Mehmet Mürsel Saçan
Yeminli Mali Müşavir
E. Vergi Başmüfettişi
mmsmursel@yandex.com

Kur Farkında KDV Uygulaması: Alıcı ve Satıcı Yönünden Tablo İle Açıklama

Küresel ticaretin yoğunlaştığı günümüz ekonomisinde dövizli işlemler, işletmelerin mali yapısında önemli bir yer tutmaktadır. Ancak döviz kurlarındaki dalgalanmalar, bu işlemlerden kaynaklanan kur farklarının muhasebeleştirilmesi ve vergisel açıdan doğru yorumlanmasını kritik hale getirmektedir. Kur farklarının, dönem kârı veya zararı üzerindeki etkisi kadar, KDV ve kurumlar vergisi uygulamalarındaki yeri de işletmeler için dikkatle yönetilmesi gereken bir konudur.

Vergiyi doğuran olayın gerçekleştiği tarih ile ödemenin yapıldığı tarihin aynı güne denk geldiği ticari işlemlerde kur farkı oluşmadığından, KDV açısından herhangi bir sorun bulunmamaktadır. Ancak ticari hayatta yaygın olarak görülen vadeli faturalarda, fatura tarihi ile ödeme tarihi arasında satıcı lehine oluşan kur farkları için KDV hesaplanması gerekmektedir. Nitekim 3065 sayılı KDV Kanununun; 24/c maddesinde, kur farkının KDV matrahına dahil olduğu belirtilmiştir.

Kur farkı hesaplaması yapılırken matraha dahil olacak kur farklarının hesabında, sadece mal ve hizmet bedeline isabet eden kur farkları dikkate alınır, hesaplanan KDV’ye ilişkin ortaya çıkan kur farkları matraha dahil edilmez. Satıcı tarafından fatura düzenlenmek ve faturada gösterilen kur farkına, teslim veya hizmetin yapıldığı tarihte bu işlemler için geçerli olan oran uygulanmak suretiyle KDV hesaplanır.

ÖRNEK TABLO;

Yukarıdaki tabloda görüleceği üzere alıcı veya satıcı açısından lehe oluşan kur farkları için her halükârda fatura düzenlenmesi gerekmektedir. Kur farkına ilişkin düzenlenecek faturalarda, KDV dahil toplam bedelin dövize endeksli olarak belirlenmesi durumunda vergiyi doğuran olayın meydana geldiği tarih ile ödeme tarihi arasında ortaya çıkan kur farkı bedeline iç yüzde oranı uygulanmak suretiyle, dövize endeksli toplam bedele KDV'nin dahil edilmemesi durumunda ise vergiyi doğuran olay ile ödeme tarihi arasında ortaya çıkan kur farkları üzerinden KDV hesaplanması gerekmektedir.

ÖRNEK TABLO;

Sonuç olarak, vergiyi doğuran olay ile ödemenin aynı gün gerçekleştiği işlemlerde KDV yönünden bir yükümlülük doğmamakta, ancak vadeli satışlarda, fatura tarihi ile ödeme tarihi arasında alıcı ve satıcı lehine oluşan kur farklarının KDV’ye tabi olduğu unutulmamalıdır. Bu nedenle, lehe oluşan kur farkları için her durumda lehine kur farkı çıkan muhatap tarafından fatura düzenlenmesi hem mevzuata uyum hem de olası vergi risklerinin önlenmesi açısından önem arz etmektedir.

Zira VUK’un 353/1. maddesi, fatura düzenlenmemesi durumunda hem alıcı hem de satıcı açısından özel usulsüzlük cezası uygulanmasını öngörmektedir.

Buna göre;

Her bir belge için, bir takvim yılı içinde ilk tespitte 14.000 TL; sonraki tespitlerde ise Kanuna bağlı 2 sayılı cetvelde yer alan tutarlardan az olmamak üzere, bu belgelere yazılması gereken meblağın veya meblağ farkının %10’u oranında özel usulsüzlük cezası kesilir.

Tek tespitte aynı türden birden fazla belgenin düzenlenmediğinin belirlenmesi halinde, her bir belge için ayrı ayrı ceza uygulanır. Ancak bu durum, 2 sayılı cetveldeki tespit sayısının belirlenmesinde bir adet tespit olarak değerlendirilir.

Belgeleri almak zorunda olanlar tarafından, idarenin bilgisine girmeden önce ve belgenin düzenlenmesi gereken süreyi takip eden BEŞ İŞ GÜNÜ İÇİNDE idareye bildirim yapılırsa, ALICI ADINA CEZA UYGULANMAZ. Bu durumda, belgeleri düzenlemek zorunda olanlar adına uygulanacak ceza ÜÇ KAT olarak kesilir.

VUK 353/1. Bendinde yer alan belgeler yerine Kanun kapsamında olmayan belgeler düzenlenirse, belgeleri düzenleyenler adına ceza İKİ KAT olarak uygulanır.

Kanun kapsamında olmayan belgelerin düzenlendiği durumun, belgeleri almak zorunda olanlar tarafından BEŞ İŞ GÜNÜ içinde idareye bildirilmesi halinde, belgeleri düzenleyenler adına ceza ALTI KAT olarak uygulanır.

Görüleceği üzere, belge düzenlememe cezası, söz konusu tutarın büyüklüğüne bağlı olarak önemli ölçüde artış göstermektedir. Bu nedenle mükelleflerin, ileride ağır mali yükümlülüklerle karşılaşmamak için belge düzenine azami özen göstermeleri büyük önem taşımaktadır.

14.03.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.