Mehmet Cevat Kerem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
cevat.kerem@gmail.com

SGK Aylık Bağlanması ve Gelirlerin Birleşmesi

Vatandaşlar tarafından tarafımıza yöneltilen soruların en başında, ne zaman hangi şartlarda emekli olabilirim, emekli maaşımın yüksel olması için ne yapabilirim, birde birden fazla hakkı olması durumunda hangisinin daha avantajlı olacağı şeklindedir.

Emeklilik şartlarının neler olduğu ve hangi giriş tarihinin ne zaman emekli edeceği şeklindeki tablosu, çok karışık olup bunu herkesin hafızasında sürekli tutması mümkün değildir. Dolayışı ile bu hesaplamayı yapan programlardan destek alınabilir, ya da ALO 170 ten bunu öğrenmek mümkündür.

Emekli maaşının nasıl hesaplandığı konusu, diğer bir ifade ile diğerinin maaşı benimkinden neden daha çokturun cevabı ise;

*1999'A KADAR SÜRE:
Aylık bağlama oranı, 25 yıl sigortalılık süresi (9.000 gün) için yüzde 76 olarak uygulanıyor.
3.600 gün için ise yüzde 70 olarak alınıyor. Bu tarihten önceki çarpan daha yüksektir.
*1999-2008 ARASI: Bu dönemde sistem değiştiriliyor ve 25 yıl için oran yüzde 65'e çekiliyor.
*EKİM 2008 SONRASI:
Sosyal güvenliğin bir çatı altına toplanması ile 25 yıl için aylık bağlama oranı yüzde 50'ye kadar iniyor.
Emeklilik için yaşı beklerken çalışmaya devam etmek prim sayısını artırırken, eğer kazançlar da yüksekten yatıyorsa emekli maaşını artıran bir etkiyle sahip oluyor. Prim günü ile yaş arasındaki fark özellikle 2000 ve 2008 sonrası sigortalı olanlarda daha da açıldı. Yani, aynı şartlara sahip iki kişiden biri bundan 10 yıl önce emekli olana göre daha çok düşük maaş bağlandığını görüyoruz.

Örneğin; Emekliyim veya çalışıyorum; ölen eşimden de aylık alabilir miyim? Hem annemden, hem de babamdan yetim aylığı alabilir miyim? Sigortalının hem kendisini hem de hak sahiplerini yakından ilgilendiren bu gibi konular ile ilgili soruların cevapları ise, 5510 sayılı Yasa’nın 54’üncü maddesinde iki başlık altında düzenlenmiştir.

a) Uzun vadeli sigorta kollarından;
1) Hem malullük hem de yaşlılık aylığına hak kazanan sigortalıya, bu aylıklardan yüksek olanı, aylıklar eşitse yalnız yaşlılık aylığı,
2) Malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı ile birlikte, ölen eşinden dolayı da aylığa hak kazanan sigortalıya her iki aylığı,
3) Ana ve babasından ayrı ayrı aylığa hak kazanan çocuklara, yüksek olan aylığın tamamı, düşük olan aylığın yarısı,
4) Birden fazla çocuğundan aylığa hak kazanan ana ve babaya en fazla ödemeye imkan veren ilk iki dosyadan yüksek olan aylığın tamamı, düşük
olan aylığın yarısı,
5) Hem eşinden hem de ana ve/veya babasından ölüm aylığına hak kazananlara, tercihine göre eşinden ya da ana ve/veya babasından bağlanacak aylığı,
6) Bu kanuna göre vazife malullüğü aylığı almakta iken, tekrar sigortalı olanlardan hem vazife malullüğüne hem de malullük aylığına hak kazananlara
bu aylıklardan yüksek olanı, aylıkları eşitse yalnızca vazife malullüğü aylığı, bunlardan hem vazife malullüğü hem de yaşlılık aylığına hak kazananlara, bu aylıkların her ikisi,
7) Evliliğin ölüm nedeniyle sona ermesi durumunda sonraki eşinden de aylığa hak kazananlara tercih ettiği aylığı, bağlanır.

b) Kısa vadeli sigorta kollarından;
1) Sürekli iş göremezlik geliriyle birlikte ölen eşinden dolayı da gelire hak kazanan eşe her iki geliri,
2) Ana ve babadan ayrı ayrı gelire hak kazananlara, yüksek olan gelirin tamamı, az olanın yarısı,
3) Birden fazla çocuğundan gelire hak kazanan ana ve babaya, en fazla ödemeye imkan veren ilk iki dosyadan yüksek olan gelirin tamamı, düşük
olan gelirin yarısı, 
4) Hem eşinden hem de ana ve/veya babasından ölüm gelirine hak kazananlara, tercihine göre eşinden ya da ana ve/veya babasından bağlanacak geliri,
5) Evliliğin ölüm nedeniyle sona ermesi durumunda sonraki eşinden de gelire hak kazananlara tercih ettiği geliri, bağlanır.
c) Malullük, yaşlılık, ölüm sigortaları ve vazife malullüğü ile iş kazası ve meslek hastalığı sigortasından hak kazanılan aylık ve gelirler birleşirse, sigortalıya
veya hak sahibine bu aylık veya gelirlerden yüksek olanın tamamı, az olanın yarısı, eşitliği halinde ise iş kazası ve meslek hastalığından bağlanan gelirin
tümü, malullük, vazife  malullüğü veya yaşlılık aylığının yarısı bağlanır.
Birinci fıkradaki sıralamaya göre yapılacak değerlendirmeler sonucunda, bir kişide ikiden fazla gelir veya aylık birleştiği taktirde, bu gelir veya aylıklardan
en fazla ödemeye imkan veren iki dosya üzerinden gelir veya aylık bağlanır, diğer dosya veya dosyalardaki gelir ve aylık hakları durum değişikliği veya diğer bir dosyadan gelir veya aylığa hak kazanıldığı tarihe kadar düşer.

Aslında tüm verilerin elektronik sistemde tutulduğu bir dönemde, bu tür soruların cevabını verebilecek programları yapmak mümkündür. Böylelikle vatandaşlar kafalarındaki soruların cevabına daha kolay ulaşacaklardır.

15.11.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.