Hasan Engin Altaş
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
engin@engindanismanlik.com

Teknokent Hakemleri Tedirgin, KDV İstisna Belgesi Süreci Uzun…

Değerli okuyucular, 7103 sayılı Kanun’un 31. Maddesiyle, KDV Kanunu’na eklenen ve 01.05.2018 tarihi itibariyle yürürlüğe giren Geçici 39. Madde ile, imalatçıların ve araştırma-geliştirme faaliyetlerinde bulunan şirketlerin önünü açma refleksiyle, vergi politikaları çerçevesinde, KDV istisnası odaklı vergisel bazı düzenlemeler yapılmıştır.

Bu çerçevede; 6948 sayılı Sanayi Sicili Kanunu’na göre sanayi sicil belgesini haiz KDV mükelleflerine yanlızca imalat sanayiinde kullanılmak üzere yapılan yeni makine ve teçhizat teslimleri ile, 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamındaki teknoloji geliştirme bölgesi ile ihtisas teknoloji geliştirme bölgesinde, 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun kapsamındaki Ar-Ge ve tasarım merkezlerinde, 6550 sayılı Araştırma Altyapılarının Desteklenmesine Dair Kanun kapsamındaki araştırma laboratuvarlarında Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinde bulunanlara, sadece bu faaliyetlerinde kullanılmak üzere yapılan yeni makine ve teçhizat teslimleri, 31.12.2019 tarihine kadar KDV’den istisna tutulmuştur.

Bu kapsamda yapılan teslimler nedeniyle yüklenilen vergiler, vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan vergiden indirilecek; indirim yoluyla telafi edilemeyen vergiler ise, KDV Kanunu’nun 32. Maddesi hükmü uyarınca istisna kapsamında işlem yapan mükellefin talebi üzerine kendisine iade edilecektir.

Geçici 39. Madde’nin 3. Fıkrası’nda ise, istisna kapsamında alınan makine ve teçhizatın, teslim tarihini takip eden takvim yılının başından itibaren üç yıl içinde; imalat sanayii veya Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetleri dışında kullanılması veya elden çıkarılması hallerinde, zamanında alınmayan verginin alıcıdan, vergi ziyaı cezası uygulanarak gecikme faizi ile birlikte tahsil edileceği hüküm altına alınmıştır. Zamanında alınmayan vergiler ile vergi cezalarında zamanaşımı, verginin tarhını veya cezanın kesilmesini gerektiren durumun meydana geldiği tarihi takip eden takvim yılının başından itibaren başlamaktadır.

Yukarıdaki düzenleme hükümlerini, “sanayi sicil belgesini haiz KDV mükelleflerine yanlızca imalat sanayiinde kullanılmak üzere yapılan yeni makine ve teçhizat teslimleri” haricinde inceleyelim; zira, bu alt başlık da ayrı bir makale konusu olabilecek kadar önemlidir ve derinlik arz etmektedir.

Yukarıdaki düzenleme, 18 Seri No’lu KDV Uygulama Tebliği’nde daha detaylı açıklanmış ve bu Tebliğ ile hala bazı belirsizlikler söz konusu olsa da, uygulamaya ilişkin önemli noktaların esasları ortaya konulmuştur.

Örneğin;

Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetinde bulunanlara istisna kapsamında teslim edilecek makina ve teçhizatın, sadece Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetinde kullanılması gerekmektedir. Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinin kapsamı ilgili mevzuat hükümlerine göre belirlenmektedir.

İstisna, “yeni” makina ve teçhizat teslimlerine tanındığından, istisna kapsamında teslime konu edilecek makina ve teçhizatın hiç kullanılmamış olması, yani “yeni” olması gerekmektedir. Diğer taraftan, makina ve teçhizatın aksam, parça, aksesuar ve teferruatları istisna kapsamında değerlendirilmemektedir.

Makina ve teçhizatın nitelik ve kapsamı, yatırım teşvik belgesi kapsamındaki makina ve teçhizat teslimlerindeki istisna uygulamasına ilişkin düzenlemelere göre belirlenmektedir.

KDV Kanunu’nun Geçici 39. Maddesi hükmü, 18 Seri No’lu KDV Uygulama Tebliği’nin ilgili bölümleri, 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu ve ilgili mevzuat ile 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerindeki düzenlemelerin bir bütün halinde değerlendirilmesi doğrultusunda, konunun farklı derinlikleri bünyesinde barındırdığı görülmektedir:

Bunlardan bir tanesi olarak; örneğin, Teknoloji Geliştirme Bölgesi’nde araştırma-geliştirme, yenilik ve tasarım faaliyetinde bulunmakta olan bir şirketin sadece bu faaliyetlerinde kullanmak üzere ihtiyacı olan yeni bir makine ve teçhizatı KDV’den istisna olarak satın alması sürecinin pratikte nasıl gerçekleştiğini irdeleyelim..

18 Seri No’lu KDV Tebliği, istisna kapsamında makina ve teçhizat satın almak isteyen alıcıların, teknoloji geliştirme bölgesi ile ihtisas teknoloji geliştirme bölgesinde, Ar-Ge ve tasarım merkezlerinde ve araştırma laboratuvarlarında faaliyette bulunduklarına ve satın alacakları makina ve teçhizatı Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinde kullanacaklarına dair ilgili birimlerden alacakları belge ile KDV yönünden bağlı oldukları vergi dairesine istisna belgesi almak için başvuruda bulunmaları gerektiğini belirtmiştir. Başvuruda bulunanlar tarafından istisna kapsamında alınacak makina ve teçhizat listesi elektronik ortamda sisteme girilecektir.

Her ne kadar yukarıdaki Tebliğ ifadeleri çok kısa ve net gibi görünse de, “ilgili birimlerden alacakları belge” konusu oldukça muallakta kalmaktadır. Bu ifadede “ilgili birim” kimdir, nedir ve “alınacak belge” ile kasdetilen hangi belgedir? 

Her ne kadar, “ilgili birimlerden alacakları belge” ifadesi muallakta olsa da; uygulamada, teknokentte faaliyet gösteren şirketler için “ilgili birim” ifadesinden Teknoloji Geliştirme Bölgesi Yönetici ve İşletici Şirket anlaşılmaktadır. Uygulamayı biraz daha irdelersek eğer…

Şöyle ki;

Teknoloji Geliştirme Bölgesi’nde araştırma-geliştirme, yenilik ve tasarım faaliyetinde bulunmakta olan şirket, sadece bu faaliyetlerinde kullanmak üzere ihtiyacı olan yeni bir makine ve teçhizatı KDV’den istisna olarak satın alabilmek için ilgili tedarikçilerden aldığı proforma fatura ile bağlı olduğu Teknoloji Geliştirme Bölgesi Yönetici ve İşletici Şirkete bir dilekçe ile başvuruyor. Bu dilekçede, yeni satın alacağı söz konusu makine ve teçhizatı, Teknokent Yönetimi tarafından uygun görülerek hali hazırda bölgede yürütmekte olduğu projesi kapsamında araştırma-geliştirme ve tasarım faaliyetlerinde kullanacağını belirterek, ilgili düzenlemeye istinaden, proforma fatura muhteviyatı yeni-hiç kullanılmamış makine ve teçhizatı KDV’den istisna olarak satın almak istediğinden bahisle, kendisine, söz konusu talebi çerçevesinde yönetici şirketin yazılı bir değerlendirmede bulunmasını talep ediyor.

Bu noktada, Yönetici Şirket, bölgesinde faaliyet göstermekte olan şirket tarafından kendisine intikal eden bu talebi, anılan şirketin projesi kapsamında teknik değerlendirme yapma bilgi, deneyim ve yetkinliği bulunan teknik hakemlere iletiyor. Problem işte tam da bu noktadan sonra başlıyor…Teknokentte yürütmekte olduğu projesi kapsamında araştırma-geliştirme ve tasarım faaliyetlerinde bulunan ve bu kapsamda KDV’den istisna olarak yeni makine ve teçhizat satın almak isteyen şirketin bu talebi, en az 3 teknik hakemin dahil olduğu bir teknik komisyon değerlendirmesi sürecinden geçiyor. Teknik hakemler bu şirketin projesi kapsamında kendilerine intikal eden başvuruyu tüm boyutları ile inceleyip bir karar vermek ve bunu da Yönetici Şirkete bildirmek durumunda kalıyorlar. Şöyle ki; proje teknik hakemi,

• değerlendirme yapacağı şirketin ilgili araştırma-geliştirme, yenilik ve tasarım projesi kapsamında KDV’den istisna olarak satın almayı öngördüğü makine ve teçhizata gerçekten ihtiyaç duyup duymadığı,
• şirketin nitelikli insan kaynağının varlığı, araştırma-geliştirme, yenilik ve tasarım faaliyeti yaratma kapasitesinin büyüklüğü ve sürekliliği, şirketin yapacağı işlerin hacminin KDV’den istisna olarak satın almayı öngördüğü makine ve teçhizatla uyumlu olup olmadığı,
• şirketin KDV’den istisna olarak satın almayı öngördüğü makine ve teçhizatı araştırma-geliştirme, yenilik ve tasarım faaliyetleri dışında, örneğin üretilen mamülün seri üretimi faaliyetinde de kullanıp kullanmayacağı,

sorularını irdelemek durumunda kalıyor.

Sonuçta teknik hakem, kendisine sorulan konuyla ilgili olarak  mali mevzuatın derinliklerine sürükleniyor… İşin ucunda KDV istisnası olduğu için, teknik hakemin “doğru değerlendirme yapamazsam acaba hazine zararına yani vergi ziyaına sebebiyet verir miyim?” şeklindeki tereddüt ve kaygıları ise değerlendirme sürecinin uzamasındaki en dayanılmaz süreç oluyor. Firmanın talebi, bürokrasi ve proje teknik hakemlerinin değerlendirmesi sürecinde bekliyor. Teknokent Yönetimi ya da firmanın teknik hakemlere hızlı karar vermesi yönünde bir talepte bulunması da pek şık olmuyor. Oysa, burada hakemlerden KDV istisnası ile ilgili kesin bir yargı ya da hüküm vermeleri değil, mükellefin talebi konuya ilişkin teknik görüş vermeleri kendilerinden bekleniyor.

Teknokent Yönetici Şirketi ise, konuyu intikal ettirdiği en az 3 proje teknik hakeminin değerlendirme niteliğindeki cevap yazılarını, kendisinin firmaya düzenleyeceği olumlu ya da olumsuz cevap yazısına ek yaparak firmaya bildiriyor.

Proje teknik hakemlerinin değerlendirmelerinin olumlu görüş çokluğunda şekillenmesi varsayımı doğrultusunda, bu değerlendirmeleri içeren Teknokent Yönetici Şirketin firmaya verdiği olumlu cevap yazısına istinaden de, firma, bağlı olduğu vergi dairesine bu yazı ile (ilgili birimden aldığı belge ile) başvurarak, KDV Kanunu’nun Geçici 39. Maddesi kapsamında KDV istisna belgesinin düzenlenmesini talep ediyor.

İstisna kapsamında alınacak makina ve teçhizat listesi elektronik ortamda sisteme giriliyor. İlgili vergi dairesi tarafından gerekli kontroller yapıldıktan ve mükelleften ilgili madde kapsamında bir taahhütname aldıktan sonra, şartları sağlayanlara elektronik olarak sisteme girilen makina ve teçhizatla sınırlı olmak üzere, KDV istisna belgesi düzenleniyor. Vergi dairesinden alınan istisna belgesinin alıcı tarafından onaylanmış bir örneğinin alıcılar tarafından satıcılara verilmesi gerekiyor. Bu belgenin, satıcılar tarafından VUK’un muhafaza ve ibraz hükümlerine uygun olarak saklanması gerekiyor.

Söz konusu istisna belgesi kapsamında makina ve teçhizat satan mükellef, istisna belgesi ekinin ilgili bölümünü fatura tarihi, numarası, mal miktarı ve tutarını belirtmek suretiyle onaylamalı ve bir örneğini almalıdır. Teslim gerçekleştikçe alıcı ve satıcı alım/satım bilgilerini elektronik ortamda sisteme girmelidir.

İstisna kapsamındaki makine ve teçhizatın ithalat yoluyla temin edilmesi halinde söz konusu belge, ilgili gümrük idaresine ibraz edilmektedir. İstisna belgesindeki istisna kapsamında ithal edilen makina ve teçhizata ilişkin bölüm doldurulduktan sonra ilgili gümrük idaresi tarafından bu bölüm de onaylanmaktadır.

Satıcı mükellefin iade talebi ise, istisna belgesi ve elektronik sisteme yapılan alış ve satış girişleri esas alınmak suretiyle, iade için gerekli diğer belgeler de aranarak sonuçlandırılmaktadır.

İstisna kapsamında alınan makina ve teçhizatın, teslim tarihini takip eden takvim yılının başından itibaren üç yıl içinde; Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetleri dışında kullanılması, elden çıkarılması veya kiralanması hallerinde, zamanında alınmayan vergi alıcıdan, vergi ziyaı cezası uygulanarak gecikme faizi ile birlikte tahsil edilmektedir. Zamanında alınmayan vergiler ile vergi cezalarında zamanaşımı, verginin tarhını veya cezanın kesilmesini gerektiren durumun meydana geldiği tarihi takip eden takvim yılının başından itibaren başlamaktadır.

SONUÇ

KDV Kanunu’nun geçici 39. Maddesi ve ilgili mevzuat kapsamında Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinde bulunanlara, sadece bu faaliyetlerinde kullanılmak üzere yapılan yeni makine ve teçhizat teslimlerinin  31.12.2019 tarihine kadar KDV’den istisna tutulması yönündeki düzenlemenin Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinde bulunan şirketler için önemli ve gerekli bir düzenleme olduğunu; bunun, düzenlemeden yararlanabilen şirketler tarafından memnuniyetle karşılandığını ve söz konusu düzenlemenin sürekli olarak mevzuatımızda yer alması gerektiğini değerlendirmekteyiz.

Bu kapsamda, KDV istisna belgesinin düzenlenmesi sürecindeki hakem değerlendirmelerinin objektif bir değerlendirme yapılabilmesi açısından gerekli olduğuna inanıyor; ancak değerlendirme sürecinin makul ve kısa bir sürede sonuçlanması ve ilgili birim tarafından mükellefe olumlu ya da olumsuz geri dönüşün kısa bir süre içinde bildirilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Zira; bedeli kısmen ya da tamamen avans olarak ödenebilen makine ve teçhizatın yurtiçi alımlarda faturasının KDV’den istisna mı, yoksa KDV’li bir şekilde mi düzenleneceği hususu sürüncemede kalmakta; gerek makine ve teçhizatı satacak olan firma, gerekse de alıcı firma sürecin belirsizliği ve uzaması dolayısıyla sıkıntılar yaşamaktadır. 01.12.2018, Ankara.  

Yararlanılan Kaynaklar:

1. 3065 Sayılı KDV Kanunu
2. 18 Seri No’lu KDV Tebliği
3. 4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu ve İlgili Mevzuat
4. 5746 Sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun ve İlgili Mevzuat   

05.12.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.