Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com

Fakirlere Yardım Amacıyla Gıda Bankacılığı Faaliyetinde Bulunan Dernek ve Vakıflara Bağışlanan Bazı Malların Tesliminde İstisna

3065 sayılı Kanunun (17/2-b) maddesinde, fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin tesliminin KDV’den istisna olduğu hüküm altına alınmıştır.

Bağışın Yapılacağı Dernek veya Vakıflar

Gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddesi bağışının dernek veya vakfa yapılmış olması gerekir. İhtiyacı bulunanlara doğrudan veya başka organizasyonlar aracılığıyla yapılacak gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddesi yardımlarının yukarıda belirtilen madde kapsamında yapılmış bağış olarak değerlendirilmesi mümkün değildir.

Bağışı kabul edecek dernek veya vakfın tüzüğünde veya senedinde ihtiyacı bulunanlara gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddesi yardımı yapabilmesine ilişkin hükümlerin bulunması gerekir. Bununla beraber, dernek veya vakfın başka alanlarda da faaliyet gösteriyor olmasının, kamuya yararlı dernek veya vergiden muaf vakıf olup olmamasının uygulama açısından herhangi bir önemi bulunmamaktadır.

Bağışa Konu Olacak Mallar ve Bağışın Niteliği

Gıda bankacılığı kapsamında yapılacak bağışların gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddesi niteliğinde olması gerekir. Ayrıca yapılacak bağışlar şartlı (bedelsiz olarak ihtiyaç sahiplerine dağıtılmak üzere) yapılır.

Gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddesi niteliğini taşımayan veya şartlı olarak yapılmayan bağışlar, gıda bankacılığı kapsamında yapılacak bağış olarak değerlendirilmez.

Bağışı Yapanlarca Düzenlenecek Belge

Gelir Vergisi Kanunu’nun 40’ıncı maddesine eklenen hüküm çerçevesinde indirim konusu yapılacak bağışlar, bağışa konu mal bedeli Vergi Usul Kanununun 232’nci maddesinde belirtilen fatura düzenleme sınırının altında kalsa dahi mutlaka fatura ile belgelendirilir ve ayrıca taşıma için sevk irsaliyesi düzenlenir.

Bağışlanan mala ilişkin bilgileri eksiksiz olarak içeren fatura, bağış yapılan dernek veya vakıf adına düzenlenir. Mal bedeli olarak faturada, bağışa konu malın maliyet bedeli (yüklenilen KDV hariç) yazılır.

Faturada “İhtiyaç sahiplerine yardım şartıyla bağışlandığından KDV hesaplanmamıştır.” ibaresinin yer alması zorunludur.

Gelir Vergisi Kanunu’nun 89’uncu maddesinde yapılan düzenleme çerçevesinde, yıllık beyannamede yer alacak gelir vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılacak işlemlerde bağışı yapan tarafından bir belge düzenlenmesine gerek bulunmamakta olup, varsa bağış yapılan malın edinimine ilişkin belgelerin saklanması zorunludur.

Dernek ve Vakıflarca Düzenlenecek Belge

Dernek ve vakıflar kendi mevzuatlarının öngördüğü belgeleri düzenleyip bağış yapanlara bir örneğini verirler.

Ticari faaliyetle uğraşanlarca düzenlenen faturalar, dernek ve vakıf tarafından muhafaza edilir.

Kayıt Düzeni ve Beyan

Ticari işletmeye dâhil malların bağışlanması durumunda bu malların maliyet bedeli Gelir Vergisi Kanunu’nun 40’ıncı maddesi çerçevesinde gider kaydedilir. Bu işlem, faturanın bir yandan gelir bir yandan da gider kaydedilmesi suretiyle gerçekleştirilir.

KDV mükellefleri, bir vergilendirme döneminde yaptıkları bağışların toplam tutarını ilgili dönem beyannamesinin “İstisnalar-Diğer İade Hakkı Doğuran İşlemler” kulakçığının “Kısmi İstisna Kapsamına Giren işlemler” tablosunda “229-Gıda Bankacılığı Faaliyetinde Bulunan Dernek ve Vakıflara Bağışlanan, Gıda, Temizlik, Giyecek ve Yakacak Maddeleri” satırında beyan ederler.

1/1/2019 tarihinden itibaren bu istisna kapsamında yapılan işlemlere ilişkin yüklenilen KDV indirilebilir, ancak indirim yoluyla giderilemeyen KDV iade edilmez.

Örnek: Dernek kuruluş tüzüğünde ihtiyacı bulunanlara gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddesi yardımı yapabilmesine ilişkin hüküm bulunan (H) Yardımlaşma ve Dayanışma Derneğine, bedelsiz olarak ihtiyaç sahiplerine dağıtılmak üzere yukarıdaki usul ve esaslar çerçevesinde gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin teslimi KDV’den istisna olacaktır. Ayrıca söz konusu maddelerin ihtiyacı olanlara bedelsiz olarak teslim edilmesi gerekmekte olup, bu teslimlere de KDV uygulanmayacaktır.

Örnek idare görüşleri aşağıdaki gibidir.

1-“…Vakfınızın, Somali’ye yapılacak yardımlar için, yurt içinden satın alacağı malların katma değer vergisinden istisna tutulup tutulamayacağı hususunda Başkanlığımız görüşü sorulmaktadır.

…

Söz konusu istisna hükmü, Kanunun 17/2-b maddesinde sayılan kurum ve kuruluşlara yapılan bedelsiz teslimlere yönelik olup, bedel karşılığında yapılacak mal teslimi ve hizmet ifalarını kapsamamaktadır.

Buna göre, Vakfınızın, Başbakanlık aracılığıyla Somali’ye gönderilmek üzere, yurt içinden satın alacağı mallar genel hükümler çerçevesinde KDV ye tabi bulunmaktadır.” (B.07.1.GİB.4.34.17.01-KDV.17.4-175)

2-“… bazı firmaların gıda bankacılığı faaliyetinde kullanılmak üzere gıda, giyim, temizlik, yakacak maddesi alımı ve ihtiyaç sahibi kişilere dağıtılması şartıyla gıda bankacılığı kapsamında Derneğinizin banka hesabına “gıda bankacılığı faaliyetinde kullanılmak üzere gönderilmiştir” açıklamalı havale işlemi gerçekleştirdiği belirtilerek, aktarılan havale tutarının vergisel boyutu hususunda görüş.

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun “Safi kurum kazancı” başlıklı 6’ncı maddesinin birinci fıkrasında, kurumlar vergisinin, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanacağı; aynı maddenin ikinci fıkrasında ise safi kurum kazancının tespitinde Gelir Vergisi Kanunu’nun ticari kazanç hakkındaki hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 40’ıncı maddesinin birinci fıkrasının (10) numaralı bendinde fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedelinin safi kazancın tespitinde gider olarak indirilebileceği hükme bağlanmıştır. Aynı Kanunun 89’uncu maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendine göre, fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedelinin tamamı gelir vergisi matrahının tespitinde, gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden indirilebilecektir.

Gıda bankacılığı kapsamında yapılacak bağışlara ilişkin usul ve esaslar 251 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile belirlenmiş olup gıda bankacılığı nedeniyle vergi avantajlarından yararlanılabilmesi için;

-Gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddesi bağışının dernek veya vakfa yapılmış olması,

-Bağışı kabul edecek dernek veya vakfın tüzüğünde veya senedinde ihtiyacı bulunanlara gıda, temizlik, giyecek ve yakacak yardımı yapabilmesine ilişkin hükümlerin bulunması,

-Gıda bankacılığı kapsamında yapılacak bağışların gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddesi niteliğinde olması,

-Bağışların şartlı olarak (bedelsiz olarak ihtiyaç sahiplerine dağıtılmak üzere) yapılması gerekmekte olup gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddesi niteliği taşımayan veya şartlı olarak yapılmayan bağışlar gıda bankacılığı kapsamında yapılan bağış olarak değerlendirilemeyecektir.

…

Bu hüküm ve açıklamalara göre, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince Derneğinizin banka hesabına “Gıda bankacılığı faaliyetinde kullanılmak üzere gönderilmiştir.” açıklamalı dekontla havale yapılması, havale edilen meblağ ile Derneğiniz tarafından söz konusu gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri adına gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddesi alınarak faturanın da bu gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri adına düzenlettirilmesi ve Gelir Vergisi Kanununun 40 ve 89’uncu maddeleri ile 251 seri no.lu Gelir Vergisi Tebliğinde belirtilen ve yukarıda açıklanan şartların taşınması kaydıyla, gıda bankacılığı kapsamında doğrudan veya dolaylı olarak bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedellerinin vergi matrahının tespitinde bağış yapanın hukuki statüsüne göre gider veya indirim olarak dikkate alınması mümkün bulunmaktadır.

…

Buna göre, gıda bankacılığı kapsamında kullanılmak üzere Derneğinizin banka hesabına yapılacak para aktarımları, herhangi bir teslim veya hizmetin karşılığını teşkil etmediğinden KDV’nin konusuna girmemektedir. Dolayısıyla Derneğiniz hesabına para aktaran KDV mükelleflerinin söz konusu tutarlar üzerinden KDV hesaplamasına gerek bulunmamaktadır.” (39044742-130-1033)

3-“… Vakfınız tarafından, tüzüğünde belirtilen faaliyet alanları kapsamında ihtiyaçlı ailelere gıda, giyecek ve yakacak yardımları yapıldığı, günlük 4000 adete yakın ekmeği gıda bankacılığı yöntemi ile tedarik ederek dağıtımının gerçekleştirildiği belirtilerek, bu yardımlar çerçevesinde ihtiyaçlı ailelere evlerde kullanılan mutfak tüplerinin dağıtımının, gıda bankacılığı kapsamında değerlendirilip değerlendirilemeyeceği hususunda Başkanlığımız görüşünün talep edildiği anlaşılmıştır.

…

Buna göre; evlerde ısınma veya yemek pişirmede kullanmaları amacıyla ihtiyaç sahibi ailelere Vakfınız tarafından dağıtımı planlanan ve gerçek veya tüzel kişilerce bu amaçla vakfınıza teslim edilecek mutfak tüplerine ilişkin olarak gerçek veya tüzel kişilerce yapılan giderlerin, gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider veya indirim olarak dikkate alınması mümkün bulunmaktadır.” (30094508-120[2016/1.14]-15)

4-“… yurt dışından depo teslimi olarak alınan malzemelerin gıda bankacılığı kapsamında… Derneğine bağışlanacağı…’nın bağışlanan malzemeleri …(yurt dışı) Temsilciliğine …(yurt dışında) teslim edeceği, karşılığında (Dernek) adına fatura düzenleneceği ve yapılan yardım için ilgili dernekten makbuz alınacağı belirtilerek yardım malzemelerinin alım maliyetinin 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 40’ıncı maddesinin birinci fıkrasının (10) numaralı bendi kapsamında şirketinizin safi kazancının tespitinde gider olarak indirilip indirilemeyeceği hususunda Başkanlığımızın görüşünün talep edildiği anlaşılmıştır.

… 

Buna göre; şirketinizce fakirlere yardım amacıyla gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin Gelir Vergisi Kanunu’nun 40’ıncı maddesinin birinci fıkrasının (10) numaralı bendi kapsamında yurt dışında depo teslimi olarak gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan … Derneğine bağışlanması halinde söz konusu gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedellerinin, ilgili oldukları dönem kurum kazancınızın tespitinde gider olarak dikkate alınması mümkün bulunmaktadır.

Öte yandan, gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan …Derneğine gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin yurt dışında bağışlanmış olması söz konusu maddelerin maliyet bedellerinin kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınmasına engel teşkil etmeyecektir.” (E-38418978-120[89-2022/4]-170196)

5-“…Vergi Dairesi Müdürlüğünün … vergi kimlik numaralı mükellefi olarak faaliyette bulunduğunuz, 1000 adet çocuk bezi satın aldığınız ve satın alınan bu çocuk bezlerini …’ta faaliyet gösteren ve tüzüğünde gıda bankacılığı faaliyetinde bulunabileceğine ilişkin ibare bulunan … Vakfı’na bağışta bulunduğunuz belirtilerek, yapılan bu bağışın kurum kazancının tespitinde Gelir Vergisi Kanununun 40’ıncı maddesinin birinci fıkrasının (10) numaralı bendi kapsamında gider olarak yazılıp yazılamayacağı hususunda Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir.

…

Bu hüküm ve açıklamalara göre, söz konusu vakfın tüzüğünde veya senedinde gıda bankacılığı faaliyeti yapabileceğine dair hüküm olması durumunda, çocuk bakımı ve hijyeninde kullanılan çocuk bezinin, ihtiyaç sahibi ailelere verilmesi şartıyla bu kapsamda yapılan bağışın, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 40’ıncı maddesinin birinci fıkrasının (10) numaralı bendi kapsamında safi kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınması mümkün bulunmaktadır.” (47285862-125[6-2020/02]-E.46810)

KAYNAKLAR

Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği

19.01.2012 Tarihli B.07.1.GİB.4.34.17.01-KDV.17.4-175 Sayılı Özelge

12.07.2013 Tarihli 39044742-130-1033 Sayılı Özelge

08.03.2017 Tarihli 30094508-120[2016/1.14]-15 Sayılı Özelge

13.04.2022 Tarihli E-38418978-120[89-2022/4]-170196 Sayılı Özelge

15.12.2020 Tarihli 47285862-125[6-2020/02]-E.46810 Sayılı Özelge

18.07.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.