Emre Özerçen
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
info@emreozercen.com

2023 Aralık Ayında Yapılması Gerekenler ve Yıl Sonu Notları

Değerli okurlar,31 Aralık 2023 tarihine kadar yapılması gereken başvurular ile birlikte şirketlerin dikkat etmesi gereken noktalardan ilk aklımıza gelenleri bu senede güncelleyerek sıralamaya çalıştık.

Başvurular

e-Defter Başvurularının Yapılması

• 2022 yılında 3 milyon TL ve üzerinde brüt satış hasılatı olup e-Fatura uygulamasına 01.07.2023 tarihinde geçiş yapan mükellefler 01.01.2024 tarihi itibariyle e-Deftere uygulamasına da geçiş yapmak zorundadır. 
• Gayrimenkul ve/veya motorlu taşıt, inşa, imal, alım, satım veya kiralama işlemlerini yapanlar ile bu işlemlere aracılık faaliyetinde bulunan mükellefler ile kendilerine veya aracı hizmet sağlayıcılarına ait internet sitelerinde veya diğer her türlü elektronik ortamlarda mal veya hizmet satışını gerçekleştiren mükellefler brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı);

2022 yılında 500 bin TL  ve üzeri olup,01.07.2023 tarihinde e-Fatura uygulamasına başvuran mükelleflerin 01.01.2024 tarihine kadar e-Defter uygulamasına geçiş yapmak zorundadır.

• Kültür ve Turizm Bakanlığı ile belediyelerden yatırım ve/veya işletme belgesi almak suretiyle konaklama hizmeti veren ve 01.07.2023 tarihinde e-Fatura uygulamasına geçen otel işletmeleri 01.01.2024 tarihinden itibaren e-Defter uygulamalarına geçiş yapmak zorundadır.

Kısacası 2023 yılı içinde zorunlu olarak e-fatura uygulamasına geçen mükelleflerin, 1 Ocak 2024 itibariyle e-defter uygulamasına geçiş yapmaları gerekmekte.

Defter Tasdikleri

2024 Yılında kullanılacak olan yasal defterlere ilişkin açılış tasdiki için son tarih 31.12.2023

Defter Beyan Sistemi Başvurularının Yapılması

Defter beyan Sistemini 01/01/2024 tarihinden itibaren kullanmakla yükümlü olan “işletme hesabı esasına göre defter tutan mükelleflerin” başvuruları www.defterbeyan.gov.tr internet adresinden ya da gelir vergisi yönünden bağlı olunan vergi dairesinden yapabileceklerdir.

Yıl Sonu Sayımları

Şirketlerin, bilanço günündeki mevcutlarını, alacaklarını ve borçlarını saymak, ölçmek, tartmak ve değerlemek suretiyle kesin bir şekilde ve müfredatlı olarak tespit etmek suretiyle döküm yapması kanun gereğidir. Bu nedenle işletmelerin 31.12.2023 tarihi itibariyle mevcut hammadde, yardımcı malzeme, vb diğer varlıklarının fiili stok sayımı yapmaları gerekmektedir.

8.900-TL’yi Aşmayan Alacaklar Doğrudan Gider Yazılabilir

Tahsili güçleşen alacaklarımız var ise bu alacaklar tespit edilmeli bu yılın vergi hesaplamalarında karşılık ayırabilmek için en geç 31.12.2023 tarihine kadar dava konusu yapılmalıdır. 8.900 TL'yi aşmayan alacaklar için ise dava veya icra takibi şartı olmadan, yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazla istenilmesine rağmen borçlu tarafından ödenmemişse şüpheli alacak karşılığı ayrılabilecektir. İşletme hesabına göre defter tutan mükellefler de bu uygulamadan yararlanabilecektir

Yenileme Fonuna Dikkat

Yenileme fonuna alınan iktisadi kıymet satış kârı, vergisiz olarak bu fonda üç yıl boyunca tutulabilir. Bu fon, yeni alınan iktisadi kıymetin amortismanlarının mahsubu suretiyle kapatılır. Üçüncü yılın sonunda mahsup suretiyle kapatılamayan bir tutar kalmışsa veya yeni bir iktisadi kıymet alınmayarak hiç kullanılmamışsa, fonda yer alan tutar, üçüncü yılın vergi matrahına eklenerek vergilendirilir. Üç yıllık süre izleyen yıldan itibaren yapılacaktır. Şayet yenileme bedelini aşan bir fon var ise üçüncü yılın kar veya zararına eklenmesi gerekmektedir.

Amortisman Listelerinin Takibi-Binek Araç Giderlerinin Kontrolü

Amortisman listeleri kontrol edilmelidir.

07/12/2019 tarihinden önce iktisap edilmiş binek otomobillerde ise ayrılacak amortismanın tamamı değişiklik öncesi hükümlere göre gider yazılabilecektir. Ayrıca binek otomobillere ilişkin gider olarak dikkate alınabilecek amortismana esas bedelin tespitinde, binek otomobilin iktisap edildiği tarihte yürürlükte olan tutar dikkate alınacaktır.

Bununla birlikte 2023 yılı için ;

Kiralamalara ilişkin aylık gider yazılabilecek kira tutarı KDV hariç 17.000-TL,

Gider olarak indirim konusu yapılabilecek özel tüketim vergisi ve katma değer vergisinin toplam tutarı 440.000 TL,

Amortisman olarak indirim konusu yapılabilecek tutar; özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi hariç 500.000 TL, vergilerin maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap edildiği hallerde 950.000 TL olarak belirlenmiştir.

Bu tutarlar dahilinde ticari kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınacak rakamlar belirlenirken bu tutarı aşan kısmın, bu kısma isabet eden KDV tutarı ile birlikte Kanunen Kabul Edilmeyen Gider (KKEG) olarak değerlendirilmesi gerekmektedir

Binek Otomobillerin Satışında İndirim Hakkına Dikkat

Binek otomobillerinin mükellefler tarafından satışı halinde ilgili yıllarda amortisman ayırma aşamasında kanunen kabul edilmeyen gider olarak kazanca ilave olunan tutarların toplamı mükelleflerce vergiye tabi olmayan gelir olarak dikkate alınacak ve bu tutar, gelir veya kurumlar beyannamesinde “Diğer İndirimler” satırında gösterilmek suretiyle  kazanç üzerinden indirim konusu yapılabilecektir.

Tamamlanan Yıllara Yaygın İnşaat Projelerinin Gelir Tablosu Hesaplarına Aktarımı

2023 yılı veya daha önceki yıllarda başlayıp devam eden eden projelere ait  geçici kabul işlemleri tamamlanıp onaylanan projeler var ise bu projelere  ait hakediş gelirleri ile maliyet kalemlerinin bilanço hesaplarından gelir tablosu hesaplarına aktarımının yapılması gereklidir. Bununla birlikte 2023 yılında başlayıp tamamlanması öngörülen fakat işin bitim tarihi 2024 yılına sarkacak projelerin hakediş gelirleri ve maliyet kalemlerinin gelir tablosu hesaplarından bilanço hesaplarına aktarılması gerekmektedir.

Stopajların Mahsubuna Dikkat

Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde geçici kabul tutanağının idarece onaylandığı tarih, işin bitim tarihi olarak kabul edilmektedir. Bu noktada yılsonları itibariyle düzenlenen geçici kabul tutanaklarının onay tarihleri önem arz etmektedir. Geçici kabul tutanakları Aralık/2023 döneminde onaylanan projeler 2023 yılına ait Gelir veya Kurumlar vergisi beyannamelerinde beyan edilmelidir.

Sermaye Artırımları

Kurumlar Vergisi Kanunu 12.maddesi gereği örtülü sermaye, kurumların ortaklarından veya ortaklarla ilişkili olan kişilerden doğrudan veya dolaylı olarak tedarik ederek işletmede kullandıkları borçların, hesap dönemi içinde herhangi bir tarihte kurumun öz sermayesinin üç katını aşan kısmı, ilgili hesap dönemi için örtülü sermaye sayılır. Örtülü Sermaye varlığının tespiti aşamasında dönem başı öz kaynaklar tutarı dikkate alınmaktadır.

Bu sebeple şirketlerin Aralık ayı içerisinde ilişkili kişiler ile 2024 yılı içerisinde yapacakları işlemleri ve öz kaynak durumları ile enflasyon düzeltmesinin bir süre daha devam edeceğini göz önüne alarak yapılması gerekiyorsa sermaye artırımlarını gerçekleştirerek tescil etmeleri yerinde olacaktır.

Yıl İçerisinde Peşin Tahsil Edilen Gelir ve Peşin Ödenen Giderlerin Kontrolü

Peşin ödenen giderler ve peşin tahsil edilen gelirler hesabında bulunan ve 2023 yılına ilişkin olanlarının alınıp cari yıl gelir ve gider hesaplarına atılması unutulmamalıdır.

İndirimli Oran İade Taleplerinde Süre

Mükelleflerin, indirimli orana tabi işlemlerden kaynaklanan iade taleplerini, en geç indirimli orana tabi işlemin gerçekleştiği yılı izleyen yılın Ocak-Kasım vergilendirme dönemlerine ilişkin beyannamelerin (yılın sonuna kadar verilen Ocak-Kasım vergilendirme dönemlerine ilişkin verilen düzeltme beyannameleri dâhil) herhangi birinde iadeye konu olan KDV alanında beyan etmeleri ve indirimli orana tabi işlemin gerçekleştiği yılı izleyen yılın sonuna kadar standart iade talep dilekçesiyle birlikte iade talepleri için Tebliğin ilgili bölümlerinde sayılan belgelerle (teminatla talep edilen iadelerde teminat dâhil) vergi dairelerine başvurmaları zorunludur.

SGK Primleri Yasal Süresinden Sonra Ödenirse

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Saglik Sigortası Kanununun  88. Maddesine istinaden Kuruma fiilen ödenmeyen prim tutarları gelir ve kurumlar vergisi kanunlari yönünden gider kabul edilemez. Gider olarak SGK primlerinin dikkate alınabilmesi için fiilen kuruma ödeme yapılması gerekmektedir. İşletmelerin prim borçları var ise bu tutarların Kanunen Kabul Edilmeyen Gider olarak ticari kara ilave edilerek vergilendirilmenin yapılması gerekmektedir.

Sonradan Ödenen Sigorta Primleri İndirim Konusu Yapılabilir

Vergi matrahına KKEG olarak ilave edilen ödenmeyen sigorta primleri ödenmesi halinde ise beyannamede  “Zarar Olsa Dahi İndirilecek İstisna ve İndirimler” satırında beyan edilmek suretiyle vergi matrahından tenzil edilir.

Geçmiş Yıl Zararlarının –Kar Yedeklerinin Kontrolü

Kurumlar vergisi beyannamesinde gösterilmesi gereken mahsup edilecek zararın türü ticari zarar değil mali zarardır. İşletmelerin bilançolarında olan zarar ticari zarar iken beyannamelerinde gözüken zarar mali zarardır. Mali zarar vergi mevzuatı ve yasal düzenlemeler doğrultusunda bulunan zarar olup gelecek yıllara devreden zarardır. Dolayısıyla cari yılda kazanç bulunması halinde mahsup edilebilecek zarar mali zarardır.

Ancak burada dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta geçmiş yıl zararlarını mahsup etmek isteyen mükelleflerin geçmiş yıl zararlarının bulunduğu döneme ilişkin matrah artırımında bulunup bulunmadıklarıdır.  Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin matrah artırımında bulundukları yıllara ait zararların %50’si, 2022 yılına ait zararın ise tamamını izleyen yıllar kârlarından mahsup edemez.

İşletmenin geçmiş yıl karları bulunması halinde, TTK uyarınca ayrılması gereken yasal yedeklerin ayrılıp ayrılmadığı da kontrol edilmelidir.

Ödenmeyen Geçici Vergiler-Banka Stopaj Kesintileri

Yıl içerisinde ödenmeyen geçici vergiler kurumlar vergisi beyannamesinden mahsup edilemez. Ayrıca yıl içerisinde bankalar tarafından yapılan stopaj kesintilerine ilişkin mutlaka ilgili bankadan yazı alınmalı ve 193 hesapla eşleştirilmelidir.

Yine aynı şekilde yıllara yaygın iş ile ilgili ödenen istihkak bedellerinden yapılan vergi kesintilerinin (stopaj kesintileri) işin bittiği yıla ait Gelir veya Kurumlar vergisi beyannamesinde gösterilmesi ve bu doğrultuda mahsubu veya iadesinin talep edilmesi gerekmektedir. Bu noktada stopaj kesintilerini yapan işletme ile karşılıklı mutabakat yapılması ve muhtasar beyannamelerinin kontrolü önem arz etmektedir.

Enflasyon Düzeltmesi Hazırlıklarına Başlanmalı

Mali tablolardan sadece bilanço enflasyon düzeltmesine tabi tutulsa da, enflasyon düzeltmesi işlemleri birçok işletme için detaylı bir çalışma gerektirecektir. Düzeltmeye esas tarihli bilanço ise 31.12.2023 tarihli olacak ve  enflasyon düzeltmesi yapan mükelleflerce, 2023 hesap dönemine ait gelir/kurumlar vergisi beyannamesi ekinde, 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun düzeltmeden önceki hali ile düzeltme sonrasında oluşan haline birlikte yer verilecek. Bu sebeple sürece işletmelerin muhasebe departmanlarının süreci ilişkin çalışmalara başlaması önem arz etmektedir.

Satış Kazancı İstisnasında Önemli Detay

Kurumların, en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan iştirak hisseleri ile aynı süreyle sahip oldukları kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan haklarının satışından doğan kazançların %75’lik kısmı ile aynı süreyle aktiflerinde yer alan taşınmazların satışından doğan kazançların %25’lik kısmı kurumlar vergisinden istisna tutulmuştur. Ancak 7456 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği 15.07.2023 tarihi itibarıyla ilgili taşınmazın kurumun aktifinde yer alması gereklidir. Şayet böyle bir satış kazancınız var ve faydalandığınız istisna tutarı 663.000-TL’sının üzerindeyse YMM tarafından rapor adınıza rapor düzenlenmesi gereklidir.Tam tasdik sözleşmeniz var ise ayrıca rapora ihtiyaç bulunmamaktadır.

Ortaklar Hesabına Adat Hesaplanacak Mı?

Ortaklar cari hesabı kontrol edilmeli ve ortakların şirkete borçlu olması halinde ortağa faiz hesaplanarak KDV’li fatura düzenlenmelidir. Hesaplamalarda baz alınacak faiz oranı Merkez Bankası tarafından belirlenen reeskont faiz oranı olacaktır.

11.12.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.