.

Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalar ile özelge talep formunuzda bahsedilen hususlar birlikte değerlendirildiğinde; demirbaş ve araç satış bedeli 454 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin 2/(a) bendinde belirlenen brüt satış hasılatı rakamının hesabına dahil edilmeyecektir.”

KAYNAKLAR

* 1 Sıra No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği

20.12.2016 tarihli 11395140-105[MÜK257-2015/VUK1-19462]-256830 sayılı özelge

18.09.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.