Murat Çelik
Seranit Granit Seramik A.Ş.
Muhasebe Müdür Yrd.
murat-celik@hotmail.com

Çalışanın Ücreti Devlet Garantisi Altında

I-  
GİRİŞ 

4857 sayılı iş kanunun
33. maddesine dayanarak, işverenin konkordato ilan
etmesi, işveren için aciz vesikası alınması veya iflası nedenleri ile işverenin
ödeme güçlüğüne düştüğü hallerde geçerli olmak üzere, işçilerin iş ilişkisinden
kaynaklanan son üç aylık ücret alacaklarını karşılamak amacı ile İşsizlik
Sigortası Fonu kapsamında ayrı bir Ücret Garanti Fonu oluşturulmuştur.
 

Ücret Garanti
Fonu, yukarıda sayılan nedenlerden dolayı çalışanın iş ilişkisi devam ettiği
esnada işverenin çalışanının ücretini ödeyemediği durumlarda geçerlidir.

 

II- ÜCRET
GARANTİ FONU NİÇİN KURULMUŞTUR

Ücret garanti
fonu, işçilerin, işvereninin ödeme güçlüğüne düşmesi hallerinde iş ilişkisinden
kaynaklanan son üç aylık ücret alacağını garanti etmeyi amaçlamaktadır. Başka
bir ifadeyle ücret garanti fonu, işverenin ödeme aczine düştüğü durumlarda,
işçinin ücretinden tamamen mahrum kalmasını engellenmeyi amaçlamaktadır.



Maddenin gerekçesinde,
işverenin konkordato ilan etmesi, iflası veya işveren için aciz vesikası
alınması gibi nedenlerle ödeme güçlüğüne düştüğü hallerde, iş ilişkisinden
kaynaklanan son üç aylık ücreti güvence altına alınan işçinin, iflas ve
konkordato gibi durumlarda sıkça karşılaşılan ücretini hiç alamama riskinden
kurtarılmış olacağı belirtilmiştir. 



Ücret Garanti Fonu, yönetim
kurulunun kararları çerçevesinde, İşsizlik Sigortası Fonu kapsamında işletilir
ve yönetilir (Yön/5). 




Ücret Garanti
Fonu gelirleri, işverenlerce işsizlik sigortası primi olarak yapılan ödemelerin
işveren payının yıllık toplamının yüzde biri ile bu primlerin
değerlendirilmesinden elde edilen kazançlardan oluşur. Sosyal Sigortalar
Kurumunca İşsizlik Sigortası Fonuna aktarılan işveren payının yüzde biri, Fon
adına farklı bir hesapta takip edilir. Fon, işsizlik sigortası fon kaynaklarının
değerlendirilmesine ilişkin usul ve esaslar çerçevesinde İşsizlik Sigortası Fonu
içerisinde değerlendirilir (Yön/6). 






II- İŞVEREN
HANGİ DURUMLARDA ÜCRET ÖDEMEZSE İŞÇİ FONUDAN YARARLANABİLİR



İş Kanunu’nun
33. maddesine göre, işverenin konkordato ilan etmesi, işveren için aciz vesikası
alınması veya iflası nedenleri ile işverenin ödeme güçlüğüne düştüğü hallerde
geçerli olmak üzere, işçilerin iş ilişkisinden kaynaklanan son üç aylık ücret
alacaklarını karşılamak amacı ile Ücret Garanti Fonundan işçiye ödeme yapılır.





Konkordata;

Borçlunun, alacaklılarının
(2/3) çoğunluğu ile yaptığı ve onu kabul etmeyen diğer alacaklıları da bağlayan
anlaşmaya “konkordato” denir. Bu anlaşmayla, elinde olmayan nedenlerle işleri
iyi gitmeyen ve mali durumu bozulmuş olan dürüst borçlular korunmak
istenmektedir.



Aciz belgesi;
İcra ve iflas işlemlerinde, paraların paylaştırılması sonucunda alacağını
tümüyle tahsil edememiş olan alacaklıya, elde edemediği miktar için verilen
belgedir.



İflas;
borcunu ödemeyen borçlu hakkında yapılan takip sonucunda, mahkeme kararı ile
tespit ve ilan edilen durumdur.





III- ÜCRET GARANTİ FONUNDAN
YARARLANMA KOŞULLARI



İş
sözleşmesinin devam edip etmediğine bakılmaksızın; işverenin ödeme güçlüğüne
düştüğü hallerde, iş sözleşmesinden kaynaklanan aylık ücretlerini alamaması
nedeniyle, ücret alacağı bulunan işçi tarafından; son üç aylık ücretlerinin
ödenmediğini gösteren işçi alacak belgesi veya son üç aylık ücret alacağını
gösteren sair belge ile birlikte, aşağıdaki belgelerden birini ibraz ederek
yetkili Kurum birimine başvurulması gerekir (Yön/8):



a-İcra
Dairesinden alınan aciz vesikası (İİK/143) veya aciz vesikası hükmündeki Haciz
Tutanağı (İİK/105-1),

b-İflasın
açılmasına dair mahkeme kararının tasdikli sureti veya ilan edildiğini gösteren
belge([11])
(İİK/166),

c-İcra
tetkik merciince verilen konkordato mühleti kararının tasdikli sureti veya ilan
edildiğini gösteren belge (İİK/288). 

Özetle, Ücret
garanti fonundan yararlanmak için başvuran işçinin; 

1-Son
üç aylık ücret alacağını gösteren belge ile

2-İşverenin
ücreti ödeyemeyeceğini gösteren (aciz vesikası, iflas kararı veya konkordato
ilanı gibi) bir belgeyi ibraz etmesi gereklidir.

Türkiye İş
Kurumu’nun ilgili birimleri, Yönetmelikte belirtilen başvuru tarihinden itibaren
en geç otuz gün içinde işçiye, son üç aylık ücret alacağını ödeyerek durumu
ivedilikle, ilgili icra-iflas müdürlüklerine veya konkordato komiseri ile
işverene bildirir.  



Alacaklı
yukarıda sayılan evraklarla birlikte Kurum ünitesine başvurduktan sonra Kurum
gerekli araştırmayı yaparak herhangi bir  (evraklarda) eksiklik yok ise 30 gün
içerisinde ödemeyi gerçekleştirir. 



İşçi, aynı
işverenle olan iş ilişkilerinde aciz vesikasına dayanarak Ücret Garanti Fonundan
bir kez yararlanabilir. Ancak, işçinin farklı
işverenler yanında ayrı ayrı iş sözleşmelerinden doğan ücret alacakları garanti
kapsamındadır. İşçinin aynı takvim süresine dayanan birden çok kısmi süreli iş
ilişkisinde doğan ücret alacağı garanti kapsamında olduğu gibi, farklı tarihlere
denk gelen ayrı ayrı işverenlere bağlı ayrı iş ilişkilerinde de garanti söz
konusudur.





Fon ile güvenceye bağlanan ücret alacağı olmasına rağmen, bunun hangi tür
ücreti olduğu Kanun’da belirtilmemiştir. Başka bir ifadeyle, garanti
kapsamındaki ücretin, net ücret mi yoksa brüt mü olacağı da kanun’da
belirtilmemiştir. Ancak, Yönetmelik, garantiden yaralanacak ücretin “net ücret”
olduğunu hükme bağlamıştır (Yön/4). 





Kanun, ücret alacağının kaynağını iş ilişkisi olarak ve süresini de 3 ayla
sınırlamıştır. Buna göre iş ilişkisinden kaynaklanmayan, mesela, istisna/vekalet
sözleşmesinden kaynaklanan bir ücret alacağının yahut mesela, 4 aylık ücretin
ödenmemesi durumunda 3 ayı aşan 1 aylık kısım için fon düzenlemesi ve ödemesi
mümkün olamayacaktır. 
Bu Yönetmelik
kapsamındaki işverenlerin işsizlik sigortası primi ödememiş olmaları, işçilerin
bu Yönetmelikteki haklardan yararlanmalarına engel teşkil etmez. 



10.06.2003
tarihinden itibaren bu Yönetmelik kapsamında ücret alacağını alamamış olan
işçiler de, Kurum birimine başvurmaları halinde, bu Yönetmelik hükümlerinden
yararlanabilirler.






IV- SONUÇ




Ücret, işçinin ve ailesinin temel geçim kaynağı oluşturduğundan, kanunlarda,
ücretin güvence altına alınması ihtiyacı doğmuştur. İş Kanunu’na göre, işverenin
acze düştüğü belli hallere münhasır olmak üzere işçinin son üç aylık ücretini
garantiye almak için Ücret Garanti Fonu oluşturulmuştur. İş Kanunu’na tabi işçi,
işverenin ödeme güçlüğüne düşmesi halinde, son 3 aylık ücretini Türkiye İş
Kurumu’nun ilgili biriminden talep edecektir. Ücret garanti fonundan yararlanmak
için mutlaka iş sözleşmesinin sona ermesi gerekmemektedir. İş sözleşmesi devam
etmesi halinde dahi, işçi işyerinde çalışırken üç ay ücretini alamadığı takdirde
ücret garanti fonuna başvurabilir. Kurum gerekli
araştırmayı yaptıktan sonra 30 gün içerisinde ödemeyi yapar.
Fon ile güvenceye bağlanan ücret, net
ücret alacağıdır.

 

KAYNAKLAR

Muzaffer KOÇ, Dr. Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığı İş Müfettişi, Yaklaşım Dergisi  Mart 2008

Ö. Kemal EVREN, Niteliği
Ve İçeriği İtibariyle Ücret Garanti Fonu, E-Yaklasim, Mart 2005

11.03.2008

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.