Hakları Eksik Ödenen Çalışanlar İşten Ayrılarak Tazminata Hak Kazanabilir!

Çalışanların ve ailelerinin hayatlarını devam ettirebilmeleri için emeklerinin karşılığı olan ücretlerinin süresinde ödenmesi hayati öneme sahip bulunmaktadır. Bu bakımdan önemine binaen çalışanların ücretlerinin zamanında ödenmesi için İş Kanununda özel düzenlemeler öngörülmüştür.

Diğer yandan yargı kararlarına bakıldığında işçinin ücret ve diğer haklarının ödenmemesi ya da eksik ödenmesini gerekçe göstererek işten ayrılması hâlinde bu durum haklı sebeple fesih sayılmakta ve şartları varsa işçi kıdem tazminatına hak kazanmaktadır.

Ücretin bahanesiz zamanında ödenmesi zorunlu

Genel anlamda ücret bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutarları ifade etmektedir. Ücret işçi için en önemli hak, işveren için en temel borçtur. İş Kanununa göre ücretin en geç ayda bir ödeneceği kurala bağlanmıştır. Ancak bu kanunda ücretin peşin ödeneceği yönünde bir hüküm bulunmamaktadır. Buna göre, aksi, bireysel ya da toplu iş sözleşmesinde kararlaştırılmadığı sürece işçinin ücreti bir ay çalışıldıktan sora ödenmelidir.

Çalışmaktan kaçınma hakkı

İş Kanununda ücret daha fazla güvence altına alınmış ve işçi ücretinin 20 gün içinde ödenmemesi durumunda, işçinin iş görme edimini yerine getirmekten kaçınabileceği açıkça düzenlenmiş, toplu bir nitelik kazanması hâlinde dahi bunun kanun dışı grev sayılamayacağı kurala bağlanmıştır.

Ücreti ödenmeyen işçinin alacağı konusunda takibe geçmesi ya da ücreti ödeninceye kadar iş görme edimini yerine getirmekten kaçınması, iş ilişkisinin devamında bazı problemlere yol açabilir. Bu bakımdan, işverenle bir çekişme içine girmek istemeyen işçinin, haklı nedene dayanarak iş sözleşmesini feshetme hakkı da bulunmaktadır. Bu durumda kıdem tazminatına hak kazanılabilmektedir.

 

Dava ve icra takibi

 

Ücreti ödenmeyen işçinin, bu ücretini işverenden dava ya da icra takibi gibi yasal yollardan talep etmesi mümkündür. Ücreti ödenmeyen işçinin alacağı konusunda icra takibine geçebilecektir. Ücretin hiç ya da bir kısmının ödenmemiş olması bu konuda önemsizdir.

Ücretin ödenmediğinden söz edebilmek için işçinin yasa ya da sözleşme ile belirlenen ücret ödenme döneminin gelmiş olması ve işçinin bu ücrete hak kazanması gerekir.
4857 sayılı İş Kanununda işçiye haklı fesih imkânı veren sözü edilen ücret, geniş anlamda ücret olarak değerlendirilmelidir.

 

Ayni ve nakdî tüm ücretler ile tatil ücretleri de dâhil

 

İkramiye, prim, yakacak yardımı, giyecek yardımı, fazla mesai, hafta tatili, genel tatil gibi alacakların ödenmemesi durumunda da işçinin haklı fesih imkânı bulunmaktadır.
İşçinin ücretinin işverenin içine düştüğü ödeme güçlüğü nedeniyle ödenememiş olmasının sonuca bir etkisi yoktur.

İşçinin, ücretinin bir kısmını İŞKUR aracılığıyla öngörülen ücret garanti fonundan alabilecek olması da işçinin fesih hakkını ortadan kaldırmamaktadır.
Yargıtay’a göre bireysel veya toplu iş sözleşmesinden kaynaklanan ayni yardımların yerine getirilmemesi de (erzak ve kömür yardımı gibi) bu kapsamda değerlendirilmeli ve işçinin “haklı fesih” hakkı bulunduğu kabul edilmelidir.

 

SGK primlerinin eksik yatırılması da haklı bir sebeptir

 

Kayıt dışı istihdam, çalışanların sadece SGK’ya bildirilmemesi şeklinde ortaya çıkmamaktadır. Çalışanların ücret ve SGK primlerine tabi diğer ödemelerin kuruma eksik bildirilmesi şeklinde de ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle işçinin SGK primlerinin hiç yatırılmaması veya eksik bildirilmesi, sosyal güvenlik hakkını ilgilendiren bir durum olsa da Yargıtay’ın eski İş (1475 sayılı) Kanunu döneminden beri istikrar kazanmış olan görüşü, 4857 sayılı İş Kanunu döneminde de devam etmekte olup, sigorta primlerinin hiç yatırılmaması, eksik yatırılması veya düşük ücretten yatırılması hâllerinde de işçinin haklı fesih imkânı vardır.

Yıllık izin ücretinde ise durum farklıdır. Keza yıllık izin alacağı ancak iş sözleşmesinin feshiyle ücrete dönüşmektedir. Ayrıca iş ilişkisinin devam ettiği sürece yıllık iznin kullandırılması işverenin yönetim hakkı kapsamındadır.

Bu bağlamda kullanılmayan yıllık izinlere ait ücretlerin ödenmemesi iddiası ile işten ayrılan işçiler kıdem tazminatına hak kazanamayacaklardır.

           ***

“Para eğer hizmetkârın değilse, efendin olur!..” Japon Atasözü

•  

(Kaynak: İsa Karakaş / Türkiye Gazetesi | 19.04.2022)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.