Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com

Tam Mükellef Kurumdan Elde Edilen Kar Payı ve Huzur Hakkı Ortak Tarafından Yıllık Beyanname ile Beyan Edilmeli mi?

İşletmeler ortaklarına dönem içinde huzur hakkı ödemesi yanında kâr payı dağıtımı da yapabilmektedirler. Bu durumda bahsi geçen gelirler nedeniyle yıllık gelir vergisi beyannamesinin verilip verilmemesi gündeme gelmekte olup bu durum çalışma konumuzu oluşturmaktadır.

Ücret Geliri

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 61’inci maddesine göre ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaat olduğu, ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmeyeceği hüküm altına alınmıştır.

Ayrıca 18.05.2023 tarihli E-68509125-120.03[2022/18]-10124 sayılı özelgede de belirtildiği gibi “193 sayılı Kanunun 23’üncü maddesinin birinci fıkrasının (18) numaralı bendinde yer alan gelir vergisi istisnası ve 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (2) sayılı tablosunda yer alan damga vergisi istisnasının uygulanması mümkün bulunmaktadır.”

Tek işverenden kesinti yoluyla vergilendirilmiş ücret geliri elde eden ve ücreti 3.000.000 TL’yi (2025 takvim yılı için 4.300.000 TL) aşan ücretliler,

Birden fazla işverenden kesinti yoluyla vergilendirilmiş ücret geliri elde eden ücretlilerden, birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerin toplamı 230.000 TL’yi (2025 takvim yılı için 330.000 TL) aşan ücretliler,

Birden fazla işverenden kesinti yoluyla vergilendirilmiş ücret geliri elde eden ücretlilerden, birinci işverenden aldıkları ücret geliri dahil olmak üzere aldıkları ücretlerin toplamı 3.000.000 TL’yi (2025 takvim yılı için 4.300.000 TL) aşan ücretliler,

yıllık beyanname vermelidirler.

Örnek: Mükellef (İ)’nin 2024 takvim yılında elde ettiği gelirlere ilişkin bilgileri aşağıdaki gibidir.

(A) Şirketinden elde ettiği ücret gelirinin yıllık tutarı 700.000 TL

(Y) Şirketinden elde ettiği ücret gelirinin yıllık tutarı (huzur hakkı) 280.000 TL

Beyan edilecek gayri safi ücret tutarı 980.000 TL

Mükellef iki ayrı işverenden ücret geliri elde etmekte olup ücretlerin tamamı tevkif yoluyla vergilendirilmiş bulunmaktadır.

İkinci işverenden elde edilen ücret gelirinin beyan sınırını aşıp aşmadığının tespiti için; elde edilen 280.000 TL’lik ücret gelirinden bu gelire isabet eden %14 sigorta primi ve %1 işsizlik sigortası primi toplamı olan %15 oranı çıkarılacaktır.

Buna göre, 280.000 – (280.000 X %15) = 238.000 TL’dir. Birden sonraki işverenden alınan ücret 2024 yılı için 230.000 TL’lik beyan sınırını aştığı için, birinci ve ikinci işverenden alınan toplam (700.000 + 280.000) = 980.000 TL ücret tutarının tamamı beyan edilecektir.

Menkul Sermaye İradı

Diğer yandan Mezkûr Kanunun 75’inci maddesinde menkul sermaye iradı “sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti dışında nakdi sermaye veya para ile temsil edilen değerlerden müteşekkül sermaye dolayısıyla elde ettiği kâr payı, faiz, kira ve benzeri iratlar” şeklinde tanımlanmıştır.

Kaynağı ne olursa olsun aşağıda yazılı iratlar menkul sermaye iradı sayılır:

-Her nevi hisse senetlerinin kâr payları,

-İştirak hisselerinden doğan kazançlar (Limited Şirket ortaklarının, iş ortaklıklarının ortakları ve komanditerlerin kâr payları ile kooperatiflerin dağıttıkları kazançlar bu zümreye dahildir.)

-Kurumların idare Meclisi Başkan ve üyelerine verilen kar payları;

…

Diğer yandan Mükellef Hizmetleri Daire Başkanlığı’nın 557 yayın nolu rehberinde “gerçek kişilerce 2024 takvim yılında elde edilen menkul sermaye iratlarının bir kısmı beyan edilecek gelir toplamının 230.000 TL’yi (2025 takvim yılı için 330.000 TL) aşması halinde, bir kısmı ise vergi kesintisine ve istisnaya tabi olmadıkları için 13.000 TL’yi (2025 takvim yılı için 18.000 TL) aşması halinde yıllık beyanname ile beyan edilecektir.

Gerçek kişilerce, tam mükellef kurumlardan elde edilen ve Gelir Vergisi Kanunu kapsamında kâr payı sayılan gelirler aşağıdaki gibidir;

• Her türlü hisse senetlerinin kâr payları,

• İştirak hisselerinden doğan kazançlar,

• Kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kâr payları (Yönetim ve denetim kurulları başkanı ve üyeleriyle tasfiye memurlarına bu sıfatları dolayısıyla ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler ücret sayılır.).

Tam mükellef kurumlardan elde edilen ve yukarıda sayılan kâr paylarının yarısı gelir vergisinden istisna olup, kalan tutar vergiye tabi gelir olarak dikkate alınacaktır. Beyana tabi başka gelirlerin bulunmaması halinde, vergiye tabi gelir 230.000 TL’yi aşıyor ise beyan edilecektir.

Beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, kârın dağıtımı aşamasında yapılan %10 (9286 sayılı Cumhurbaşkanı Kararıyla 22 Aralık 2024 tarihinden itibaren uygulanmak üzere %15) oranındaki vergi kesintisinin tamamı (istisnaya isabet eden kısım dâhil) mahsup edilecek olup, mahsup sonrası kalan tutar genel hükümler çerçevesinde red ve iade edilecektir.

Örnek: Mükellef (E), 2024 takvim yılında tam mükellef bir Anonim Şirket’ten brüt 4.200.000 TL, dar mükellef bir Limited Şirket’ten 3.000.000 TL tutarında kâr payı (temettü) elde etmiştir. Bu mükellefin başka geliri bulunmamaktadır

Tam mükellef Anonim Şirket’ten elde edilen kâr payından kurum bünyesinde %10 oranında 420.000 TL vergi kesintisi yapılmıştır. (Kurumun kâr payını 22/12/2024 tarihinden önce dağıttığı ve kâr dağıtımına bağlı tevkifatın bu tarihten önce yapıldığı varsayılmıştır.)*

Mükellef (E), Gelir Vergisi Kanunu’nun 22/4’üncü maddesinde yer alan yurt dışındaki şirketin ödenmiş sermayesinin en az %50’sine sahip olunması ve kâr payının elde edildiği takvim yılına ilişkin yıllık gelir vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar Türkiye’ye transfer edilmesi şartlarını sağlamış olduğundan dar mükellef Limited Şirket’ten elde ettiği kâr payının yarısı gelir vergisinden istisna olup istisna sonrası kalan 1.500.000 TL’nin tamamı beyan edilecektir.

Mükellef (E)’nin tam mükellef Anonim Şirket’ten elde ettiği kâr payının yarısı da istisna olup kalan tutar beyan sınırı olan 230.000 TL’yi aşması nedeniyle beyan edilecektir. Kurum bünyesinde yapılmış olan vergi kesintisinin tamamı hesaplanan vergiden mahsup edilecektir.

Ücret ve Menkul Sermaye İradının Aynı Dönemde Elde Edilmesi

Örnek: Mükellef (M), 2024 takvim yılında birinci işverenden 1.350.000 TL, ikinci işverenden 550.000 TL tevkifata tabi tutulmuş ücret geliri elde etmiştir. Ödevli ayrıca, 100.000 TL alacak faizi ve 22/12/2024 tarihinden önce dağıtılan brüt 900.000 TL de tam mükellef bir kurumdan kâr payı elde etmiştir. Ödevli bunların yanında 400.000 TL mevduat faizi ve katılım bankasından 600.000 TL kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kâr payı almıştır.

Tevkifata tabi tutulmuş birinci işverenden alınan ücret geliri 1.350.000 TL

Tevkifata tabi tutulmuş ikinci işverenden alınan ücret geliri 550.000 TL

Tam mükellef kurumdan elde edilen toplam kar payı (tevkifatlı) 900.000 TL

Alacak faizi (tevkifatsız) 100.000 TL

Mevduat faizi (tevkifatlı) 400.000 TL

Katılım bankasından kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları (tevkifatlı) 600.000 TL

Beyan edilecek gelir tutarı 2.450.000 TL

Mükellef yıl içinde (Tam mükellef kurumdan elde edilen kâr payından 90.000 + birinci işverenden 381.300+ ikinci işverenden 126.900) 598.200 TL tevkif suretiyle vergi ödemiştir

Birinci işveren hariç, ikinci işverenden alınan tevkifatlı ücret tutarı 230.000 TL’lik beyan sınırını aştığından birinci işverenden alınan ücret geliri dahil ücret gelirinin tamamı olan 1.900.000 TL beyan edilecektir.

Ödevlinin tam mükellef bir kurumdan elde ettiği kesintiye tabi tutulmuş 900.000 TL’lik kâr payının yarısı gelir vergisinden istisna olup kalan 450.000 TL GVK’nın 86/1-c maddesi hükmü gereğince 230.000 TL’lik beyanname verme sınırını aştığından beyan edilecektir. Beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, kurum bünyesinde karın dağıtımı aşamasında yapılan vergi kesintisinin tamamı (istisnaya isabet eden kısım dahil) mahsup edilecektir.

GVK’nın 86/1-d maddesine göre kesinti ve istisna uygulamasına tabi olmayan menkul sermaye iradı toplamının 2024 takvim yılı için 13.000 TL’yi aşmaması halinde beyan edilmemesi gerekmektedir. Örnekte 100.000 TL alacak faizi kesinti ve istisna uygulanmayan bir gelir olup bu gelirin toplamı 2024 takvim yılı için beyanname verme sınırı olan 13.000 TL’yi aştığından, 100.000 TL’nin tamamı beyan edilecektir

Mevduat faizi ve katılım bankasından kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları Gelir Vergisi Kanunu’nun Geçici 67’nci maddesi kapsamında tevkifata tabi tutulduğundan beyannameye dahil edilmeyecektir.

KAYNAKLAR

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu

18.05.2023 tarihli E-68509125-120.03[2022/18]-10124 sayılı özelge

Mükellef Hizmetleri Daire Başkanlığı Şubat/2025 Yayın No: 559

Mükellef Hizmetleri Daire Başkanlığı Şubat/2025 Yayın No: 557

*9286 sayılı Cumhurbaşkanı Kararının Eki Karar ile yapılan düzenleme ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 94’üncü maddesi ile 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 15’inci ve 30’uncu maddeleri kapsamında dağıtılan kâr payları üzerinden yapılacak tevkifat oranları %10’dan %15’e çıkarılmıştır.

30.06.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.