Hüseyin Palabıyık
Mali Analist
huseyinpalabiyik@yahoo.com

Kredi Tahsisinde Mali Tahlil ve Mali Tablolara Güven

1890’ lı yıllarda bankerlerce yapılmaya başlanan mali tahlil günümüzde kredi riskini en aza indirmek amacıyla sağlam materyaller ve profesyonel kişilerce yapılmaktadır. Özellikle ülkemizde yaşanan büyük sermaye sıkıntısı şirketleri yabancı kaynaklara yönlendirmekte ve bu durum bankalar açısından büyük müşteri potansiyelinin yanında büyük riskleri de doğurmaktadır. 

Genel ifadeyle “itibar” anlamını taşıyan kredi, “ekonomik ilişkilerde”, vadeli mal ve hizmet satışını ve ödünç para verme olayını ifade etmektedir. Kredi tahsisinde itibar sözcüğü istihbarat sürecini ve ekonomik ilişki kavramı da mali tahlil sürecini doğurmaktadır. 

Genel anlamıyla mali tahlil, bankaların kredi ilişkisinde bulunduğu ya da bulunmayı düşündüğü gerçek ve tüzel kişi işletmelerin kredi değerliliği ve ödeme gücüne göre hangi tutarlarda hangi tür kredilerin hangi teminatlarla kullandırılması gerektiğinin tespiti ve riskin azaltılması amacıyla gizlilik, tarafsızlık, doğruluk ve geçerlilik ilkeleri altında edinilen bilgileri ilgililere sunma ticari, mali ve moralite açısından çeşitli kaynaklardan araştırma yapma, bilgi toplama, değerlendirme ve raporlama işlemidir.  

Kredi analizinin yapıldığı mali tablolar, bankalara kredi talep eden firmaların mali yapısı hakkında bilgi veren en önemli kaynaklardır. Bu nedenle mali tabloların analizi bankalar açısından büyük önem taşır. Mali tabloların analizinde amaç, işletmenin finansal durumunu, faaliyet sonuçlarını, mevcut kaynaklarını etkin kullanıp kullanmadığını, almış olduğu krediyi ödeyebilecek ölçüde fon yaratıp yaratamayacağını saptamaktır 

     Bu konuda bankaya ışık tutacak, gerekli bilgileri sağlayacak mali tablolar şunlardır:

• Bilanço (Mali Durum Tablosu, Aktif-Pasif Tablosu)
• Gelir Tablosu (Kâr-Zarar Tablosu)
• Net İşletme Sermaye Değişim Tablosu,
• Özsermaye (Özvarlık) Değişim Tablosu,
• Fon Akım Tablosu (Kaynak/Kullanım Tablosu)
• Nakit Akım Tablosu (Para Akım Tablosu)

Aşağıda görülen tablolar Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünce yapılmış anket çalışmalarından derlenmiş ve mali analiz aşamasında en önemli sorunların neler olduğu hakkında oldukça doğru sonuçlar ortaya koymuştur. Sorular bizzat kredi analistlerine yönlendirilmiş ve kredi analizinde bizim için de geçerli olan belli başlı sorunlar ve nedenleri ortaya konmuştur.

Bankaların Kredi Analizinde Bilanço ve Gelir Tablosuna Güveni

Güven Durumu	Oranlar (%)
Az Güveniyorum	65,3
Güvenmiyorum	18,4
Tamamen Güveniyorum	12,2
Kararsızım	4,1
Toplam	100

Az güvenen ve güvenmeyen kişilerin verdiği cevaplar toplandığında aslında %83,7’lik bir oranının mali verilere bir anlamda güvenmediği gerçeği ortaya çıkmaktadır. 

Bankaların Mali Tablolara Güvenmeme Nedeni

Güvensizlik Sebepleri	Oranlar (%)
Gerçek Verileri İçermiyor*	34,7
Kayıt dışı Ekonomi*	20,4
Eksik ve Hatalı Kayıtlar	18,4
Cevapsız	12,2
Tek Düzen Hesap Planındaki Açıklar	6,1
Vergi Kontrolünde Yetersizlik	4,1
Sektörden Kaynaklanan Kayıt dışılık	4,1
Toplam	100

 
Güvensizlik sebepleri incelendiğinde gerçek verileri içermemesi, kayıt dışı ekonomi ve sektörden kaynaklanan kayıt dışılık cevapları aslında tek başına “kayıt dışı ekonomi” kavramını ifade etmektedir. Üç adet cevabın toplamı 59,2 çıkmaktadır. Bu durum kredi analizini güçleştirmekte ve şirketi gerçek durumundan daha kötü göstermektedir. 

Kredi Analizinde Risk Taşıyan En Önemli 3 Bilanço Kalemi

Bilanço Kalemleri	Oran (%)
Kredi Borçları ile İlgili Kalemler	28
Ticari Borçlar ile İlgili Kalemler	20
Ticari Alacaklar ile İlgili Kalemler	14
Özkaynak Grubu Kalemleri	14
Ortaklardan Borç ve Alacaklar ile İlgili Kalemler	12
Stok Durumu ile İlgili Kalemler	5
Nakit Durumu ile İlgili Kalemler	5
Duran Varlıklar ile İlgili Kalemler	1
İştirak Durumu ile İlgili Kalemler	1
Toplam	100

Kredi borçlarının bilançolarda izlenmemesi, ticari borç ve alacak durumlarının fiktif değerler olduğu tüm analistlerce aslında bilinmektedir. Ortaklara borç ve alacaklar hesaplarının da ülkemizde genellikle bilanço denkliğini sağlayan bir araç olarak kullanılması ve öz kaynakları zaten zayıf olan şirketlerin enflasyon düzeltmesi hesapları ile bu kalemleri şişirmesi de analist bakımından en riskli durumları doğurmaktadır.   

Mali Tabloların Daha Güvenilir Olması İçin Getirilen Öneriler

Öneriler	Oran (%)
Kayıt Dışı İşlemler Önlenmeli*	28
Sıkı Denetim*	27
Cezai Yaptırımlar Uygulanmalı	15
Vergi Oranları Düşürülmeli	12
Vergi Bilinci Geliştirilmeli	7
Enflasyon Muhasebesi	4
Tekdüzen Hesap Planındaki Açıklar Giderilmeli	3
Deneyimli Personel Çalıştırılmalı	3
Mali Müşavirlik Sistemi Rehabilite Edilmeli	1
Toplam	100

 

Sorulan sorular ve verilen cevaplara bakıldığında “*” işaretli cevapların temelinde kayıt dışı ekonomi kavramı karşımıza çıkmaktadır.   

Mali tabloların tahlilinde amaç; tabloların düzenlendiği tarihte firmanın borç ödeme gücünün tespiti, borç ödeme gücünün gelecekte devam olasılığını, firmanın gelirlerinin geçmiş dönemlerde göstermiş olduğu eğilimi, firmanın gelecek dönemlerde talep ettiği krediyi geri ödeyebilecek ölçüde fon yaratıp, yaratamayacağını saptamaktır. , likiditesi ve etkinliği ile ilişkili rasyoların muhasebesi, şirketlerin performansının mutlak ve göreli şartlara göre ölçülmesi ve şirketin performansının yorumlanması, muhasebe bilgisinin sınırlamalarının ve kullanımının anlatımı, şirketin karar alma mekanizmasında finansın öneminin anlaşılması amaçları ile de mali tahlil yapılmaktadır

Bankaların, gerek kanunların emredici hükümlerini yerine getirmeleri, gerekse kredi risklerini azaltmaları mali tahlili önemli kılmaktadır. Çağdaş iş hayatında mali tahlil, geniş ölçüde kullanılmakta ve bu konu giderek daha da önem kazanmaktadır. Aşağıdaki etkenler, özellikle yirminci yüzyılda mali tahlilin önemin i artırmış, kullanım alanını genişletmiştir.

Ülkemizde henüz tam anlamıyla uygulanamayan bir tek düzen hesap planın yanında   ilerleyen dönemlerde bankacılık alanında devreye girecek olan Basel II kriterleri ülkemiz için sancılı bir geçiş sebep olacaktır. Basel sürecinde şirketler farklı kurumlar tarafından analiz edilecek ve sağlam teminat yapıları ile çalıştırılmaları beklenecektir. Bir anlamda sermaye fakiri olan ve ticaret/üretim aşamalarının genellikle yabancı kaynaklarla yürütüldüğü ülkemizde bu sürecin en az sancıyla atlatılması dileğiyle.

31.05.2007

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.