Salih Boşdurmaz
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
sabotoprak@gmail.com

Suriyeliler Çırak Olabilir Mi?

İşverenlerce yabancı uyruklular ucuz işgücü olarak görülmesi sonucu yabancı uyruklu kişiler işletmelerde çok az ücretle, kayıtışı olarak çalıştırılmakta olup bu konu hem ülke ekonomisi hem de ülke kültürüne büyük darbe vurmaktadır. Uygulamada yabancı uyruklu kişilere çalışma izin alınması gerekli olup  özellikle Suriye iç savası sonrası yurdumuza gelen binlerce Suriyeli ağır yaşam şartları altında hayatta kalmaya çalışmaktadır. Bu kişiler ne bir emeklilik, sosyal güvenlik nede kayıt altında çalışma düşüncesi taşmadığı açıktır.

 Bu noktada yabancı uyruklu olan ve özellikle geçici koruma kanunu kapsamında yer alan Suriyelilerin çalışma hayatına nasıl entegre edebiliriz. İşverenler tarafından iş yerinde çalıştırılmak istenen yabancı uyruklu kişiler için  28/7/2016 tarih 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanununun Üçüncü Bölüm Çalışma İzni ve Muafiyet Çalışma izninde yetki ve yükümlülük

MADDE 6 – (2) Bu Kanun kapsamında yer alan yabancıların çalışma izni olmaksızın Türkiye’de çalışmaları veya çalıştırılmaları yasaktır.

(3) Diğer kanunlarda ya da Türkiye’nin taraf olduğu ikili veya çok taraflı anlaşmalar veya uluslararası sözleşmelerde çalışma izni almadan çalışabileceği belirtilen yabancılar, bu Kanuna göre çalışma izni almadan çalışabilir veya çalıştırılabilirler.” Denilmektedir.

6458 sayılı 4/4/2013 tarihli Yabancılar Ve Uluslararası Koruma Kanunu,

Geçici koruma MADDE 91 – (1) Ülkesinden ayrılmaya zorlanmış, ayrıldığı ülkeye geri dönemeyen, acil ve geçici koruma bulmak amacıyla kitlesel olarak sınırlarımıza gelen veya sınırlarımızı geçen yabancılara geçici koruma sağlanabilir.

(2) Bu kişilerin Türkiye’ye kabulü, Türkiye’de kalışı, hak ve yükümlülükleri, Türkiye’den çıkışlarında yapılacak işlemler, kitlesel hareketlere karşı alınacak tedbirlerle ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlar arasındaki iş birliği ve koordinasyon, merkez ve taşrada görev alacak kurum ve kuruluşların görev ve yetkilerinin belirlenmesi, Cumhurbaşkanı tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

Denilmektedir.

2/10/2014 tarihli ve 29153 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Geçici Koruma Yönetmeliği” İş piyasasına erişim hizmetleri MADDE 29-

(1) Geçici korunanların çalışmalarına ilişkin usul ve esaslar, Bakanlığın görüşü alınarak Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının teklifi üzerine Cumhurbaşkanınca belirlenir.

(2) Geçici koruma kimlik belgesine sahip olanlar, Cumhurbaşkanınca belirlenecek sektörlerde, iş kollarında ve coğrafi alanlarda (il, ilçe veya köylerde) çalışma izni almak için Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına başvurabilir.

(3) Yabancıların çalışamayacağı iş ve mesleklere ilişkin mevzuatta yer alan hükümler saklıdır.

(4) Geçici korunanlara verilen çalışma izinlerinin süreleri, geçici korumanın süresinden

fazla olamaz. Geçici koruma sona erdiğinde, bu kapsamda verilen çalışma izni sona erer.

Geçici Koruma Sağlanan Yabancıların Çalışma İzinlerine Dair Uygulama Rehberi

2. Bölüm Mevsimlik Tarım Ve Hayvancılık İşlerinde Çalışma İzni Muafiyeti

 2.1. Başvuru Şartları Geçici koruma sağlanan yabancılardan aşağıda belirtilen şartları taşıyanların çalışma izni muafiyet başvuruları kabul edilir:

a) Yabancının geçici koruma kapsamında olduğunu belirten geçici koruma kimlik belgesinin/yabancı tanıtma belgesinin ve yabancı kimlik numarasının olması,

 b) Çalışma izni muafiyeti başvurusunun yapıldığı tarih itibarıyla en az altı aylık geçici koruma süresinin doldurulmuş olması,

c) Geçici koruma kaydına göre yabancıya kalma hakkı sağlanan ilde ve sadece mevsimlik tarım ve hayvancılık işlerinde çalışmak üzere başvuru yapılması.

3.5. İstihdam Kotası

 İşyerinde geçici koruma kapsamında çalışan sayısının, aynı işyerinde çalışan Türk vatandaşı sayısının yüzde onunu geçmemesi esastır. Ancak, hiç Türk vatandaşı çalışanı bulunmayan veya toplam çalışan sayısı ondan az olan işyerlerinde, geçici koruma sağlanan en fazla bir yabancıya çalışma izni verilebilir.

Ayrıca, işveren tarafından; işyerinin kayıtlı bulunduğu ildeki İl Müdürlüğünden, çalışma izni başvurusu tarihinden önceki dört haftalık süre içerisinde yabancının çalıştırılacağı işi yapacak aynı nitelikte Türk vatandaşı bulunamadığının belgelendirildiği başvurularda istihdam kotası uygulanmayabilir. Bu hususun Bakanlıkça değerlendirilmesinde çalışma izni talebinde bulunulan sektör ve illere göre açık iş ve işe yerleştirmeler dikkate alınır.

İşverenlerce istihdam edilmek istenen ancak o işyerinde çalışan Türk vatandaşı sayısının yüzde onunu geçen her geçici koruma sağlanan yabancı için, Bakanlığa çalışma izin başvurusunda bulunulması öncesinde il müdürlüklerine başvuruda bulunularak istihdam kotası uygulanmayabileceğine yönelik belgenin alınması gerekmektedir.

Bu amaçla işverenlerce il müdürlüklerine yapılan başvuruyu izleyen dört haftalık süre içerisinde, istihdam edilmek istenen geçici koruma sağlanan yabancının çalıştırılacağı işi yapacak aynı nitelikte Türk vatandaşının bulunup bulunmadığına ilişkin olarak il müdürlüklerince gerekli değerlendirme yapılır. Dört haftalık sürenin bitiminde, yabancının çalıştırılacağı işi yapacak Türk vatandaşının o ilde bulunmadığının tespit edilecek olması halinde, il müdürlükleri tarafından işverenlere, geçici koruma sağlanan yabancının istihdam edilebileceğine yönelik bir belge verilir.

İstihdam kotası uygulanmayacağına yönelik olarak belge verilirken; işyerinin SGK tescil numarası, çalışma izni talep edilen işin meslek kodu ve o meslekte istihdam edilebilecek yabancı sayısı bilgileri açıkça belirtilecektir. Örneğin, il müdürlüğünce verilecek söz konusu belgede “123...” SGK tescil numaralı işyerinde 9312.02 Beden İşçisi (İnşaat) meslek kodu ile 15 işçi talebinin dört haftalık süre içerisinde karşılanamadığı hususları belirtilecektir.

4/11/2004 tarihli ve 5253 sayılı Dernekler Kanunu uyarınca kamu yararına çalışan dernek statüsüne sahip dernekler ile 30/7/2003 tarihli ve 4962 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması ve Vakıflara Vergi Muafiyeti Tanınması Hakkında Kanun uyarınca vergi muafiyeti tanınan vakıflar tarafından insani yardım hizmeti faaliyetlerinde çalıştırılmak istenen geçici koruma sağlanan yabancılara ilişkin Bakanlığa yapılan çalışma izin taleplerinin değerlendirilmesinde istidam kotası uygulanmayacaktır.

3.6. Mesleki eğitim

Geçici koruma sağlanan yabancılar, en az altı aylık geçici koruma süresinin doldurulmuş olması koşuluyla, Türkiye İş Kurumu tarafından aktif işgücü hizmetleri kapsamında düzenlenen kurs ve programlara katılabilir ve bu kapsamda bir işyerinde mesleki eğitim ve işbaşı eğitimi görebilirler.

Mesleki eğitimlerini tamamlayan yabancıların eğitim gördükleri işyerinde çalıştırılmak istenilmesi durumunda, işverenler tarafından bu rehberle belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde Bakanlığa başvuruda bulunularak çalışma izni alınması zorunludur. Bu kapsamda yapılan başvurularda istihdam kotası Bakanlıkça farklı uygulanabilir.

4. Bölüm Diğer Hususlar

1. Geçici koruma sağlanan yabancılar, çalışma izni muafiyeti veya çalışma izni olmaksızın Türkiye’de çalışamaz veya çalıştırılamaz.

2. Geçici koruma sağlanan yabancıların ve işverenlerin çalışma ve sosyal güvenlik mevzuatı ile diğer ulusal mevzuattan kaynaklanan hak ve yükümlülükleri saklıdır.

3. Geçici koruma kapsamında olan yabancılardan çalışma izni harcı alınacak, ikamet izni harcı alınmayacaktır.

 4. Geçici koruma sağlanan yabancılara verilen “çalışma izin belgesi” ile “çalışma izni muafiyetine ilişkin bilgi formu” ikamet izni yerine geçmez.

5. Başvuru esnasında istenilen belgelerin yanısıra Bakanlıkça gerek görülmesi halinde ek belge talep edilebilir.

 6. Geçici koruma sağlanan yabancılara her seferinde en fazla 1 (bir) yıl süreli çalışma izni ve çalışma izni muafiyeti verilecektir.

7. En az altı aylık geçici koruma süresini doldurmuş olan yabancılar, Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerine başvurarak “iş arayan” olarak kurum hizmetlerinden yararlanmak amacıyla kayıt yaptırabilirler.

 8. “Geçici Koruma Sağlanan Yabancıların Çalışma İzinlerine Dair Yönetmelik”te düzenlenmeyen konularda, 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun ile bu Kanunun Uygulama Yönetmeliği hükümleri uygulanır.

 9. Geçici koruma sağlanan yabancılara ilişkin “çalışma izni” ile “çalışma izni muafiyeti” başvuruları yabancıların 99 ile başlayan kimlik numarası ile yapıldığından, yabancıların sahip oldukları 98 ile başlayan numaraları ile  aşağıdaki internet adresinden sorgulama yapılarak 99 ile başlayan kimlik numaraları öğrenilebilir http://www.goc.gov.tr/gecicikoruma/Pages/YabanciKimlikSorgulama.aspx

10. Geçici koruma sağlanan yabancının çalışma izninin bulunup bulunmadığı ile çalışma izni muafiyeti kapsamında olup olmadığı Yabancı Çalışma İzni Sorgulama Sistemi (www.calismaizni.gov.tr) üzerinden yabancı kimlik numarası girilerek sorgulanabilir.

 Denilmektedir.

3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununun 3 üncü maddesinde tanımları yapılmıştır. Buna göre;

Aday Çırak: Çıraklığa başlama yaşını doldurmamış ve çıraklık döneminden önce kendisine işyeri ortamı tanıtılan, sanat ve mesleğinin ön bilgileri verilen kişiyi;

Çırak: Çıraklık sözleşmesi esaslarına göre bir meslek alanında mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını iş içerisinde geliştirilen kişiyi;

Öğrenci: İşletmelerde, mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarında örgün eğitim görenleri;

İşletmelerde Mesleki Eğitim: Mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumları öğrencilerinin beceri eğitimlerini işletmelerde, teorik eğitimlerini ise mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarında veya işletme veya kurumlarca tesis edilen eğitim birimlerinde yaptıkları eğitim uygulamalarını;

Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumları: Mesleki ve teknik eğitim alanında, diplomaya götüren orta öğretim kurumları ve mesleki ve teknik eğitim yapan yükseköğretim kurumları ile belge ve sertifika programlarının uygulandığı her tür ve derecedeki örgün ve yaygın eğitim-öğretim kurumlarını;

Mesleki eğitim merkezi programına çıraklık kayıt şartları Madde 10 –

(Başlığı ile Birlikte Değişik:27/6/2019-7180/5 md.) Mesleki eğitim merkezi programına çırak öğrenci olarak kayıt olabilmek için aşağıdaki şartlar aranır:

 a) En az ortaokul veya imam-hatip ortaokulu mezunu olmak.

 b) Bünyesi ve sağlık durumu gireceği mesleğin gerektirdiği işleri yapmaya uygun olmak.

Tehlikeli ve çok tehlikeli işler veya özellik arz eden mesleklere alınacak çırakların öğrenim ve yaş durumu, ilgili kuruluşların görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir.” DENİLMEKTEDİR.

Aday çırak ve çıraklar öğrenci statüsünde olup, öğrencilik haklarından yararlanır. Bunlar işyerinde çalışan işçi sayısına dahil edilmezler. İlköğretim okulunu bitirmiş olanlar, bir mesleğe hazırlık amacı ile çıraklık dönemine kadar işyerlerinde aday çırak olarak eğitilebilirler

Aday çırak – çırak – öğrenci ve stajyerlerin sigortalılığı, bildirimi ve tescili konuları 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 5/b-e, 6/f, 81/d ve 87/e maddelerinde, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 9/3-b, 11/6, 14/4-b maddelerinde düzenlenmiş, ayrıca 5510 Sayılı Kanun Gereğince Sigortalı Sayılanlar, Sayılmayanlar, Sigortalılığın Başlangıcı, Kuruma Bildirilmesi ve Sona Ermesi Hakkında Tebliğin bazı bölümlerinde de konuya yer verilmiştir.

Sosyal Güvenlik Reformu İle Gelen Değişiklikler:

3568 sayılı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebecilik Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa göre staj yapanlar dışında stajyerler sigortalı sayılmıyordu. Yeni dönemde artık bütün stajyerler sigortalı sayılarak haklarında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası hükümleri uygulanmaktadır

Türkiye İş Kurumunun kursuna katılan kursiyerler de sigortalı olup bunlar hakkında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası hükümleri uygulanmaktadır.

Ancak, 19 yaşından gün almış olanlardan daha önce çıraklık eğitiminden geçmemiş olanlar, yaşlarına ve eğitim seviyelerine uygun olarak düzenlenecek mesleki eğitim programlarına göre çıraklık eğitimine alınabilir.

Sözleşme Yapma Zorunluluğu:

3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu kapsamında bulunan il ve mesleklerde faaliyet gösteren iş yerleri, Milli Eğitim Bakanlığınca tespit edilecek illerde ve meslek dallarında 19 yaşından gün almamış kişileri çıraklık sözleşmesi yapmadan çalıştıramazlar. Mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarının örgün eğitim programlarından mezun olanlar ve kalfalık belgesi sahipleri bu hükmün dışında tutulur. İşyeri sahibi, aday çırağı ve çırağı çalıştırmaya başlamadan önce bunların velisi veya vasisi veya reşit ise kendisi ile yazılı çıraklık sözleşmesi yapmak zorundadır.

Usta Öğretici Bulundurma Şartı:

Aday çırak ve çırak almak için işyerinde usta öğretici bulunması şarttır.

Aday Çırak ve Çırakların Sigortalılığı:

Aday çırak ve çıraklar 5510 sayılı Kanunun 5 inci maddesi b bendine göre, 4/a kapsamında sigortalı sayılırlar ve bunlar hakkında sadece iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası hükümleri uygulanır. Bunlardan bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanlar (anne veya babasının bakmakla yükümlü olduğu kişi durumunda olmayanlar), hakkında ayrıca genel sağlık sigortası hükümleri de uygulanır, yani bunların genel sağlık sigortasından da yararlanırlar.

İşletmelerde çalıştırılan aday çırak ve çıraklarla ilgili olarak, çıraklık eğitimi merkezleri ve beceri eğitimi yaptıran meslek ve teknik lise müdürlükleri ile işverenler arasında matbu sözleşmenin imzalanmış olması halinde bunları çalıştıran işverenlerin, Sosyal Güvenlik Kurumuna herhangi bir bildirimde bulunmalarına gerek kalmamakta, çünkü aday çırak ve çırakların sigorta primleri, sözleşmenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren aday çıraklık veya çıraklık süresinin sona ermesi veya sözleşmenin iptaline kadar Milli Eğitim Bakanlığı tarafından ödenmektedir. Bunlar hakkında sadece yukarıda belirtilen kısa vadeli sigorta kolları hükümleri uygulanır.

Ancak çırak oldukları belirtilmekle birlikte, çıraklık sözleşmesi bulunmayan veya herhangi bir çıraklık okuluna gitmeyen 15-18 yaş arasındaki çalışanlar ile çıraklık süresi sonunda kalfalık belgesi alamayan çalışanların, sigortalılığın diğer koşullarını da taşımaları halinde tüm sigorta kollarına tabi olarak işverence Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmeleri gerekir.

Prim Oranları ve Devlet Katkısı ve Prim Ödeme Yükümlüsü:

5510 sayılı Kanunun 81 inci maddesi f bendine göre; 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim gören öğrenciler ile Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimine katılan kursiyerler için prim oranı prime esas kazançlarının % 1’idir. Kursiyerlerin prime esas günlük kazançlarının hesaplanmasında prime esas günlük kazanç alt sınırı dikkate alınır. Aday çırak, çırak ve meslekî eğitim gören öğrencilerin prime esas kazancı ilgili kanunlarında belirtilen şekilde uygulanır. 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununun 25 inci maddesi uyarınca da; aday çırak, çırak ve işletmelerde meslek eğitimi gören öğrencilere sigorta primleri bunların yaşına uygun asgari ücretin % 50’si üzerinden Milli Eğitim Bakanlığı bütçesine konulan ödenekle karşılanır.

5510 sayılı Kanunun 87. maddesi e bendine göre de prim ödeme yükümlüsü; aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim görenler ile meslek liselerinde staja tâbi tutulan öğrenciler için Milli Eğitim Bakanlığı veya bu öğrencilerin eğitim gördükleri okullar, yüksek öğrenim sırasında staja tâbi tutulan öğrenciler için öğrenim gördükleri yüksek öğretim kurumudur.

SGK’ya Bildirim Yükümlülüğü:

Eski ve yeni Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 11 inci maddesi son fıkrası uyarınca, aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim gören öğrenciler ile meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrencilerin işe başlama ile ilgili bildirimleri, Millî Eğitim Bakanlığı veya bu öğrencilerin eğitim gördükleri okullar, yüksek öğrenim sırasında staja tabi tutulan öğrenciler için ise öğrenim gördükleri yüksek öğretim kurumlarınca yapılır.

Aynı yönetmeliğin 14 üncü maddesi 4/b bendi uyarınca da aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim gören öğrenciler, meslek liselerinde okuyanlar, yüksek öğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrencilerin sigortalılığı eğitim veya öğretimlerinin/staj sürelerinin bittiği tarihten itibaren sona erer ve bu tarih, eğitim ve öğretim gördükleri kurumlarca Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilir.

T.C. Millî Eğitim Bakanlığı, Meslekî ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğünün 08.07.2021 tarih E-59917357-121.01-27974057 sayılı Mesleki Eğitim Merkezi  Haftalık Ders Çizelgesi  (Geçici Koruma Altındaki Öğrenciler İçin)

Geçici koruma altında bulunan Suriyeli çırak öğrencilerin Genel Müdürlüğümüze bağlı mesleki eğitim merkezlerindeki eğitim öğretiminde uygulanması amacıyla "Mesleki Eğitim Merkezi (Geçici Koruma Altındaki Öğrenciler İçin) Haftalık Ders Çizelgesi" hazırlanmış, Talim ve Terbiye Kurulunun ilgi (ç) Kararı ile 2021-2022 eğitim ve öğretim yılından itibaren uygulamaya konulmuştur.

Bu kapsamda söz konusu haftalık ders çizelgesinin uygulanmasına ilişkin olarak;

En az ortaokul veya imam hatip ortaokulu mezunu olduğunu belgelendiren geçici koruma altındaki öğrencilerin kayıtlarında; ilgi (a) Kurul Kararlarında belirtilen “Okuma-Yazma I. Kademe Seviye Tespit Sınavından başarılı olmaları veya Türkçe Seviye A1 kurs programına kayıtlı olmaları şartı” aranmayacak olup bu öğrenciler 2021-2022 eğitim ve öğretim yılından itibaren ilgi (ç) Karar ile kabul edilen Mesleki Eğitim Merkezi (Geçici Koruma Altındaki Öğrenciler İçin) Haftalık Ders Çizelgesine göre eğitim ve öğretimlerine devam edecek olup aynı zamanda ilgi (c) Karar ile kabul edilen Mesleki Eğitim Merkezleri Haftalık Ders Çizelgesi ve Diploma Fark Derslerinde belirtilen fark derslerinden başarılı olmaları halinde mesleki ve teknik Anadolu lisesi diploması alabileceklerdir.

En az ortaokul veya imam hatip ortaokulu mezunu olduğunu belgelendiren ve ilgi (a) Kurul kararında belirtilen “Okuma-Yazma I. Kademe Seviye Tespit Sınavından başarılı olmaları veya Türkçe Seviye A1 kurs programına kayıtlı olmaları şartını” yerine getiren geçici koruma altındaki öğrenciler ise; ilgi (b) Karar ile kabul edilen Mesleki Eğitim Merkezleri Haftalık Ders Çizelgeleri ile Çerçeve Öğretim Programlarına göre eğitim ve öğretimlerine devam edecek olup aynı zamanda ilgi (c) Karar ile kabul edilen Mesleki Eğitim Merkezleri Haftalık Ders Çizelgesi ve Diploma Fark Derslerinde belirtilen fark derslerinden başarılı olmaları halinde mesleki ve teknik Anadolu lisesi diploması alabileceklerdir.

En az ortaokul veya imam hatip ortaokulu mezunu olduğunu belgelendiremeyen geçici koruma altındaki öğrenciler; kendi beyanları ile ortaokul mezunu olduklarını belirtmeleri halinde 2021-2022 eğitim öğretim yılından itibaren, ilgi (ç) Karar ile kabul edilen Mesleki Eğitim Merkezi (Geçici Koruma Altındaki Öğrenciler İçin) Haftalık Ders Çizelgesine göre eğitim ve öğretimlerine devam ederek başarılı olmaları halinde ustalık belgesi alabileceklerdir.

En az ortaokul veya imam hatip ortaokulu mezunu olduğunu belgelendiremeyen ancak, Türkçe Seviye A1 kurs programını tamamlayıp Türkçe Seviye A2 kurs programına kayıt yaptıran geçici koruma altındaki öğrenciler ise; kendi beyanları ile ortaokul mezunu olduklarını belirtmeleri halinde ilgi (b) Karar ile kabul edilen Mesleki Eğitim Merkezleri Haftalık Ders Çizelgeleri ile Çerçeve Öğretim Programlarına göre eğitim ve öğretimlerine devam ederek başarılı olmaları halinde ustalık belgesi alabileceklerdir.

İlgi (ç) Kurul Kararı ile uygulamaya konulan ve ekte gönderilen "Mesleki Eğitim Merkezi (Geçici Koruma Altındaki Öğrenciler İçin) Haftalık Ders Çizelgesi ve Haftalık Ders Çizelgesinin Uygulanmasına İlişkin Açıklamalar"ın iliniz bünyesinde faaliyet gösteren Genel Müdürlüğümüze bağlı mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarına duyurulması ve yukarıda belirtilen açıklamalar doğrultusunda iş ve işlemlerini yürütmeleri hususunda” yazı içeriğinde belirtilmektedir.

Bu hususta 5510 sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Tanımlar Madde 3-

Bazı sigorta kollarının uygulanacağı sigortalılar Bazı sigorta kollarının uygulanacağı sigortalılar

10)  -b 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim veya 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday çıraklık ve çıraklık eğitimi ile işletmelerde meslekî eğitim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları ile yaşına bakılmaksızın bu Kanuna göre malûl olduğu tespit edilen evli olmayan çocuklarını ifade eder.

MADDE 5- b) (Değişik: 13/2/2011-6111/24 md.) 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim gören öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası; meslekî ve teknik ortaöğretim ile yükseköğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler, mesleki ve teknik ortaöğretim sırasında tamamlayıcı eğitim ya da alan eğitimi gören öğrenciler, kamu kurum ve kuruluşları tarafından desteklenen projelerde görevli bursiyerler ile 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 46 ncı maddesine tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerden aylık prime esas kazanç tutarı, 82 nci maddeye göre belirlenen günlük prime esas kazanç alt sınırının otuz katından fazla olmayanlar hakkında ise iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanır. Bu bentte sayılanlar, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılırlar ve bunlardan bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanlar hakkında ayrıca genel sağlık sigortası hükümleri uygulanır.

2013/11 Sayılı Sigortalılık İşlemleri Hakkında Genelge İkinci Bölüm Bazı Sigorta Kollarına Tabi Olan Sigortalılar

2- Aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler, meslek lisesi veya yükseköğrenimleri sırasında staj yapanlar, mesleki ve teknik ortaöğretim sırasında tamamlayıcı eğitim ya da alan eğitimi gören öğrenciler, 2547 sayılı Kanuna tabi çalışan öğrenciler ve kamu kurum ve kuruluşları tarafından desteklenen projelerde görevli bursiyerler (Değişik, 24/4/2019 tarihli ve 2019/9 sayılı Genelge) Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi gereğince 3308 sayılı Kanunda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası; meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler, meslekî ve teknik ortaöğretim sırasında tamamlayıcı eğitim ya da alan eğitimi gören öğrenciler ile 2547 sayılı Kanunun 46 ncı maddesine tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerden aylık prime esas kazanç tutarı, 82 nci maddeye göre belirlenen günlük prime esas kazanç alt sınırının otuz katından fazla olmayanlar hakkında ise iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanmış olup, bunlar Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine göre sigortalı sayılmışlardır.

Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine tabi sigortalıların 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında yapılacak tescillerinde; - 3308 sayılı Kanuna tabi aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler “7- Çırak/Mesleki teknik eğitim”

Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine tabi sigortalıların prim oranı, Kanunun 81 inci maddesi gereğince, 1/3/2011 tarihinden itibaren prime esas kazancın % 6’sıdır. Bu oranın % 1’i kısa vadeli sigorta kolları, % 5’i genel sağlık sigortası primidir. Bunların prim ödeme yükümlüsü Milli Eğitim Bakanlığı veya bu öğrencilerin eğitim gördükleri okullar ile öğrenim gördükleri yükseköğretim kurumlarıdır. Bursiyer sigortalılarının prim ödeme yükümlüsü ise projenin yürütüldüğü kamu kurum ve kuruluşları, özel sektör kuruluşları ve üniversitelerdir. 3308 sayılı Kanunun 25 inci maddesi gereğince aday çırak, çıraklar, işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler ile mesleki ve teknik ortaöğretim okul ve kurumlarında okumakta iken staja, tamamlayıcı eğitime veya alan eğitimine tabi tutulan öğrencilerin sigorta primleri 9/12/2016 tarihinden itibaren asgari ücretin yüzde ellisi üzerinden hesaplanacaktır.

2019/9 sayılı 2.9- Aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler, bursiyerler ile mesleki ve teknik ortaöğretim sırasında tamamlayıcı eğitim ya da alan eğitimi gören öğrenciler (Değişik, 24/4/2019 tarihli ve 2019/9 sayılı Genelge) 3308 sayılı Kanunda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler, meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrencilerin sigortalı işe giriş bildirgesinin Kuruma eğitim kurumlarınca staja veya mesleki eğitime başladıkları tarihten önce verilmesi gerekmektedir

2.1- Geçici koruma sağlanan yabancıların çalışma izinleri (Ek, 1/9/2016 tarihli ve 2016/20 sayılı Genelge) 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 91 inci maddesi gereğince Ülkesinden ayrılmaya zorlanmış, ayrıldığı ülkeye geri dönemeyen, acil ve geçici koruma bulmak amacıyla kitlesel olarak sınırlarımıza gelen veya sınırlarımızı geçen yabancılara geçici koruma sağlanabilmekte olup bu kişilerin Ülkemize kabulü, Ülkemizde kalışı, hak ve yükümlülükleri ile çıkışları vb gibi durumlar (Değişik, 24/4/2019 tarihli ve 2019/9 sayılı Genelge) Cumhurbaşkanı tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenmektedir. Geçici Koruma Sağlanan Yabancıların Çalışma İzinlerine Dair Yönetmelik 15/1/2016 tarihli ve 29594 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yönetmeliğin; 4 üncü maddesi ile geçici koruma sağlanan yabancılar çalışma izni olmaksızın ülkemizde çalışamayacağı ve çalıştırılamayacağı, çalışma izni olmayan yabancılar ve bunları çalıştıranlar hakkında 4817 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanacağı, 5 inci maddesinde geçici koruma sağlanan yabancıların geçici koruma kayıt tarihinden altı ay sonra çalışma izni almak için (Değişik, 24/4/2019 tarihli ve 2019/9 sayılı Genelge) Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı başvurabileceği, mevsimlik tarım veya hayvancılık işlerinde çalışacak yabancıların çalışma izni muafiyeti kapsamında olduğu, muafiyet başvurularının geçici koruma sağlanan il valiliğine yapılacağı hüküm altına alınmıştır. Kanunun 4 üncü maddesine göre hizmet akdine tabi bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar sigortalı sayılmakta olup yabancılardan ülkemizde bir işveren yanında çalışanlar hakkında da aynı hükümler uygulandığından geçici koruma kimlik belgesi bulunanlar hakkında da diğer yabancı uyruklularda olduğu gibi çalışma izni alınması gerekmektedir. Örnek- Kurumun kontrol ve denetimle görevli memurlarınca yapılan incelemelerde 6458 sayılı Kanun kapsamında geçici koruma kimlik belgesi olup çalışma izin belgesi olmadığı tespit edilen Suriye uyruklu kişinin 17/6/2014 tarihinden itibaren Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında çalıştırıldığı anlaşılmıştır. Yabancı uyruklu kişinin söz konusu tarih itibariyle sigortalılığı sağlanacak, çalışma izni bulunmaması nedeniyle Çalışma Genel Müdürlüğüne bilgi verilecektir. Denilmektedir.

Yukarıda kanun maddelerince ve yasal mevzuat ışığında yapılan açıklamalar sonucu geçici koruma kapsamında bulunan Suriyelilerden  3308 sayılı mesleki eğitim kapsamında çırak çalıştırmak isteyen işverenlerin mesleki eğitim kurumlarına başvurması sağlanarak hem çalışma hayatı içinde kayıtışı çalışan  geçici koruma kapsamında bulunan Suriyeliler yaş üst sınırına tabi olmaksızın işletmelerde çırak olarak kayıt altına alınabilecek hem de işverenler çırak olarak bu kişileri çalışma iznine gerek olmaksızın kişiler adına uzun vadeli sigorta kolları sigorta primi kesilmiyor olması bu kişileri tam bir çalışan olarak  nitelendirmemekte ve işletmede çalışan sigortalı sayısı hesabında dikkate alınmayacağından ve kişilerin mesleki eğitime tabi tutulması sonucu  işletmelerinde istihdam ederken KVSK sigorta primlerinin eğitim gördükleri kurumlar tarafından ödenmesi sonucu ve işverenlik maliyetini düşürebilecektir.

Kanunlarda yazan hükümler ile mevcut hayat koşulları birlikte değerlendirilmesi neticesinde hali hazırda işletmelerde kayıt dışı çalışan yabancı uyruklu özellikle de Suriyeli kayıt dışı çalışanların 3308 mesleki eğitim ve çıraklık sözleşmesi yasal kalkanı altında kayıt altına alınması sonucu kişilerin çıraklık süresi ve sonrası eğitilmesi, topluma entegrasyonu  ve kayıt altına alınması daha kolay hale geleceği açıktır. Çalışma hayatına bir nebze faydalı olabilmek adına kaleme alınmış bu yazı ile Siz değerli okuyucuların takdirine ve beğenisine sunulmuştur.

07.03.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.