Devletin Sosyal Görevi ve Engellilere Yönelik Diğer Vergi İndirimleri

Geçen haftaki yazımızda (09.10.2025) devletin, Anayasa ile kendisine verilen görevler çerçevesinde, engellilere Gelir Vergisi Kanunu ile sağladığı destek ve indirimler üzerinde durmuştuk. Bu hafta yazımızda diğer vergiler için sağlanan avantajlar üzerinde duracağız.

Başlıca Motorlu Taşıtlar Vergisi, Emlak Vergisi, Özel Tüketim Vergisi, Katma Değer Vergisi ve Gümrük Vergisi’nde indirim ve istisnalar söz konusudur.

Motorlu Taşıtlar Vergisi’nde sağlanan vergi avantajları

Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nun “İstisnalar” başlıklı 4’üncü maddesinin 1’inci fıkrasının (c) bendinde, engellilik dereceleri %90 ve daha fazla olan malul ve engellilerin adlarına kayıtlı taşıtlar ile diğer malul ve engellilerin, bu durumlarına uygun hale getirilmiş özel tertibatlı taşıtların motorlu taşıtlar vergisinden istisna olduğu hükme bağlanmıştır.

 Malul ve engellilere ait taşıtlarda istisna uygulaması

Engellilik dereceleri %90 ve daha fazla olan malul ve engellilerin bu durumlarını tam teşekküllü devlet hastanesinden alınmış olan sağlık kurulu raporu ile ilgili vergi dairelerine belgelendirmeleri halinde, söz konusu malul ve engellilerin kendi adlarına kayıt ve tescil edilmiş olan taşıtları, motorlu taşıtlar vergisine tabi tutulmayacaktır. Bu istisnadan yararlanmak için, söz konusu malul ve engellilere ait taşıtın özel tertibatlı veya özel tertibatlı hale getirilmiş olması şartı aranmayacaktır.

 Engellilik dereceleri %90’dan az olan malul ve engellilere ait taşıtlarda istisna

Engellilik dereceleri %90’dan az olan malul ve engellilerin bu durumlarını; tam teşekküllü devlet hastanesinden alınan sağlık kurulu raporu ile belgelendirmeleri ve kendi adlarına kayıt ve tescilli olan taşıtların engellilik haline uygun özel tertibatlı veya özel tertibatlı hale getirilmiş taşıtlar istisna hükmünden yararlanabileceklerdir. Engellilik oranı %90’ın altında olanlar ise;

• Tam teşekküllü devlet hastanesinden alınacak engelli sağlık kurulu raporu,
• Taşıtın, kişinin engeline uygun özel tertibatlı veya sonradan özel tertibatlı hale getirilmiş araçlardan olduğunu belirten “Motorlu Araç Tescil Belgesi”nin ilgili tescil kuruluşlarınca onaylanmış örneği,
• “Araçlar İçin Teknik Belge” ve “Proje Raporu”nun aslı veya noter onaylı örneğini, “Malûl ve Engelliler Adına Kayıt ve Tescilli Taşıtlarda Motorlu Taşıtlar Vergisi İstisnası Bildirim Formu” ile birlikte taşıtın kayıtlı olduğu yer vergi dairesine başvurulması gerekmektedir.

 Özel Tüketim Vergisi istisnasından faydalanan mükellefler için istisna

Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun 7’nci maddesinin 2’ci fıkrasında malul ve engellilerle ilgili istisna hükmü düzenlenmiştir. Malul ve engelli olmaları nedeniyle taşıtları ilk iktisabı esnasında özel tüketim vergisinden istisna olanların, motorlu taşıtlar vergisi istisnasından faydalanmak için “Malul ve Engelliler Adına Kayıt ve Tescilli Taşıtlarda Motorlu Taşıtlar Vergisi İstisnası Bildirim Formu”  ile motorlu taşıtlar vergisi mükellefiyet kaydı olan vergi dairesine yapacakları müracaatta sağlık kurulu raporu, araçlar için teknik belge ve proje raporunu ibraz etmeleri gerekmektedir. Bu şekilde müracaat eden mükelleflerin, söz konusu formda taşıtının özel tüketim vergisinden istisna olduğunu belirtmeleri gerekmektedir.

 Özel Tüketim Vergisi istisnasından faydalanmayan mükellefler için istisna

Özel tüketim vergisi istisnasından faydalanmayan ancak; motorlu taşıtlar vergisi istisnasından yararlanacak olan malul ve engelliler tarafından; “Malul ve Engelliler Adına Kayıt ve Tescilli Taşıtlarda Motorlu Taşıtlar Vergisi İstisnası Bildirim Formu” düzenlenerek sağlık kurulu raporu, motorlu araç tescil belgesi, araçlar için teknik belge ve proje raporu asıllarının veya fotokopilerinin ilgili vergi dairesine verilmesi gerekmektedir Bu kişiler istisnadan raporun geçerlilik süresi içerisinde faydalanırlar.  Söz konusu istisna uygulamasının devam edebilmesi için, malul ve engellilerin süre bitiminden önce yeni tarihli sağlık kurulu raporunu ilgili vergi dairesine ibraz etmeleri gerekmektedir.

Malul ve engelliler istisnası ile ilgili bildirim

İstisnadan yararlanacak olan malul ve engelliler tarafından; “Malul ve Engelliler Adına Kayıt ve Tescilli Taşıtlarda Motorlu Taşıtlar Vergisi İstisnası Bildirim Formu” istisnadan yararlanmak için gerekli olan diğer belgeler ile birlikte ilgili vergi dairesine verilecektir.

Otomatik Vitesli Taşıtlarda İstisna Uygulaması

Engellilik oranı %90’dan az olan malul ve engellilerin adlarına kayıt ve tescilli taşıtlarda engellilik durumlarına uygun bir tertibat bulunmaması halinde bu araçlar için motorlu taşıtlar vergisi istisnası uygulanmamaktadır.

Ancak, sadece sol alt ekstremitede (ayak veya bacakta) engeli bulunan malul ve engellilerin otomatik vitesli taşıtlarının başkaca özel tertibat yapılmasına gerek olmaksızın, malul ve engelli adına kayıt ve tescil edildiği tarihten itibaren motorlu taşıtlar vergisinden istisna olabilmektedir.

Katma Değer Vergisi’nde sağlanan vergi avantajları

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17/4-s maddesine göre, engellilerin eğitimleri, meslekleri, günlük yaşamları için özel olarak üretilmiş her türlü araç gereç ve özel bilgisayar programlarının teslimi KDV’den istisnadır.

Engellilerin eğitimleri, meslekleri, günlük yaşamlarında kullanmaları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç, örneğin; görme engellilerin kullandıkları baston, yazı makinesi, kabartma klavye; ortopedik engellilerin kullandıkları tekerlekli sandalye, ortez-protez gibi cihaz ve araçlar ile özel bilgisayar programları istisna kapsamında kabul edilir.

Binek otomobili ve diğer nakil vasıtalarının ise sözü edilen “araç-gereç” kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir.

Ayrıca, mal ve hizmetlere uygulanan KDV oranlarını belirleyen 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına ekli (II) sayılı listenin 26’ncı sırasında “Yaşlı, sakat ve düşkünler için bakım ve huzurevleri ile yetimhanelerde verilen hizmetler” sayılmak suretiyle engellilere bakım evlerinde verilen hizmetlere indirimli (%10) oranda KDV uygulanması öngörülmüştür.

Emlak vergisinde sağlanan vergi avantajları

Malul ve engellilere  sağlanan imkânlardan biri de emlak vergisinde uygulanmaya başlanan indirimli bina vergisi oranı (sıfır) uygulamasıdır. Emlak Vergisi Kanunu’nun 8’inci maddesine göre Türkiye sınırları içinde brüt 200 metrekareyi geçmeyen tek meskene veya tek meskende hisseye sahip olan (intifa hakkına sahip olunması hali dâhil) engelliler, indirimli bina vergisi oranı (sıfır) uygulamasından yararlanmaktadır.

 Engellilerin, uygulamadan yararlanma şartları

Engelli kimlik kartı sahibi mükellefler, engelli kimlik kartlarını belediyede ilgili görevliye ibraz etmek ve 57 Sıra No.lu Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliği ekinde yer alan “Tek Meskeni Olan (İntifa Hakkına Sahip Olanlar Dâhil) Engellilere Ait İndirimli Bina Vergisi Formu” na (Ek:4) engelli kimlik kartı fotokopisini eklemek suretiyle indirimli bina vergisi oranı (sıfır) uygulamasından yararlanabilirler.

Bu durumdaki mükelleflerden ayrıca tam teşekküllü devlet hastanesinden alınmış sağlık kurulu raporu istenilmeyecektir.

Engelli kimlik kartı sahibi olmayan mükellefler ise sağlık kurulu raporunun aslını veya onaylı örneğini belediye görevlisine ibraz etmek ve 57 Sıra No.lu Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliği ekindeki “Tek Meskeni Olan (İntifa Hakkına Sahip Olanlar Dâhil) Engellilere Ait İndirimli Bina Vergisi Formu” nun ekine raporun fotokopisini eklemek suretiyle indirimli bina vergisi oranı (sıfır) uygulamasından yararlanabileceklerdir.

İndirimli bina vergisi oranı (sıfır) uygulamasından yararlananların ilk başvurudan sonra engelli kimlik kartı veya süreklilik arz eden engeller için sağlık kurulu raporu fotokopisini her yıl yeniden vermeleri gerekmeyip, şartların taşınması halinde indirimli bina vergisi oranının uygulanmasına devam edilir.

Öte yandan, indirimli bina vergisi oranı (sıfır) uygulanmasından yararlanabilmek için meskende bizzat oturma şartı aranmamaktadır. Bu nedenle, sahip olduğu tek meskeni kiraya verip başka yerde ikamet eden engelliler de diğer şartları taşımaları kaydıyla indirimli bina vergisi oranı (sıfır) uygulamasından yararlanarak emlak vergisi ödemeyecektir.

Ayrıca, 200 metrekareyi geçmeyen tek meskene hisse ile sahip olunması halinde de indirimli vergi oranı, meskenin vergi değerinin hisseye isabet eden kısmına uygulanacaktır.

Engellilerin İndirimli Bina Vergisi Oranı (sıfır) uygulamasından yararlanabilmesi için herhangi bir gelirinin bulunmaması şartı aranmamaktadır.

 Engellinin İndirimli Bina Vergisi Oranı (Sıfır) uygulamasından yararlanabilmesi için engel durumunun belli bir oranın üzerinde olması gerekli mi?

İndirimli bina vergisi oranı (sıfır) uygulamasından yararlanmak isteyen engelliler için engel durumunun belli bir oranın üzerinde olması şartı aranmamaktadır.

 Birden Fazla meskene sahip olan engelliler, İndirimli Bina Vergisi Oranı (Sıfır) uygulamasından yararlanma durumu ve şartların ihlali

• Birden fazla meskeni olanlar,
• Birden fazla meskende hisseye sahip olanlar,
• 200 metrekareyi geçen tek konuta sahip olanlar,

İndirimli Bina Vergisi Oranı (sıfır) uygulamasından yararlanamayacaklardır. Ayrıca belirli zamanlarda dinlenme amacıyla kullanılan meskenler için de söz konusu indirimli vergi oranının uygulanması mümkün değildir.

İndirimli vergi oranından yararlanan mükelleflerin, bu orandan yararlanma ile ilgili şartlardan herhangi birini kaybetmeleri halinde, bu durumu mükellefiyetlerinin bulunduğu belediyeye bildirmeleri gerekmektedir.

Gerçek dışı taahhütte bulunmak suretiyle indirimli bina vergisi oranından yararlanan engelliler ile durumlarında meydana gelen değişikliği bildirmeyen engellilerden alınması gereken emlak vergisi, cezalı olarak gecikme faizi ile birlikte alınacaktır.

Gümrük Vergileri

Gümrük Kanunu’nun gümrük vergilerinde muafiyet ve istisna başlıklı birinci bölümde yer alan 167.nci maddesinin birinci fıkra12/a bendinde “malul ve engellilerin kullanımına mahsus eşya”nın gümrük vergisinden istisna olduğu belirtilmiştir.

Muafiyet, gümrük vergisi ve aracın gümrüklenmiş değerinin belirlenen ÖTV limitini aşmadığı durumlarla sınırlı olmak üzere ÖTV’yi de kapsamaktadır. Ancak KDV tahsil edilmektedir.

Gümrük vergisi istisnası uygulaması geniş ve kapsamlı açıklamayı gerektirdiğinden konu kısaca belirtilmiştir. Konu daha sonra ayrıntılı olarak açıklanabilecektir.

(Kaynak: Akif Akarca, Dr.Mehmet Şafak / Ekonomim.com | 16.10.2025)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.