Ahmet Halis Başli
Yeminli Mali Müşavir
ahmethalis002@gmail.com

Banka Hesap Hareketlerine Dayalı Vergi İncelemeleri: Yeni Nesil Tespit Yöntemleri

Özet

Son yıllarda Vergi Denetim Kurulu tarafından yürütülen incelemelerde, klasik defter ve belge incelemesine ek olarak mükelleflerin banka hesap hareketlerinin detaylı şekilde analiz edildiği gözlemlenmektedir. Bu çalışma kapsamında, banka hareketlerinin denetim sürecinde ne şekilde kullanıldığı, uygulamada karşılaşılan temel risk alanları ve mükelleflerin bu yeni yaklaşım karşısında alması gereken önlemler teknik bir çerçevede ele alınmaktadır.

1. Vergisel İncelemelerde Dönüşüm

Vergi incelemelerinde geleneksel yöntemlerin yerini giderek daha veri odaklı ve analitik yaklaşımlar almaktadır. Bu kapsamda özellikle bankacılık sistemi üzerinden yürüyen mali işlemler, idare açısından beyan kontrol aracı olarak ön plana çıkmaktadır. Gelir İdaresi Başkanlığı ve Vergi Denetim Kurulu uygulamalarında, banka hesap hareketlerinin artık "dolaylı tespit aracı" olmaktan çıkıp birincil delil olarak kabul görmeye başladığı görülmektedir.

2. Tespit Yöntemi Olarak Banka Hesap Hareketleri

Vergi denetim birimlerince analiz edilen başlıca unsurlar şunlardır:

• Banka hesap dökümleri (TL ve döviz cinsinden),
• IBAN temelli transfer trafiği,
• Yurt dışı para transferleri (Swift, Western Union, Wise vb.),
• Sanal POS ve dijital ödeme platformları (iyzico, PayTR, PayPal vs.),
• QR kodlu ödeme geçmişleri.

Bu veriler, klasik belge incelemesinde eksik veya örtük kalan finansal ilişkilerin ortaya konulmasına olanak sağlamaktadır.

3. Uygulamada Tespit Edilen Risk Alanları

Banka hareketlerine dayalı yapılan analizlerde sıkça karşılaşılan ve risk unsuru teşkil eden durumlar şunlardır:

• Beyan dışı bırakılan düzenli havale ve EFT işlemleri,
• Ticari faaliyetle ilişkilendirilebilecek ancak kayıtlara alınmayan IBAN tahsilatları,
• Başkası adına açılmış hesapların (proxy hesaplar) fiilen mükellef tarafından kullanılması,
• POS cihazlarından gelen tahsilatların şahsi hesaplara yönlendirilmesi,
• Şahsi hesapların ticari faaliyetlere aktif olarak entegre edilmesi.

Bu tür durumlar, Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi yönünden beyan dışı gelir veya kayıt dışı ticari faaliyet olarak değerlendirilebilmektedir.

4. Vergisel Açıdan Değerlendirme Ve Uyumluluk Adımları

Denetim öncesi hazırlık sürecinde özellikle aşağıdaki kontrollerin yapılması önem arz etmektedir:

• Banka hesap dökümleri ile muhasebe kayıtlarının birebir eşleştirilmesi,
• Açıklanamayan para giriş/çıkışlarına ilişkin kanıtlayıcı belgelerin dosyalanması,
• Tüm hesapların mülkiyet yapısının netleştirilmesi (özellikle şahsi ve vekil hesap ayrımı),
• Yurt dışı kaynaklı transferlerin gerekçelendirilmesi,
• Sanal POS üzerinden yapılan tahsilatların muhasebeleştirilme yöntemlerinin belirginleştirilmesi.

Mükelleflerin ve danışmanlarının bu kontrolleri içeren bir “vergiye uyum kontrol listesi” oluşturması tavsiye edilmektedir.

5. Beyan Kontrol Sürecinde Hesap Hareketlerinin Rolü

Banka hesap hareketleri, günümüz vergi incelemelerinde tamamlayıcı bir unsur olmaktan çıkmış; doğrudan vergisel tespit ve beyan kontrol aracı haline gelmiştir. Bu bağlamda:

• İncelemeye alınma olasılığı yüksek riskli profillerin belirlenmesi,
• IBAN üzerinden yürüyen kayıt dışı ekonomiyle etkin mücadele,
• Dijital finansal izlerin geriye dönük analizi,

gibi yöntemlerle mükelleflerin yükümlülükleri daha görünür hale gelmektedir. Bu sürece hazırlıklı olmayan mükellefler, ciddi cezai yaptırımlarla karşılaşabilmektedir.

Vergi danışmanları, mali müşavirler ve hukukçular açısından bu yeni denetim sistemine uygun risk analiz süreçleri ve ön kontrol sistemleri geliştirilmesi, önümüzdeki dönemde mesleki uygulamanın önemli bir parçası olacaktır.

16.06.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.