Erdem Azman
Belediye Müfettişi
Bilim Uzmanı
E. Sosyal Güvenlik Denetmeni
E. Gelir Uzmanı
erdem.azman@yahoo.com

Sigortalılar Hangi Süreleri Borçlanabilir?

I. Giriş

            5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (SSGSS Kanunu) ve Sosyal Sigorta işlemleri Yönetmeliği’nde (SSİY) sigortalıların borçlanabileceği sürelerin neler olduğu belirtilmiştir. Ancak bu sürelerin neler olduğu ve borçlanmada prime esas tutarlar konusunda tereddütler oluşmaktadır. Makalemizin konusu SSGSS Kanunu’nun ve SSİY’nin ilgili maddeleri ışığında borçlanılabilecek olan bu sürelere ilişkin açıklayıcı bilgiler verebilmektir.

II. Sigortalıların Borçlanabileceği Süreler

Sigortalıların borçlanabileceği süreler SSGSS Kanunu’nun 41 inci maddesinde aşağıdaki şekilde sayılmıştır:

1) Kanunları gereği verilen ücretsiz doğum ya da analık izni süreleri ile 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamındaki sigortalı kadının, üç defaya mahsus olmak üzere doğum tarihinden sonra iki yıllık süreyi geçmemek kaydıyla borçlanılacak sürelerde uzun vadeli sigorta kolları açısından sigortalı sayılmaması ve çocuğunun yaşaması şartlarıyla talepte bulunulan süreleri,

2) Er veya erbaş olarak silâh altında veya yedek subay okulunda geçen süreleri,

3) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında olanların, personel mevzuatına göre aylıksız izin süreleri,

4) Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için yurt içinde veya yurt dışında geçirdikleri normal doktora veya uzmanlık öğrenim süreleri,

5) Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal staj süreleri,

6) Sigortalı iken herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan bu suçtan dolayı beraat edenlerin tutuklulukta veya gözaltında geçen süreleri,

7) Grev ve lokavtta geçen süreleri,

8) Hekimlerin fahrî asistanlıkta geçen süreleri,

9) Seçim kanunları gereğince görevlerinden istifa edenlerin, istifa ettikleri tarih ile seçimin yapıldığı tarihi takip eden ay başına kadar açıkta geçirdikleri süreleri,

10) 25/02/2011 tarihinden sonraki sürelere ilişkin olmak üzere, 4857 sayılı Kanuna göre kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalıların, kısmi süreli çalıştıkları aylara ait eksik süreleri,

11) Sigortalı olmaksızın, 8/4/1929 tarihli ve 1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanuna göre yurt dışına gönderilen ve öğrenimini başarıyla tamamlayarak yurda dönenlerden yükümlü bulunduğu mecburi hizmet süresini tamamlamış olanların, yurt dışında resmî öğrenci olarak geçirmiş oldukları öğrenim sürelerinin 18 yaşının tamamlanmasından sonraki döneme ait olan kısmı,

III. Sürelere İlişkin Önemli Hususlar

SSGSS Kanunu’nun 41 inci maddesi ve SSİY’nin 66 ncı maddesi birlikte değerlendirildiğinde;      Sigortalıların, kendilerinin veya hak sahiplerinin yazılı talepte bulunmaları gerekmekte olup anılan talep tarihinde SSGSS Kanunu’nun 82 nci maddesine göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt (asgari ücretin otuzda biri) ve üst sınırları (01/01/2017 tarihinden önce asgari ücretin 6.5 katı, 01/01/2017 tarihinden sonra asgari ücretin 7,5 katı) arasında olmak üzere, kendilerince belirlenecek günlük kazancın %32'si dir. Ancak yukarıda (10) numaralı maddede sayılan kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalıların borçlanılacak sürelerine ilişkin genel sağlık sigortası primlerinin ödenmiş olması halinde, genel sağlık sigortası primi ödenmiş bu sürelere ilişkin borçlanma tutarının % 20’si üzerinden hesaplanacak primlerini borcun tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde ödemeleri şarttır. Tebliğ edilen borcunu süresi içinde ödemeyenler ile kısmi ödeme yapanların kalan sürelerinin borçlandırılması için yeni başvuru şartı aranır.  

Ancak SSİY’nin 66 ncı maddesinde bir istisna bulunmaktadır: “Fakülte veya yüksek okullarda kendi hesabına okuduktan sonra subay veya astsubaylığa nasbedilen veya yedek subaylık hizmetini takiben subaylığa geçirilenler ile fakülte ve yüksekokullarda kendi hesabına okuduktan sonra, komiser yardımcısı veya polis memuru olarak atananların başarılı öğrenim süreleri; borçlanmanın yapıldığı tarihte ilgisine göre en az aylık alan teğmenin, astsubay çavuşun veya polis memuru ya da komiser yardımcısının prime esas kazancı üzerinden, bu sürelere ait primler kendilerince ödenerek, borçlandırılmak suretiyle hizmetten sayılır. Bu şekilde hesap edilecek borç, tebliğ tarihinden itibaren iki yıl içinde taksitler hâlinde ödenir.”

 Fakülte veya yüksek okullarda kendi hesabına okumakta iken Milli Savunma Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı veya Sahil Güvenlik Komutanlığı hesabına okumaya devam eden öğrencilerin, daha önce kendi hesabına okudukları normal okul süreleri hakkında da yukarıdaki hükümler uygulanmaktadır.

(2), (4), (5), (8) ve (11) numaralı maddelerde sayılan süreler, sigortalılık başlangıcından önceki dönemlere ait olsa bile sigortalıların borçlanabileceği sürelerdendir. Sigortalıların bu süreleri borçlanması ve bu sürelerin sigorta başlangıç tarihinden önceki dönemlere ait olması durumunda; sigortalılığın başlangıç tarihi, borçlandırılan gün sayısı kadar geriye götürülür.  Prim ödeme gün sayısı ve prime esas kazançlar ise borçlanma yapılan ilgili aylara mal edilir. Sigortalılık başlangıç tarihinden önceki dönemlere ilişkin (1), (3), (6), (7), (9) ve (10) numaralı maddelerde sayılan süreler için borçlanma yapılması mümkün değildir. Bu süreler sadece sigortalılık başlangıcından sonraki dönemlere denk geliyorsa borçlanılabilir. SSGSS Kanunu’nun 41 inci maddesine göre borçlanılabilecek sürelerden herhangi birine ilişkin kısmî ödeme söz konusu ise hizmet süresi borçlanılan sürenin sonundan başına doğru hesaplanır. 

SSGSS Kanunu’nun 41 inci maddesinin son fıkrasında da: “Bu Kanunun yürürlük tarihinden sonraki sürelere ait borçlanmalarda; borçlanılan prime esas gün sayısı borçlanılan ilgili aylara mal edilir. Seçilen prime esas kazanç, borcun ödendiği tarihteki prime esas asgarî kazanca oranlanarak, söz konusu oran ilgili ayın prime esas asgarî kazancı ile çarpılır. Bulunan tutar, ilgili ayın prime esas kazancı kabul edilir. Ancak hesaplanan prime esas kazanç hiçbir suretle o ayın prime esas azamî kazancını geçemez.” Demektedir.    

IV. Sonuç

Sigortalıların borçlanabileceği süreler zaman zaman gündeme gelen konulardandır. Özellikle sigortalılık başlangıcından önce, hangi sürelerin borçlanılabileceği sorusunun cevabı çok merak edilir. Makalemizde SSGSS Kanunu ve ilgili yönetmelik çerçevesinde anılan sürelerin neler olduğu, hangilerinin sigortalılık başlangıcından öncesine ait olması durumunda borçlanılabileceği hangilerinin borçlanılamayacağı, borçlanılabilecek prime esas kazanç tutarları olarak hangi tutarların esas alınacağı vb. konular hakkında bilgi vermeye çalıştık. Umarım okuyucuya faydamız olabilmiştir.

Hatırlatma ve Güncelleme: Önceki yazımızda bahsettiğimiz Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi’nin Türkiye Genelinde yürürlük tarihi 01/07/2018 tarihine ertelenmiştir. (İstisnası; 01/06/2017 tarihinden itibaren Kırşehir’de, 01/01/2018 tarihinden itibaren de Amasya, Bartın ve Çankırı illerinde uygulanmaya başlanmıştır.)

17.01.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.