Murat Dayanç
Yeminli Mali Müşavir
Eski Baş Hesap Uzmanı
Bağımsız Denetçi
Bilim Uzmanı
mdayanc@bnddenetim.com

Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi Uygulaması

Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi (MPHB) vergi kanunlarına göre verilmesi gereken muhtasar beyanname ile 5510 sayılı Kanun uyarınca verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgesinin birleştirilerek, kesilen vergilerin matrahlarıyla birlikte sigortalının sigorta primleri ve kazançları toplamı ile prim ödeme gün sayılarının bildirilmesine mahsus bir beyannamedir.

MPHB ile ilgili olarak GVK’nun 98/A, 5510 sayılı Kanunun 86 ncı maddesi ile uygulamanın şekil ve içeriğine yön vermek üzere 1, 2 ve 3. numaralı Muhtasar ve Hizmet Beyannamesi Genel Tebliğ[1]’leri yayımlanmıştır. Yayımlanan bu mevzuat bilgilerinden hareketle sözü edilen MPHB’nin ne şekilde uygulanacağı ve hangi esaslar çerçevesinde işleme tabi tutulacağı bu yazının konusunu oluşturmaktadır.

1- MPHB UYGULAMASI

Genel Olarak

5510 sayılı Kanunun 4/a (Ek 9 uncu maddesi kapsamındaki sigortalılar hariç) ve geçici 20 nci maddesi kapsamında sigortalı sayılan kişileri bildirmekle yükümlü olanlar MPHB vermek zorundadır. Bu uygulama Amasya, Bartın, Çankırı ve Kırşehir dışında 1.7.2018 tarihinden itibaren yürürlüğe girecektir. Ayrıca;

1. Vergi kanunlarına göre vergi kesintisi yapmak zorunda olanlar, bir ay içinde yaptıkları ödemeleri veya tahakkuk ettirdikleri kârlar ve iratlar ile bunlardan kestikleri vergileri,
2. 5510 sayılı Kanuna göre sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini bildirmekle yükümlü olanlar/işverenler, sigortalıların cari aya ait prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini,
3. içeren MPHB’ni ertesi ayın 23 üncü günü saat 23.59'a kadar yetkili vergi dairesine elektronik ortamda göndermek zorundadırlar.

Ayın 15 i ile müteakip ayın 14 ü arasındaki çalışmaları karşılığı ücret alan sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerinin bildiriminde esas alınacak ay, 15 inci günün içinde bulunduğu aydır.

MPHB ile beyan edilen vergi ve sigorta primleri ayrı ayrı tahakkuk ettirilir ve bunların ödemeleri ilgili vergi kanunları ile 5510 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde yapılır.

Üçer Aylık Muhtasar Beyannamelerinin Aylık Olarak Verilmesi

Amasya, Bartın, Çankırı ve Kırşehir dışında 1.7.2018 tarihe kadar muhtasar beyannamelerini üçer aylık dönemler halinde veren ve işçi çalıştıran mükellefler, çalıştırdıkları işçiler için sigorta primleri ve kazançları toplamı ile prim ödeme gün sayılarını içeren MPHB’ni aylık dönemler halinde beyan etmek zorundadırlar.

Ancak Amasya, Bartın, Çankırı ve Kırşehir dışında 1.7.2018 den önce üçer aylık dönemler halinde muhtasar beyanname verip yaptıkları ödemeler veya tahakkuk ettirdikleri kârlar ve iratlar için beyanda bulunan mükellefler (zirai ürün bedelleri üzerinden tevkifat yapanlar hariç) bu üçer aylık dönemlere ilişkin kar ve iratları üzerinden yaptıkları kesintiyi sırasıyla Nisan, Temmuz, Ekim ve izleyen yılın Ocak aylarında verilecek MPHB’ne dahil edebilirler.

Muhtasar beyannamelerini üçer aylık dönemler halinde vermekle birlikte yanında işçi çalıştırmayan mükellefler ise yaptıkları ödemeleri veya tahakkuk ettirdikleri kârlar ve iratlar ile bunlardan kestikleri vergileri MPHB ile önceden olduğu gibi üçer aylık dönemler halinde Ocak, Nisan, Temmuz ve Ekim aylarının 23 üncü günü akşamına kadar vermeye devam edeceklerdir.

2- MPHB’nin Verileceği Vergi Dairesi

Vergi kanunlarına göre vergi kesintisi yapma yükümlülüğü bulunanlar için ödeme veya tahakkukun yapıldığı,

Vergi kanunlarına göre vergi kesintisi yapmaya mecbur olmayanlar ile vergi kesintisi yapmaya mecbur oldukları halde kesintiye tabi ödemesi bulunmayanlar fakat sadece çalıştırdıkları sigortalıların prime esas kesintilerini beyan etme zorunluluğu olanlardan;

• kazancı basit usulde vergilendirilenler için gelir vergisi yönünden mükellefiyetinin,
• gerçek kişiler için ikametgâhının
• gerçek kişiler dışında kalanlar için ise kanuni merkezi/işyerinin bulunduğu yer vergi dairesidir. Çalışanlar yönünden verilecek MPHB çalışanlara ödemenin yapıldığı yer vergi dairesi neresi ise ona göre karar verilecektir.

Birden fazla vergi dairesinde gelir (stopaj) vergisi mükellefiyeti bulunanlar için çalışanların ücret ödemeleri üzerinden yapılan gelir vergisi kesintisinin beyan edileceği yer vergi dairesidir.

3- MPHB’nin Elektronik Ortamda Gönderilmesi

Beyannamelerini elektronik ortamda kendileri gönderme şartlarını taşıyan mükellefler/işverenler,

Kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunmamakla birlikte vergi kesintisi yapma zorunluluğu bulunanlar/işverenler,

Vergi kesintisi yapma zorunluluğu olmamakla birlikte 5510 sayılı Kanun beyan etme zorunluluğu bulunan işverenler, MPHB’ni elektronik ortamda kendileri gönderebileceklerdir.

MPHB’nin elektronik ortamda gönderilebilmesi için yetkili vergi dairesine müracaat edilmesi ve kullanıcı kodu, parola ve şifre alınması gerekmektedir.

Amasya, Bartın, Çankırı ve Kırşehir dışında 1.7.2018 den önce kendileri tarafından elektronik ortamda beyanname göndermek üzere kullanıcı kodu, parola ve şifre alan mükellefler mevcut kullanıcı kodu, parola ve şifrelerini kullanarak MPHB’ni göndereceklerdir.

Kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunmamakla birlikte vergi kesintisi yapma zorunluluğu işverenlerin, MPHB’ni aracılık yetkisi verilmiş gerçek veya tüzel kişiler vasıtasıyla göndermek istemeleri halinde ilk beyanname gönderilmeden önce gerekli kayıt işlemlerinin yapılması için yetkili vergi dairesine müracaat etmeleri gerekmektedir.

4- MPHB’ni Gönderme Yetkisi Verilen Gerçek ve Tüzel Kişiler

Meslek mensuplarının, müşterilerine ait, basit usulde vergilendirilen mükelleflerin kayıtlarını tutan meslek odalarının üyelerine ait, işletme hesabı esasına göre defter tutan meslek odalarının ve birliklerinin üyelerine ait MPHB’ni elektronik ortamda göndermeleri mümkündür.

5- MPHB’nin Onaylanması ve Tahakkuk Fişlerinin Düzenlenmesi

Elektronik ortamda gönderilen MPHB sistem tarafından ön kontrolü yapıldıktan sonra kabul edilecektir.

MPHB’nde, hata tespit edilmesi halinde bu hata kaynağı ile birlikte beyannameyi gönderene elektronik ortamda bildirilecek ve beyannameyi gönderen tarafından söz konusu hatalar düzeltildikten sonra beyanname tekrar gönderilecektir.

Elektronik ortamda gönderilen MPHB’nin geçerliliği ve matematiksel hata içermediği sistem tarafından saptandıktan sonra, beyannameyi gönderenin ekranından beyannameye onay vermesi istenecektir. Onaylama işleminin gerçekleşmesiyle birlikte MPHB vergi dairesine verilmiş sayılacaktır.

Sistem tarafından beyannamenin tahakkuk ettirilmesini engelleyen hata tespit edilmesi ve hatanın kaynağı ile birlikte beyannameyi gönderene elektronik ortamda bildirilmesine rağmen; beyannameyi gönderen, bildirilen hataya ilişkin düzeltmeleri yapmaksızın hata tespit edilmeyen tahakkuklara esas bilgileri onaylayarak beyannamesini gönderebilecektir. Bu durumda onaylanan tahakkuka esas bilgiler için beyanname verilmiş sayılacak ve onaylanan beyanname için tahakkuk fişi/fişleri düzenlenecektir. Bu çerçevede, tespit edilen ancak düzeltme yapılmayan hatalara ilişkin bilgiler için aynı döneme ait daha önce verilen ve onaylama işlemi tamamlanan MPHB’ni de kapsayacak şekilde düzeltme beyannamesi verilmesi gerekmektedir.

MPHB’nin kanuni süresinde verilen beyanname olarak kabulü için onaylama işleminin beyannamenin verilmesi gereken son gün saat 23.59'a kadar tamamlanmış olması gerekmektedir.

MPHB’nin, meslek mensuplarınca elektronik ortamda gönderilmesi ve onay işleminin yapılmasıyla birlikte bu beyanname mükellef/işveren tarafından verilmiş sayılacaktır. Onaylama işlemi tamamlanan beyannameye ait tahakkuk fişi/fişleri düzenlenerek mükellefe/işverene veya meslek mensuplarına elektronik ortamda iletilecektir. Bu ileti tahakkuk fişinin/fişlerinin mükellefe/işverene tebliği yerine geçecektir.

MPHB ile beyan edilen vergi kesintileri ile sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgileri için ayrı ayrı tahakkuk fişleri düzenlenecektir.

MPHB, mükellef/işveren veya meslek mensupları tarafından onaylanarak vergi dairesine verildiği anda Kuruma da verilmiş sayılır.

6- MPHB’ne İlişkin Düzeltme Beyannamesi

MPHB’nin kanuni beyanname verme süresi içerisinde elektronik ortamda verilmesi esastır. Kanuni süresi içerisinde veya kanuni süresinden sonra verilen beyannamenin hatalı ve/veya eksik olduğu hallerde, süresinde veya süresi geçtikten sonra bu hata ve/veya eksiklikleri düzeltici mahiyette elektronik ortamda yeni bir beyanname verilmesi mümkündür.

Daha önce verilmiş bulunan MPHB veya beyannamelerindeki hata ve/veya eksikliklere ilişkin verilecek düzeltme beyannamelerinin, söz konusu dönemlere münhasır olarak verilen beyannamelerde yer alan bilgileri de kapsaması gerekmektedir.

Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde belirtilen haller için öngörülen tarihleri takip eden ayın 23 üncü günü saat 23.59'a kadar elektronik ortamda verilmesi halinde yasal süresi içinde verilmiş kabul edilmektedir. Bu haller nedeniyle düzenlenecek beyannamelerin elektronik ortamda verilebilmesi için Kurumca belirlenen belgelerle birlikte işyerinin bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlüğüne/sosyal güvenlik merkezine müracaat edilmesi zorunludur.

Ceza Uygulaması

MPHB’ne ilişkin fiillerin vergi kanunlarına göre vergi cezası kesilmesini gerektirmesi halinde vergi dairelerince, bu fiillerin 5510 sayılı Kanuna göre idari para cezası gerektirmesi halinde sosyal güvenlik il müdürlüğü/sosyal güvenlik merkezi tarafından ayrı ayrı ceza kesilecektir.

Diğer Hususlar

Beyannamelerini kendileri gönderecek mükellefler/işverenler ile meslek mensupları, beyannameleri elektronik ortamda göndermek üzere kendilerine verilmiş bulunan kullanıcı kodu, parola ve şifrelerini başka amaçla kullanamayacakları gibi bir başkasının kullanımına da izin vermeyeceklerdir.

Prime esas kazanç ve hizmet bilgileri, MPHB ile elektronik ortamda gönderilirken beyannameyi gönderen tarafından beyannamenin ilgili alanlarında yer alan "asıl/ek/iptal" seçeneklerinden işverenin durumuna uygun olanı her bir işyeri için sigortalı bazında belirtilecektir.

Alt işverenler, asıl işverenin Kurum işyeri sicil numarası ve kendilerine ait alt işveren kodunu yazarak çalıştırdıkları sigortalılar için MPHB’ni vereceklerdir.

MPHB kağıt ortamında verilemeyecektir.

7- SONUÇ

Yazının yukarıda yer alan açıklamalarından hareketle aşağıdaki sonuçlara ulaşılabilecektir.

1. Halen pilot uygulaması belli şehirlerde devam eden MPHB ile hem gelir hem de kurumlar vergisi mükelleflerinin stopaj yoluyla kestikleri vergileri içeren muhtasar beyanname ile 5510 sayılı Kanun uyarınca verilen hizmet ve prim bayanları birleştirilerek tek beyan sistemi uygulamasına geçilmesi sağlanacaktır.
2. Bu uygulama özellikle ücret üzerinden kesilen vergilerin beyanı sırasında ortaya çıkacak ve muhtasar beyanname ile uyumsuzlukları önleyecektir. Ancak çok şubeli yapılarda ücretin şubede ödendiği durumlarda her bir ödeme yerindeki vergi dairelerine MHPB verilmesi bu kişiler açısından zorluk çıkarabilecektir.
3. Bu beyanname belli ölçülerde bürokratik ve kırtasiye işlemlerini aza indirmek bakımından faydalı olabilecektir. Ancak birden fazla vergi dairelerine (ücret ödemelerinin şubelerde yapılması halleri gibi) bu beyanın verilip ve yine birden fazla tahakkuk fişi üretilmesi zaman ve dikkat kaybına sebep olacak gibi görünmektedir.
4. Tüm bu uygulamaların elektronik ortamda yapılması ve uygulamada standart bir beyanın yürürlüğe konulması ilk dönemlerde ortaya çıkacak aksaklıkları üzerinde taşımasına rağmen orta ve uzun dönemde yarar getireceği düşünülmektedir.

KAYNAKÇA

1. Gelir Vergisi Kanunu, 5510 Sayılı Kanun.
2. 1, 2, 3 sıra numaralı MPHB Genel Tebliğleri.

---

[1] 1 sıra numaralı MPHB Genel Tebliği 18.02.2017 tarihli Rasmi Gazete’de yayımlanmıştır.

   2 sıra numaralı MPHB Genel Tebliği 30.03.2017 tarihli Rasmi Gazete’de yayımlanmıştır.

   3 sıra numaralı MPHB Genel Tebliği 21.12.2017 tarihli Rasmi Gazete’de yayımlanmıştır.

18.01.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.