Dr. Koray Ateş
korayates@muhasebetr.com

İndirimli Kurumlar Vergisi Nedir, Nasıl Hesaplanır? (Detaylı Rehber)

Değerli okurlar, bu hafta indirimli kurumlar vergisinin nasıl hesaplanacağını ele alacağım. Bilindiği üzere indirimli kurumlar vergisi, statik değil dinamik bir modele dayanmaktadır. Bu da neredeyse her geçici vergi döneminde yatırımın yapılıp yapılmamasına bağlı olmak üzere hesaplama şeklinin değişmesine yol açmaktadır. Şahsi kanaatimce bu uygulama vergi mevzuatımızın EN ZOR uygulamasıdır.

Bugün burada indirimli kurumlarla ilgili bir örneği herkesin anlayacağı basit bir dille ele alacağım. Ancak örneğimiz tek bir yatırım teşvik belgesi üzerine kurgulanmış olup önceki yıllardan yararlanılan yatırıma katkı tutarı örneğin daha kolay anlaşılması açısından göz ardı edilmiştir.

İndirimli kurumlar vergisi müessesesi 28.02.2009 tarihli (mükerrer) Resmi Gazete’de yayımlanan 5838 sayılı Kanun ile mevzuatımıza girmiştir.

Bu uygulamayla ilgili yasal düzenleme Kurumlar Vergisi Kanunu’na (KVK) 32/A maddesinin eklenmesi suretiyle gerçekleştirilmiştir.

BİLİNMESİ GEREKEN TANIMLAR

Yatırıma katkı tutarı, yatırımların, indirimli kurumlar vergisi uygulanmak suretiyle tahsilinden vazgeçilen vergi yoluyla Devletçe karşılanacak kısmıdır. 

Yatırıma katkı oranı ise yatırıma katkı tutarının yapılan toplam yatırıma bölünmesi suretiyle bulunacak orandır.

Yatırımın tamamlanması şartıyla, sonraki yıla devreden yatırıma katkı tutarı, yatırımın tamamlandığı hesap dönemini izleyen yıllarda Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre bu yıllar için belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak dikkate alınır.

Komple yeni yatırım: Mal ve hizmet üretimine yönelik olarak ana makine ve teçhizat ile yardımcı tesisleri içeren, gerektiğinde arazi-arsa ve bina-inşaat harcamalarını da ihtiva eden, yatırımın yapılacağı yerde aynı üretim konusunda mevcut tesisi veya mevcut tesisi ile altyapı bütünlüğü bulunmayan yatırımlardır.

Modernizasyon yatırımı: Mevcut tesislerin üretim hatlarında teknik ve/veya ekonomik ömrünü tamamlamış makine ve teçhizata uygun parçaların eklenmesini veya mevcut makine ve teçhizatın yenileri ile değiştirilmesini, tesiste eksik kalmış bölümlerin tamamlanmasını, nihai ürünün doğrudan kalitesinin yükseltilmesini veya modelinin değiştirilmesini içeren yatırımlardır.

Tevsi yatırım: Mevcut bir yatırıma üretim hattı veya makine ve teçhizat ilavesiyle kapasitenin artırılmasına yönelik olan ve mevcut tesis ile altyapı müşterekliği oluşturarak bir bütün teşkil eden yatırımlardır.

İNDİRİMLİ KURUMLAR VERGİSİNDE KAZANCIN TESPİT YÖNTEMLERİ

a) Yatırımdan Elde Edilen Kazancın Ayrı Hesaplarda İzlenmesi: Tevsi yatırımlarda, elde edilen kazancın işletme bütünlüğü çerçevesinde ayrı hesaplarda izlenmek suretiyle tespit edilebilmesi halinde, indirimli oran bu kazanca uygulanır.

b) Tevsi Yatırım Tutarının Toplam Sabit Kıymetlere Oranlanması: Kazancın ayrı bir şekilde tespit edilememesi halinde indirimli oran uygulanacak kazanç, yapılan tevsi yatırım tutarının, dönem sonunda kurumun aktifine kayıtlı bulunan toplam sabit kıymet tutarına (devam eden yatırımlara ait tutarlar da dahil) oranlanması suretiyle belirlenir. İndirimli oran uygulamasına yatırımın kısmen veya tamamen faaliyete geçtiği geçici vergi döneminde başlanır.

2020 İLÂ 2022 YILLARINDA DA İNDİRİMLİ KURUMLAR VERGİSİ UYGULAMASINDA ORANLAR ARTIRIMLI ŞEKİLDE UYGULANACAKTIR

1950 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararına göre, “2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ve daha önceki kararlara istinaden imalat sanayiine yönelik (US-97 Kodu:15-37) düzenlenen yatırım teşvik belgeleri kapsamında;

 a) Bina-inşaat harcamalarında KDV iadesinde İndirim Yoluyla Telafi Edilemeyen KDV’nin İadesine Yönelik Uygulama Süresi 31.12.2021 Tarihine Kadar Uzatılmıştır.

1/1/2020 ile 31/12/2022 tarihleri arasında gerçekleştirilecek yatırım harcamaları için;

b) Bölgesel, büyük ölçekli ve stratejik teşvik uygulamaları kapsamında vergi indirimi desteğinde uygulanacak yatırıma katkı oranları her bir bölgede geçerli olan yatırıma katkı oranına 15 puan ilave edilmek suretiyle, kurumlar vergisi veya gelir vergisi indirimi tüm bölgelerde yüzde yüz oranında ve yatırıma katkı tutarının yatırım döneminde yatırımcının diğer faaliyetlerinden elde ettiği kazançlarına uygulanacak oranı yüzde yüz olmak üzere, teşvik belgesi üzerinde herhangi bir işlem yapılmaksızın uygulanır.

DİĞER FAALİYETLERDEN ELDE EDİLEN KAZANÇLAR KAPSAMINDA MAX. İNDİRİMLİ KURUMLAR VERGİSİ MATRAHI NASIL HESAPLANIR?

- İlgili Dönem Gerçekleşen Yatırım Harcaması: 1.000.000,00 TL

- Yatırıma Katkı Oranı: 0,35

- Hesaplamalar:

- 1.000.000 x 0,35 = 350.000 TL (Yatırıma Katkı Tutarı)

(Önemle belirtmek isterim ki diğer faaliyetlerden elde edilen kazanca yönelik matrah hesap edilirken teşvik belgesinde yer alan yatırıma katkı tutarına erişinceye kadar harcama tutarını 0,35 ile çarpmak zorunda değiliz. Yani örneğin teşvik belgesindeki yatırıma katkı tutarı 2.000.000 TL ise bu yatırıma katkı tutarına ulaşana kadar harcama tutarı olan 1.000.000 TL’yi (yatırımın 2020 yılında yapıldığı varsayımı ve indirimli kurumlar vergisi oranının %0 olması durumunda) 0,22’ye bölmek suretiyle diğer faaliyetlerden elde edilen kazancın matrahına ulaşabiliriz. Ancak ben bunu tercih etmiyorum, çünkü şirket yatırımın ortasında yatırımdan vazgeçtiği takdirde fazladan alınan yatırıma katkı tutarını Hazine’ye iade etmek zorunda kalacaktır ki bu da şirket açısından olumsuz bir finansal etki yaratacaktır. Fazladan alınan diyoruz çünkü normal şartlarda 1.000.000 TL’yi değil 350.000 TL’yi 0,35 e bölüp matraha ulaşmamız gerekir.)

2020 yılında indirimli kurumlar vergisi %100 olarak belirlenmiş olduğundan aşağıdaki yöntemi uygularız;

- 350.000 / 0,22 = 1.590.909.- TL (Bu yararlanılabilecek max.matrahtır)

2020 yılında indirimli kurumlar vergisi %100 olarak belirlenmemiş olsaydı ve normal indirimli kurumlar vergisi oranı dikkate alınsaydı bu sefer hesaplama şekli aşağıdaki gibi olacaktı;

- Kurumlar vergisi oranı %22 ve indirimli kurumlar oranımız da %6 ise bu takdirde

- 350.000 / 0,16 = 2.187.500 TL yararlanılabilecek max.matrah oluşacaktır.  Bu tutarı bulduktan sonra, yatırımdan elde edilen kazancımızı hesaplarız.

Yatırımlardan elde edilen kazancın ayrı hesaplarda izlenmesi veya yatırım harcamasının toplam sabit kıymetlere oranlanması suretiyle bulunacaktır.

UYGULAMALI ÖRNEK

31.12.2020 TARİHİ İTİBARIYLA SABİT KIYMET BİLGİLERİ
HESAP KODU	HESAP ADI	TUTARI (TL)
251	YERALTI VE YERÜSTÜ VARLIKLARI	334.594,13
252	BİNALAR	2.804.044,82
253	TESIS, MAKINA, CIHAZLAR	6.771.214,64
254	TAŞITLAR	77.511,10
255	DEMİRBAŞLAR	314.034,57
258	YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR	5.795.199,45
267	DIGER MADDI OLMAYAN DURAN VARLIKLA	1.514.575,93
	TOPLAM SABİT KIYMET TUTARI	17.611.174,64

 

	13739X NOLU TEŞVİK BELGESİ KAPSAMINDA YAPILAN HARCAMALAR	TUTARI (TL)
	CARİ DÖNEM DAHİL TOPLAM YATIRIM HARCAMALARI	1.350.000,00
	YATIRIM HARCAMALARI TUTARININ /TOPLAM SABİT KIYMET TUTARI ORANI	0,0767
	YATIRIMA KATKI ORANI	45%
	YATIRIMA KATKI TUTARI	607.500,00
	YATIRIMDAN ELDE EDİLEN KAZANÇ İÇİN HESAPLANAN KURUMLAR VERGİSİ MATRAHI
	2020 YILI 4. DÖNEM TİCARİ BİLANÇO KARI	5.000.000,00
	K.K.E.G.	10.000,00
	5510 Sayılı 72.Geç. Kanun-SGK	0,00
	MATRAH	5.010.000,00
	YATIRIM HARCAMALARI TUTARININ /TOPLAM SABİT KIYMET TUTARI ORANI	0,0767
	13739X NOLU TEŞVİK BELGESİ KAPSAMINDA YATIRIMDAN ELDE EDİLEN KAZANÇ TUTARI	383.279,37
B-13739X NOLU TEŞVİK BELGESİ KAPSAMINDA DİĞER FAALİYETLERDEN ELDE EDİLEN KAZANÇLAR İÇİN  HESAPLANAN İNDİRİMLİ KURUMLAR VERGİSİ TABLOSU
		TUTARI (TL)
A	B-13739X Nolu Teşvik Belgesi Yer Alan Yatırım Tutarı	47.000.000,00
B	Yatırıma Katkı Oranı (1. Bölge OSB)	0,30
	2019 yılı için Yatırıma Katkı Oranı (1. Bölge OSB)	0,45
C= (A*B)	Toplam Yatırıma Katkı Tutarı	14.100.000,00
Ç	Gerçekleşen Yatırım Harcaması Tutarı	1.350.000,00
	% 45 lik yatırıma katkı tutarı	607.500,00
D	Fiili Harcamadan Hareketle Gerçekleşen Harcamalara Göre Yatırıma Katkı Tutarı	607.500,00
	Önceki Dönemlerde Yararlanılan TOPLAM Yatırıma Katkı Tutarı	0,00
	2020 Yılı 4. Döneminde Yararlanılabilecek Yatırıma Katkı Tutarı	607.500,00
H	Kurumlar Vergisi Oranı	22,00%
I	1. Bölge Kurumlar Vergisi İndirim Oranı	70,00%
İ	İndirimli Kurumlar Vergisi Oranı Tespiti (%22-(22*%70))	6,60%
J	İndirimli Kurumlar Vergisi Oranı	6,60%
	2020 Yılı Harcaması İçin Uygulanacak Vergi Oranı	0,00%
K	B-13739X Teşvik Belgesi  Yatırımından Elde Edilen Kazanç Tutarı	383.279,37
K2	Yatırımdan Elde Edilen Kazanca Göre Yüzde sıfır vergi matrahı uygulanacak tutar	383.279,37
N= (K2*0,22)	Yatırımdan Elde Edilen Kazanç Dolayısıyla Cari Dönemde Yararlanılan Yatırıma Katkı Tutarı	84.321,46
	Diğer Faaliyetlerden Elde Edilen Kazanç İçin KALAN Yatırıma Katkı Tutarı	523.178,54
L1	Diger Faaliyetlerden Elde Edilen Gelirler Dolayısıyla Hesaplanan Max. İndirimli Kurumlar Vergisi Matrahı (Yüzde Sıfırlı Matrah)	2.378.084,26
L2	Diger Faaliyetlerden Elde Edilen Gelirler Dolayısıyla  Yararlanılabilecek Kazanç Tutarı	4.626.720,63
	Diğer Faaliyetlerden Elde Edilen Kazanç Dolayısıyla Yararlanılabilecek İndirimli Kurumlar Vergisi Matrahı (Yüzde Sıfırlı Matrah) L1 VE L2'DEN KÜÇÜK OLAN	2.378.084,26
	Diğer Faaliyetlerden Elde Edilen Kazanç Dolayısıyla Hesaplanan İndirimli Kurumlar Vergisi	0,00
	Diğer Faaliyetlerden Elde Edilen Kazanç DolayısıylaYararlanılan Yatırıma Katkı Tutarı	523.178,54
N= (K*M)	Cari Dönemde Yararlanılan Toplam Yatırıma Katkı Tutarı	607.500,00
O =(E+N)	Cari Dönem Dahil Olmak Üzere Yararlanılan Toplam Yatırıma Katkı Tutarı	607.500,00
	SONRAKİ DÖNEME DEVREDEN YATIRIMA KATKI TUTARI	13.492.500,00

 

KURUM GEÇİCİ VERGİSİ BEYANI (4. DÖNEM)
	TUTARI (TL)
Dönem Safi Kurum Kazancı	5.010.000,00
İndirimli Kurumlar Vergisine Tabi Matrah	2.761.363,64
B-13739X Nolu Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında Yapılan Yatırımdan Elde Edilen Kazanç Dolayısıyla	383.279,37
B-13739X Nolu Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında Diger Faaliyetlerden Elde Edilen Gelirler Dolayısıyla	2.378.084,26
İndirimli Kurumlar Vergisi Oranı	0,00%
Genel Orana Tabi Matrah	2.248.636,36
Kurumlar Vergisi Oranı	22,00%
Genel Orana Tabi Hesaplanan Kurumlar Vergisi	494.700,00
Toplam  Kurumlar Vergisi tutarı	494.700,00
İndirimli Kurumlar Vergisi Olmasaydı Hesaplanan Kurumlar Vergisi	1.102.200,00
İndirimli Kurumlar Vergisiyle Hesaplanan Vergi	494.700,00
Aradaki Fark	607.500,00
Cari Dönemde Yararlanılan Yatırıma Katkı Tutarı	607.500,00
Önceki Dönem Ödenen Geçici Vergi Tutarı
Ödenecek Vergi	494.700,00

NOT: Yatırım 2020 yılında yapılmıştır

NOT: Teşvik belgesinde yatırıma katkı oranı %30 olmasına rağmen hesaplamalarda 2020 yılı yatırımı olduğu için +15 puan eklenmiş ve %45 olarak dikkate alınmıştır.

NOT: İndirimli kurumlar vergisi oranı teşvik belgesinde %6,60 olmasına rağmen yatırım 2020 yılında yapıldığından %0 olarak hesaplanmıştır.

a- Tablodan da görüleceği üzere öncelikle şirketin toplam sabit kıymetleri cari dönem dahil toplam yatırım harcamalarına oranlanmış ve çıkan oran Ticari Kar (Mali kar değil) ile çarpılmış ve yatırımdan elde edilen kazancın matrahı bulunmuştur. Bu birinci matrahtır. Bunu bulduktan sonra ikinci matrah olan diğer faaliyetlerden elde edilen kazancın matrahını bulacağız.

Bulduğumuz oran olan 0,0767’i ticari kar ile çarptığımızda (5.000.000 * 0,0767=) 383.279,37 TL yatırımdan elde edilen kazancın matrahını bulmuş oluyoruz.

Şirketin mali karı 5.010.000 TL’dir dolayısıyla diğer faaliyetlerden elde edilen kazanç için (5.010.000 – 383.279,37=) 4.626.720,63 TL MAX matrah kalıyor. En çok yapılan hata bu matrahın tamamı direkt olarak diğer faaliyetlerden elde edilen kazanca veriliyor. Oysa bu maksimum matrahtır. Yapılan harcama tutarına göre bu matrahın ne kadarını diğer faaliyetlerden elde edilen kazanca verebiliriz. Bunun bulunması lazım.

b) Fiili harcamadan hareketle gerçekleşen yatırıma katkı tutarı tablodan da görüleceği üzere toplamda 607.500 TL’dir. Yukarıda yatırımdan elde edilen kazanç için 383.279,37 TL matrah hesapladık. İndirimli kurumlar vergisi %0 olduğundan bu matrahı 0,22 ile çarparsak yatırımdan elde edilen kazanç için yararlanılan yatırıma katkı tutarını buluruz. İndirimli kurumlar vergisi örneğin %4 olsaydı bu rakamı (22-4=) 0,18 ile çarpardık.

383.279,37 x 0,22 = 84.321,46 TL.

Toplamda 607.500 TL’lik yatırıma katkı tutarımız varken bunun 84.321,46 TL’si yatırımdan elde edilen kazanç kapsamında yararlanıldı. Geriye ise (607.500 – 84.321,46 =) 523.178,54 TL diğer faaliyetlerden elde edilen kazanca vereceğimiz yatırıma katkı tutarı kaldı.

O halde diğer faaliyetlere vereceğimiz yatırıma katkı tutarını biliyorsak bu tutardan hareketle diğer faaliyetlerden elde edilen kazanca vereceğimiz matrahı da kolaylıkla buluruz. Bunun için;

523.178,54 TL / 0,22 = 2.378.084,26 TL

Diğer faaliyetlerden elde edilen kazanca vereceğimiz MAX matrah yukarıda 4.626.720,63 TL iken fili harcamadan hareketle bu tutarın ancak 2.378.084,26 TL ‘sini diğer faaliyetlerden elde edilen kazanca verebileceğimizi hesapladık.

Peki aradaki fark ne olacak?

(4.626.720,63 – 2.378.084,26=) 2.248.636,37 TL ise genel orana tabi olan matrah olacak olup bunun üzerinden %22 kurum geçici vergisi hesaplanacaktır.

Görüldüğü üzere yatırım teşvik belgemiz olmasına rağmen harcama yetersiz olduğu için vergi matrahı oluşmuştur.

SONUÇ

Yukarıdaki örneğimizin sonucunda;

a) Yatırımdan elde edilen kazanç matrahı 383.279,37 TL olup ve bu yatırım 2019 yılında yapıldığından buna 2019 yılı için indirimli kurumlar vergisi oranı olan %0 vergi uygulandığından hesaplanan vergi doğmayacaktır,

b) Diğer faaliyetlerden elde edilen kazanç matrahı 2.378.084,26 TL olup buna 2019 yılı için indirimli kurumlar vergisi oranı olan %0 vergi uygulandığından hesaplanan vergi doğmayacaktır,

c) Genel orana tabi matrah ise 2.248.636,37 TL olup 494.700,00 TL hesaplanan kurum geçici vergisi oluşmuştur.

25.12.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.