Ömer Selim Koraltürk
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
omerkoralturk@hotmail.com

Kanunen Kabul Edilmeyen Giderlerin Tek Düzen Hesap Planına Göre Muhasebe Kaydı Nasıl Yapılır?

İşletmeler faaliyet dönemlerinin sonunda ticari kar veya zarar elde ederler. İşletmelerin ticari kar veya zarar tutarı ile mali kar veya zarar tutarı arasında fark vardır. Bu fark, mali idarenin işletmenin ticari kar veya zarar tutarını tespit ederken gider yazmış olduğu bazı tutarların gider yazılıp vergi matrahından düşülmesini kabul etmemesinden kaynaklanır.

Hangi giderlerin kanunen kabul edilmeyen gider olduğu vuk, gelir vergisi, kurumlar vergisi hükümlerinden veya giderlerin kendi özel kanunlarından kaynaklanmaktadır. İşletmelerin ticari kar veya zarar ile mali kar veya zarar arasında kanunen kabul edilmeyen giderlerden kaynaklanan farkları bilanço veya gelir tablolarında gidermesi mümkün değildir.    

Zira 4 seri no'lu muhasebe sistemi uygulama genel tebliğinde “muhasebe usul ve esasları dikkate alınarak tanzim edilecek mali tablolarda yer alacak "Dönem Kâr'ı (Ticari Kâr) veya Zarar'ı ile vergiye matrah olacak Kar (Mali Kar) veya Zarar arasında meydana gelecek fark, bilanço ya da gelir tablosu üzerinde giderilmeyecek, vergiye tabi safi kazanç, mükellefler tarafından mali tablolar dışında hesaplanacaktır.” İfadesi yer almaktadır.

GELİR VERGİSİ MÜKELLEFİ olup SADECE BİLANÇO USULÜNE göre defter tutan mükellefler ticari kar veya zarar ile mali Kar veya zarar arasında ki farkı gidermek için 4 seri no'lu muhasebe sistemi uygulama genel tebliğinde belirtildiği üzere “TİCARİ KARDAN MALİ KARA ULAŞMAK İÇİN YAPILAN HESAPLAMAYI GÖSTEREN BİLDİRİMİ” doldurmak zorundadır.

KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFLERİ ise bu bildirimi doldurmayacaktır. Kurumlar vergisi mükellefleri gelir tablosunda yer alan "Dönem Kar'ı veya Zararı'nı" Ticari Kar veya Zarar olarak, Kurumlar Vergisi Beyannamesinin ilgili satırlarına aktaracak ve kanunen kabul edilmeyen giderler ile kurumlar vergisinden istisna edilen kazanç ve iratları beyanname üzerinde göstereceklerdir.

İşletmelerin kanunen kabul edilmeyen giderleri ne şekilde muhasebe kayıtlarında izleyecekleri konusunda farklı uygulamalar görülmektedir.

Kanunen kabul edilmeyen giderler muhasebe kayıtlarına aktarılırken kullanılan yöntemler tek düzen hesap planının sistematiğine uymak durumundadır. Ticari kar veya zarar tutarının tespitinde giderler tekdüzen hesap planında iki farklı hesap sınıfında izlenir. Bunlar gelir tablosu hesap sınıfı ve maliyet hesapları hesap sınıflarıdır.

Kanunen kabul edilmeyen giderleri tek bir hesap altında toplamak tek düzen hesap planın işleyiş sistematiği açısından mümkün değildir. Bu durum her kanunen kabul edilmeyen giderin ait olduğu hesap sınıfında ve hesap grubunda izlenmesini zorunlu kılar.

Maliyet hesap sınıfında kanunen kabul edilmeyen giderlerin izlenmesinde kullanılacak hesap; Maliyet hesapları fonksiyon esasına göre çalışmak zorunda olduğundan her bir maliyet hesabının kendisi olmak durumundadır. Yani 770 Genel Yönetim Giderleri hesabına kaydedilmesi gereken bir hesap hareketinden kaynaklanan kanunen kabul edilmeyen gider 770 Genel Yönetim Giderleri hesabının altında bir alt hesap olarak açılmalıdır. Fonksiyon esasına göre çalışan maliyet hesapları kapsamında olan kanunen kabul edilmeyen giderlerin, gelir tablosu hesap sınıfı kapsamında olan 689- Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar Hesabında izlenmesi tek düzen hesap planına aykırılık oluşturur. Bu durum aynı zaman da gelir tablosunda mali analiz kapsamında olması gereken faaliyet giderlerinin faaliyet kar veya zararı dışına atılarak işletmenin mali rasyolarının gerçek durumu yansıtmamasına yol açar.

Tek düzen hesap planına göre birden farklı hesap sınıfında yer alan kanunen kabul edilmeyen giderleri, sadece 900 NAZIM HESAP SINIFI altında toparlamak mümkündür. Kanunen kabul edilmeyen giderlerin muhasebe kayıtlarına ilişkin örnek uygulama aşağıda gösterilmiştir.

Örnekte kullanılacak hesap listesi   

102 Bankalar Hesabı

102.01 TL Bankalar Hesabı

102.01.001 ……. Ümraniye Şubesi

191 İndirilecek kdv Hesabı

191.01 Yurt içi Alımlara İlişkin KDV

191.01.001 % 18 İndirilecek KDV

280 Gelecek Yılara Ait Giderler

280.01 Kredi Faiz Giderleri

280.01.001 2021 2.Geçici Vergi Dönemi Faiz Giderleri

689 Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar Hesabı

689.07 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler

689.07.001 Yasal koşullara uygun olmayan bağış ve yardımlar

770 Genel Yönetim Giderleri

770.07 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler

770.07.001 Motorlu Taşıt Vergisi

760 Pazarlama Satış Ve Dağıtım Giderleri

760.03 Dışardan Sağlanan Fayda Ve Hizmetler

760.03.001 Telefon Giderleri

760.07 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler

760.07.001 Özel İletişim Giderleri

780 Finansman Giderleri

780.02 Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar

780.02.001 Kredi Faiz Giderleri

780.02.002 Finansman Gider Kısıtlaması

950 Nazım Hesaplar

950.01 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler Borçlu Hes.

950.01.001 Yasal koşullara uygun olmayan bağış ve yardımlar

950.01.002 Motorlu Taşıtlar Vergisi

950.01.003 Özel İletişim Giderleri

950.01.004 Finansman Gider Kısıtlaması

951 Nazım Hesaplar

951.01. Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler Alacaklı Hes.

951.01.001 Yasal koşullara uygun olmayan bağış ve yardımlar

951.01.002 Motorlu Taşıtlar Vergisi

951.01.003 Özel İletişim Giderleri

951.01.004 Finansman Gider Kısıtlaması

1-Ümraniye Ticaret Ltd. Şti. işletmesi 08.06.2021 tarihinde Atatürk Mahallesi Güzelleştirme derneğine 1.000 TL tutarında banka hesabından ödenmek suretiyle bağış yapmıştır.

2-Ümraniye Ticaret Ltd. Şti. işletmesi 08.06.2021 tarihinde işletme müdürü tarafından kullanılan binek aracın motorlu taşıt vergisi olarak 5.095 TL banka hesabından ödemiştir.

3-Ümraniye Ticaret Ltd. Şti. işletmesi 08.06.2021 tarihinde pazarlama birimi tarafından kullanılan telefon için 100,10 TL’nı banka hesabından ödemiştir. Söz konusu tutarın kdv si 12,60 TL Özel iletişim vergisi tutarı ise 17,50 TL dır.

4-Ümraniye Ticaret Ltd. Şti. işletmesi, 2020 yılında kullandığı kredi için tahakkuk kaydını yapmış 280 gelecek yıllara ait giderler hesabında 2021 / 2. Geçici vergi dönemine isabet eden kredi faiz tutarı 50.000 TL olarak oluşmuştur. İşletme 2021 2. geçici vergi dönemi sonu olan 30.06.2021 tarihinde yabancı kaynaklarının öz kaynaklarını aşması nedeniyle aşan kısma isabet eden 20.000 TL nin % 10’u olan 2.000 TL tutarında finansman gider kısıtlaması uygulamıştır. 

1-)

-------------------------------------------------------08.06.2021 -----------------------------------------------------------

689.07.001 Yasal koşullara uygun olmayan bağış ve yardımlar     1.000 TL

                      102.01.001 ……. Ümraniye Şubesi                                                                1.000 TL

------------------------------------------------------08.06.2021 -------------------------------------------------------------

950.01.001 Yasal koşullara uygun olmayan bağış ve yardımlar     1.000 TL

                       951.01.001 Yasal koşullara uygun olmayan bağış ve yardımlar       1.000 TL

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2-)

---------------------------------------------------------08.06.2021 ------------------------------------------------------------

770.07.001 Motorlu Taşıt Vergisi                                                                5.095 TL

                     102.01.001 ……. Ümraniye Şubesi                                                                  5.095 TL

---------------------------------------------------------08.06.2021 --------------------------------------------------------------

950.01.002 Motorlu Taşıtlar Vergisi                                                          5.095 TL

                     951.01.002 Motorlu Taşıtlar Vergisi                                                              5.095 TL

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

3-)

---------------------------------------------------------08.06.2021 ---------------------------------------------------------------

760.03.001 Telefon Giderleri                                                                             70 TL 

191.01.001 % 18 İndirilecek Kdv                                                                       12,60 TL

760.07.001 Özel İletişim Vergisi                                                                        17,50 TL 

                     102.01.001 ……. Ümraniye Şubesi                                                                       100,10 TL

---------------------------------------------------------08.06.2021 ---------------------------------------------------------------

950.01.003 Özel İletişim Giderleri                                                                    17,50 TL

                     951.01.003 Özel İletişim Giderleri                                                                         17,50 TL                      

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4-)

---------------------------------------------------------30.06.2021---------------------------------------------------------------

280.01.001 2021 2.Geçici Vergi Dönemi Faiz Giderleri                                                       50.000 TL

780.02.001 Kredi Faiz Giderleri                                                                   48.000 TL

780.02.002 Finansman Gider Kısıtlaması                                                     2.000 TL

-------------------------------------------------30.06.2021------------------------------------------------------------------------

950.01.004 Finansman Gider Kısıtlaması                                                     2.000 TL

                     951.01.004 Finansman Gider Kısıtlaması                                                            2.000 TL

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Tutunabilmek, mesleki varlıklarını sürdürmek, gelişme gayreti, çabası ve mücadelesi veren bütün mali müşavirlere zaman kazandırması dileğimle. 

Saygılarımla.

10.08.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.