Yurt Dışı Hizmet Alımlarında Hızlı Denetim Dönemi

Geçen ay şahit olduğumuz bir vaka, denetimde gelinen hızı açıkça gösterdi. Transit ticaret kapsamındaki bir mükellef 25 Eylül 2025’te dış kaynaklı bir hizmet aldı; bedel bankadan ödendi. Fatura o günlerde ofise ulaşmadığı için kayıt oluşmadı. Buna rağmen vergi dairesi, banka hareketlerini aynı dönemin 2 No.lu beyan ve stopaj durumlarıyla elektronik olarak eşleştirip 9 Kasım’da bir bilgi isteme yazısı gönderdi. Beyanlarımız 25–28 Ekim aralığındaydı. Görünen o ki sistem, ödemeyi görüp aynı ayda sorumlu sıfatıyla KDV ve tevkifat olup olmadığını otomatik kontrol ediyor. Bu yazıda, dış kaynaklı hizmet alımlarında böyle bir yazı geldiğinde izlenecek pratik yolu ve hukuki zemini kısaca özetliyorum.

Katma Değer Vergisi yönünden temel ilke

Hizmetin Türkiye’de yapılması veya Türkiye’de faydalanılması vergileme sebebidir. Hizmet Türkiye’de yapılmıyor ve sonuçlarından yurt dışında faydalanılıyorsa, Türkiye’de vergileme olmaz; bu durumda 2 No.lu beyanname gündeme gelmez. Transit ticarete yönelik tasarım, katalog, görsel ve benzeri çalışmalar yalnızca dış pazarı hedefliyor ve etkisi yurt dışında doğuyorsa Türkiye’de faydalanma sayılmaz. Ancak aynı içerikler Türkiye’de de kullanılırsa, Türkiye’de faydalanılan kısım için 2 No.lu beyan söz konusu olur.

Stopaj (dar mükellefe yapılan ödemeler)

Dışarıdaki firmaya yapılan ödemenin Türkiye’de stopaja tabi olup olmadığını üç başlıkta değerlendiriyorum:

• Ödemenin niteliği: Sırf hizmet (tasarım, danışmanlık, raporlama vb.) mi; yoksa kullanım hakkı içeren bir gayrimaddi hak mı?
• Türkiye’de işyeri/daimi temsilci: Karşı tarafın Türkiye’de işyeri veya daimi temsilcisi varsa vergileme gündeme gelebilir; yoksa anlaşma hükümleri belirleyicidir.
• Çifte vergilendirmenin önlenmesi anlaşması: Sırf hizmet ödemelerinde, karşı tarafta işyeri veya sabit yer yoksa kazanç mukim ülkede vergilenir; Türkiye’de stopaj yapılmaz. Ödeme kullanım hakkı içeriyorsa çoğu anlaşmada kaynak ülkede sınırlı vergileme imkânı bulunur.

Belgelendirme şarttır: İlgili yıla ait mukimlik belgesi (apostil ve Türkçe tercümesiyle), “Türkiye’de işyeri/daimi temsilci bulunmadığı” yazısı, sözleşme, fatura ve banka dekontu dosyada yer almalı. Ödeme “salt hizmet” ise faturada kullanım hakkı ödenmediği açıkça yazılmalı; varsa bu tür kalemler ayrı gösterilmelidir.

İnternet ortamında reklam yayınları (özel durum)

Yurt dışındaki platformlar üzerinden reklam yayını satın alındığında, bu ödemeler için özel stopaj hükümleri geçerlidir. Bu düzenleme, “salt hizmet” kuralından ayrı ele alınmalı. Katma Değer Vergisi yönünden ise yine faydalanma yeri esastır; Türkiye’de faydalanma varsa 2 No.lu beyan gündeme gelir.

 

 

Yapay zekâ destekli denetimler ve bilgi isteme yazıları

Gelir İdaresi ve denetim birimleri, banka hareketleri dâhil çoklu veriyi analitik yöntemlerle tarıyor; dış kaynaklı hizmet ödemeleri beyanlarla otomatik karşılaştırılıyor ve kısa sürede bilgi isteme ya da izaha davet yazıları gelebiliyor.

Bilgi talep yazısı özeti: Vergi dairesi; yurt dışına yapılan ödemelerde muhtasar ve Katma Değer Vergisi yönünden tevkifat yapılıp yapılmadığını, yapıldıysa tutar ve beyan dönemini; ödemenin dayanağı alımların içeriğini ve kullanılan döviz kurlarını ister. Çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması sebebiyle beyan dışı bırakılan/eksik beyan edilen tutarlar varsa mukimlik belgesi, fatura ve ödeme belgesi talep edilir. Tebliğden itibaren 15 gün içinde cevap istenir; eksik beyan idarece tespit edilmişse VUK 371 uygulanmaz, süre aşımında mükerrer 355 uyarınca özel usulsüzlük cezası gündeme gelir.

“Faturayı kayda almadım” demek yeterli mi?

Değil. Vergilendirmede olayın gerçek mahiyeti esastır. Stopaj, ödeme veya tahakkuk anında gündeme gelir; Katma Değer Vergisi yönünden ise faydalanma yeri belirleyicidir. Faturanın kayda alınmamış olması, varsa yükümlülükleri ortadan kaldırmaz. Ayrıca defter ve kayıtların zamanında tutulması gerekir; gecikme usulsüzlük riskini artırır.

İç kontrol önerisi

Sözleşmede hedef pazar ve faydalanma yeri açık yazılsın; her işlemde mukimlik belgesi ile “Türkiye’de işyeri/daimi temsilci yoktur” yazısı dosyada bulunsun. Faturada kullanım hakkı varsa ayrı kalem olarak yer alsın. Ödeme dekontu ve faydalanma kanıtları (rapor/ekran) klasöre girsin. Bu vakada biz, belgeleri eksiksiz sunup süreci netleştirdik; ekip içinde de bu kısa kontrol listesini standart hâle getirdik.

Örnekler

• Sadece dış pazara yönelik tasarım/promosyon: Türkiye’de faydalanma yoksa 2 No.lu beyan yoktur; karşı tarafın Türkiye’de işyeri/daimi temsilcisi de yoksa stopaj söz konusu olmaz.
• Aynı içerik Türkiye’de de kullanıldı: Türkiye’de faydalanılan kısım için 2 No.lu beyan gerekir; stopaj, ödemenin niteliği ve anlaşma şartlarına göre ayrıca değerlendirilir.
• Yurt dışından reklam yayını: Özel stopaj hükümleri uygulanır; Katma Değer Vergisi için yine faydalanma yeri dikkate alınır.

SMMM ALİEKBER KARTAL

Kaynakça

• Katma Değer Vergisi Kanunu (3065): m.6/b, m.9
• Kurumlar Vergisi Kanunu (5520): m.30
• Gelir Vergisi Kanunu (193) ve 476 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı: m.94, internet ortamında verilen reklam hizmetleri ödemelerinde kesinti
• Vergi Usul Kanunu (213): m.3/B, m.370
• Türkiye–İlgili Ülke Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması

 

(13.11.2025)

Kaynak: www.MuhasebeTR.com

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.279 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.