Kadir Demirbaş
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
vergi.uzmani@yandex.com

Gelir Vergisi Kanunu Geçici 67.maddesine Göre Beyanname Verecekler İçin Çok Önemli Sorular ve Cevaplar

Soru 1: Gelir Vergisi Kanunu Geçici 67.maddesi Ne Anlama Gelir?

Gelir Vergisi Kanununa 5281 sayılı Kanunun 30 uncu maddesiyle eklenen geçici 67 nci maddede, menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılması ve elde tutulması sürecinde elde edilen gelirler ile mevduat faizleri, repo gelirleri ve özel finans kurumlarından elde edilen gelirlerin vergilendirilmesine yönelik düzenlemelere yer verilmiştir.

Söz konusu düzenleme 1/1/2006-31/12/2025 tarihleri arasında uygulanacaktır.

Soru 2: Tevkifata Tabi Gelirler Hangileridir?

• Hisse senedi alım-satım kazançları,

• Devlet tahvili ve Hazine bonoları faiz gelirleri ve alım-satım kazançları,

• Özel sektör tahvil ve bonoları faiz gelirleri ve alım-satım kazançları,

• Mevduat faizleri,

• Repo gelirleri,

• Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kar payları ile kar ve zarar ortaklığı belgesi karlılığı ödenen kar payları ve katılım bankaları tarafından katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları,

• Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinden elde edilen gelirler,

 • Menkul kıymet ve vadeli işlem ve opsiyon piyasalarında işlem gören diğer menkul kıymetlerin gelirleri,

• Hazine veya diğer kamu tüzel kişiliklerince çıkarılan menkul kıymetlerin faiz gelirleri ve alım satım kazançları,

• Menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının ödünç işlemlerinden sağlanan gelirler,

• Aracı kuruluş varantlarından elde edilen gelirler,

• Altına dayalı devlet iç borçlanma senetleri ile 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun uyarınca kurulan varlık kiralama şirketleri tarafından ihraç edilen altına dayalı kira sertifikalarından elde edilen kazançlar,

• Döviz, kıymetli madenler ve Sermaye Piyasası Kurulunca belirlenen diğer varlıklar üzerine yapılan kaldıraçlı işlemlere ilişkin sözleşmeler,

tevkifata tabi olacaktır.

Soru 3: Tevkifata Tabi Olmayan Gelirler Hangileridir?

• Hisse senedi kar payları,

• Hazine (Eurobond) ve 4749 sayılı Kanuna göre kurulan varlık kiralama şirketleri tarafından yurt dışında ihraç edilen menkul kıymetlerin alım- satımı, itfası sırasında elde edilen getirileri ve bunların dönemsel getirilerinin tahsili,

• Tam mükellef kurumlara ait olup, Borsa İstanbul’da işlem gören ve bir yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetlerinin elden çıkarılmasından elde edilen gelirler,

• Sürekli olarak portföyünün en az %51’i Borsa İstanbul’da işlem gören hisse senetlerinden oluşan yatırım fonlarının bir yıldan fazla süreyle elde tutulan katılma belgelerinin elden çıkarılmasından elde edilen gelirler,

• Tam mükellef kurumlar tarafından yurt dışında ihraç edilen tahvillerden elde edilen faiz gelirleri,

• Tam mükellef varlık kiralama şirketleri tarafından yurt dışında ihraç edilen kira sertifikalarından sağlanan gelirler,

tevkifat kapsamında olmayacaktır

Soru 4:  Hangi Gelirler Üzerinden Tevkifat Yapılır?

Tevkifat uygulamasında gelir sahibinin gerçek/tüzel kişi ya da tam/dar mükellef olmasının veya elde edilen gelirin vergiden istisna olup olmamasının önemi bulunmamaktadır. (Diğer kanunlarda yer alan istisna veya muafiyet hükümlerinin açık olarak kesinti suretiyle ödenen vergileri de kapsama almadığı durumlar dahil).

Vergi mükellefiyeti olmayan ya da vergiden muaf olanların elde ettiği gelirler de tevkifata tabi olacaktır.

Soru 5: Alım-Satım İşlemlerinde Tevkifat Matrahı Nasıl Hesaplanır?

Alım-satım işlemlerinde tevkifat matrahı alış bedeli ile satış bedeli arasındaki tutar olacaktır. Alış ve satış işlemleri sırasında ödenen komisyonlar ile banka ve sigorta muameleleri vergisi tevkifat matrahının tespitinde dikkate alınacaktır. Bu giderler dışında başkaca bir giderin tevkifat matrahının tespitinde indirim konusu yapılması söz konusu değildir.

Soru 6: Aynı Menkul Kıymetten Değişik Tarihlerde Alımlar Yapıldıktan Sonra Elden Çıkarılması Halinde Alış Bedeli Nasıl Hesaplanır?

Aynı menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracından değişik tarihlerde alımlar yapıldıktan sonra bunların bir kısmının elden çıkarılması durumunda ilk giren ilk çıkar yöntemi kullanılmak suretiyle tevkifat matrahının tespitinde dikkate alınacak alış bedeli belirlenecektir. Aynı gün içinde yapılan alım-satım işlemlerinde ağırlıklı ortalama fiyat bilgisi dikkate alınabilecek ancak tevkifat matrahı ilk giren ilk çıkar yöntemine göre belirlenecektir.

Bir menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracının alımından önce elden çıkarılması halinde, elden çıkarılma tarihinden sonra yapılan ilk alım işlemi esas alınarak üzerinden tevkifat yapılacak tutar tespit edilecektir.

Soru 7: Yabancı Para Cinsinden İhraç Edilen Menkul Kıymetlere İlişkin İşlemlerde Tevkifat Matrahı Nasıl Hesaplanır?

Menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracının yabancı bir para cinsinden ihraç edilmiş olması halinde, tevkifat matrahının tespitinde kur farkı dikkate alınmayacaktır.

Soru 8: Alım-Satım İşlemlerinin Bir Kısmının Zararla Sonuçlanması Halinde Tevkifat Matrahı Nasıl Hesaplanır?

Alım-satıma konu menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracının aynı türden olması kaydıyla, üç aylık dönem içerisinde yapılan işlemlerin bir kısmının zarar bir kısmının kar ile sonuçlanması halinde zararlar karlardan mahsup edilmek suretiyle tevkifat matrahı tespit edilecektir. Üç aylık dönem sonucunun zarar olması halinde bu zarar izleyen üç aylık döneme takvim yılı aşılmamak kaydıyla devredilecektir. Takvim yılının son üç aylık döneminde oluşan zarar tutarının izleyen takvim yılına aktarılması mümkün olmayacaktır.

Soru 9: Kar Paylarının Vergilendirilmesinde Nelere Dikkat Etmek Gerekir?

Hisse senedi kar payları geçici 67’nci madde kapsamı dışında olduğundan tevkifata tabi değildir. Gelir Vergisi Kanununun 22’ nci maddesi hükmü uyarınca  tam mükellef kurumlardan, elde edilen kar payının yarısı gelir vergisinden istisna olup, kalan tutarın aynı Kanunun 86 ncı maddesinde belirtilen beyan haddini aşması halinde (2020 yılı için 49.000 TL) beyan edilecektir. Beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisinden kurum bünyesinde yapılan %15 oranındaki tevkifatın tamamı mahsup edilecektir.

Soru 10: Devlet Tahvili Ve Hazine Bonoları Faiz Gelirleri Ve Alım-Satım Kazançları Tevkifata Tabi midir?

Devlet tahvili ve Hazine bonoları faiz gelirleri ve alım-satım kazançları geçici 67’ nci madde kapsamında tevkifata tabidir.

Ancak, yurt dışında ihraç edilen menkul kıymetlerden (Eurobond) elde edilen faiz gelirleri ve alım-satım kazançları ihraç tarihi ne olursa olsun geçici 67 nci madde kapsamında tevkifat uygulaması dışında olduğundan, Eurobond faiz gelirleri 2020 yılına ilişkin beyan haddinin aşılması halinde beyan edilecektir. Alım-satım kazancında ise maliyet bedeli endekslemesi ve istisna uygulaması sonucu kalan tutar ne olursa olsun beyan edilecektir.

Dar mükellefiyete tabi olanların ise, Eurobondlardan elde ettikleri gelirler için beyanname vermeleri söz konusu değildir.

Soru 11: Özel Sektör Tahvil Gelirleri (Faiz Gelirleri Ve Alım-Satım Kazançları ) Tevkifata Tabi midir?

Özel sektör tahviline ilişkin faiz gelirleriyle alım-satım kazançları geçici 67’nci madde kapsamında tevkifata tabidir.

Soru 12: Repo Gelirleri Nasıl Bir İşleme Tabi Olur?

Repo işlemlerinden 2020 takvim yılında elde edilen gelirler % 15 oranında tevkifata tabi olup, bu gelirler için yıllık beyanname verilmeyecektir. Tevkifat uygulamasında gelir sahibinin gerçek/tüzel kişi ya da tam/dar mükellef olmasının veya elde edilen gelirin vergiden istisna olup olmamasının önemi bulunmamaktadır.

Soru 13: Özel Finans Kurumlarından Elde Edilen Gelirler İçin Yıllık Beyanname Verilir Mi?

2020 takvim yılında elde edilen faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kar payları ile kar ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kar payları %15 oranında; 24/12/2012 tarihli ve 2012/4116 sayılı Bakanlar Kurulu Kararında yapılmış olan düzenlemeler çerçevesinde katılım bankaları tarafından katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları vadelere göre %15, %12 ve %10 oranlarında; 20/3/2019 tarihli ve 842 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı uyarınca katılım bankalarınca döviz katılma hesaplarına ödenen kar payları vadelerine göre %20 ve %18 oranlarında tevkifata tabi olup, bu gelirler için yıllık beyanname verilmeyecektir.

Örnekler

Tarih	Menkul Kıymet Türü	Kar/Zarar	Tevkifat Matrahı	Tevkifat Oranı	Vergi
Şubat 2020	Hisse senedi	5.000	5.000	0	-
Mart 2020	Tahvil	10.000	10.000	10	1.000
	Döviz forward	1.000	1.000	10	100
Nisan 2020	Hisse senedi	3.000	3.000	0	-
Mayıs 2020	Tahvil	5.000	5.000	10	500
	Döviz forward	1.000	1.000	10	100
Ağustos 2020	Hisse senedi varantı	-1.500	-	0	-
Eylül 2020	Hisse senedi	4.000	4.000	0	0
	Döviz varantı	-2.600	-	10	-
Ekim 2020	Yatırım fonu katılma belgesi	2.800	2.800	10	280
Kasım 2020	Tahvil	-1.000	-	10	-
	Hisse senedi varantı	-500	-	0	-
Aralık 2020	Yatırım fonu katılma belgesi	-1.000	-	10	-
	Hisse senedi yoğun fon katılma belgesi	3.000	-	0	-

Beyan edilen gelirler aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

TABLO 1
Menkul Kıymet Türü	Beyan Edilen Gelir (TL)	Kar/Zarar	Tevkifat Oranı (%)	Hesaplanan Vergi (TL)	Yıl İçinde Tevkif Edilen Vergi (TL)	İade Tutarı (TL)
Sabit Getirili Menkul Kıymetler (Tahvil)	14.000	14.000	10	1.400	1.500	100
Değ. Getirili Menkul Kıymetler (Hisse senedi)	13.000	13.000	0	0	0	-
Diğer Menkul Kıymetler ve Diğer Sermaye Piyasası Araçları	-	-600	10	-	200	200
Yatırım Fonu Katılma Belgeleri ve Yatırım Ortaklığı Hisse Senetleri	1.800	1.800	10	180	280	100

Bu hesaplamalara göre ihtiyari beyannameyi aşağıdaki şekilde doldurması gerekmektedir.

TABLO 2
Menkul Kıymet Türü	Kar (TL)		Zarar (TL)		Tevkif Edilen Vergi (TL)
19- Sabit Getirili Menkul Kıymet	14.000				1.500
20- Değişken Getirili Menkul Kıymetler	13.000				-
21- Diğer Menkul Kıymetler ve Diğer Sermaye Piyasası Araçları	-		-600		200
22- Yatırım Fonları Katılma Belgeleri ve Yatırım Ortaklıkları Hisse Senetleri	1.800				280
24-  Toplam	a	28.800	b	-600	c	1.980

 

Tablo 3	Vergi bildirimi (TL)
25- Vergiye Tabi Gelir (24a)		28.800
26- Hesaplanan Gelir Vergisi		1.580
27- Yıl İçinde Tevkif Edilen Vergiler (24c)	1.980
28- Ödenmesi Gelir Vergisi
29- İadesi Gereken Gelir Vergisi	400
30- Damga Vergisi	97,20

16.03.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.