Vergi Mahremiyeti Ve Ödenmeyen Vergi Borçlularının Açıklanması

Kamu harcamalarının karşılanmasında önemli yeri olan vergilerin toplanmasında görevli olanlar vergi mükelleflerinin gelirleri, faaliyetleri, şahsi durumları ve benzeri konularda önemli bilgilere sahip olmaktadırlar. Vergilerin tarh, tahakkuk ve tahsili aşamalarında gerek inceleme ve yoklama ile görevli memurlar gerekse diğer görevlilerce bu bilgilerin kamuya açıklanması veya kendi şahıslarına bir menfaat karşılığı kullanılması kamu düzenine ve mükelleflere zarar verir. Ticari ve şahsi sır niteliği taşıyan bilgilerin devletçe korunması önemli ve gereklidir.

Mükelleflere bu güvenceyi sağlamak amacıyla kanun koyucu tarafından Vergi Usul Kanunu’nun 5’inci maddesi ihdas edilmiştir. Bu maddede bir yandan vergi mahremiyetinin korunması esasları düzenlenirken diğer yandan vergi güvenliğinin riske girmesini önleyecek bazı istisnalara da yer verilmiştir.

Mahremiyetin korunması

Vergi mahremiyeti ve mahremiyeti ihlal sayılmayacak istisnaları düzenleyen 5.nci madde hükmü yapılan değişiklikler sonrasında, son hali ile aşağıda olduğu gibidir. Maddenin uygulama esasları ile ilgili olarak 2001 yılında 293 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği yayınlanmıştır.

Vergi mahremiyeti ve korunmasında sorumlu olanlar

Aşağıda yazılı kimseler görevleri dolayısıyla, mükellefin ve mükellefle ilgili kimselerin şahıslarına, muamele ve hesap durumlarına, işlerine, işletmelerine, servetlerine veya mesleklerine müteallik (ilişkin) olmak üzere öğrendikleri sırları veya gizli kalması lâzım gelen diğer hususları ifşa edemezler ve kendilerinin veya üçüncü şahısların nef'ine, yararına kullanamazlar;

1. Vergi muameleleri ve incelemeleri ile uğraşan memurlar;
2. Vergi mahkemeleri, bölge idare mahkemeleri ve Danıştay’da görevli olanlar;
3. Vergi kanunlarına göre kurulan komisyonlara iştirak edenler;
4. Vergi işlerinde kullanılan bilirkişiler.

Bu yasak, yukarıda yazılı kimseler, bu görevlerinden ayrılsalar dahi devam eder.

Mahremiyeti İhlal Sayılmayacak Açıklamalar

1-  Vergi güvenliğini sağlamak amacıyla Gelir Vergisi mükelleflerinin yıllık Gelir Vergisi, sermaye şirketlerinin Kurumlar Vergisi beyannamelerinde gösterdikleri matrahları (zarar dahil) ve beyanları üzerinden tarh olunan Gelir ve Kurumlar Vergileri ile mükelleflerin ad ve unvanları, bağlı oldukları vergi dairelerince beyannamelerin verildiği yıl içinde dairenin münasip yerlerine asılacak cetvellerle ilan olunur. Mükellefin bağlı bulunduğu teşekkül varsa, bu ilan orada da yapılır.

2- Mükelleflerin vergi tarhına esas olan beyanları, kesinleşen vergi ve cezaları ile vadesi geçtiği halde ödenmemiş bulunan vergi ve ceza miktarları Maliye Bakanlığınca açıklanabilir. Maliye Bakanlığı bu yetkisini mahalline devredebilir.

Ayrıca, kamu görevlilerince yapılan adlî ve idarî soruşturmalar ile ilgili olarak talep edilen bilgi ve belgeler ile bankalara, yapacakları vergi tahsiline yönelik bilgiler verilebilir. Bu bilgilerin verilmesine ilişkin usul ve esaslar Hazine ve   Maliye Bakanlığı’nca belirlenir.

3- Sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenledikleri veya kullandıkları vergi inceleme raporuyla tespit olunanların, kanunla kurulmuş mesleki kuruluşlarına ve 3568 sayılı Kanunla kurulan birlik ve meslek odalarına bildirilmesi vergi mahremiyetini ihlal sayılmaz. Bu takdirde kendilerine bilgi verilen kişi ve kurumlar da bu maddede yazılı yasaklara uymak zorundadırlar. Hazine ve Maliye Bakanlığı bilgilerin açıklanmasıyla ilgili usulleri belirlemeye yetkilidir.

4- Gelir Vergisi mükellefleri  (Kazancı basit usulde tespit edilenler dahil) ile sermaye şirketleri her yıl Mayıs ayının son gününe kadar vergi tarhına esas olan kazanç tutarları ile bunlara isabet eden vergi miktarlarını gösteren levhayı almak zorundadırlar. İlan ve levhalara ilişkin diğer hususlar Hazine ve Maliye Bakanlığınca belli edilir.

5- Gelir İdaresi Başkanlığının görev alanına ilişkin işlerde hizmet alımı yoluyla çalıştırılanlar ile hizmet alımı yapılanların ortak ve yöneticileri öğrendikleri sırlar ve gizli kalması gereken diğer hususlar açısından bu maddede yazılı yasaklara, bu görevlerinden ayrılsalar dahi, uymak zorundadır.

Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili kanunları uyarınca mükelleflerden talep edilebilen, kurum ve kuruluşların görevleriyle doğrudan ilgili ve görevlerinin ifası için zorunluluk ve süreklilik arz eden bilgilerin, bu kurum ve kuruluşlara verilmesi vergi mahremiyetinin ihlali sayılmaz. Bu durumda, kendilerine bilgi verilenler, bu maddede yazılı yasaklara uymak zorunda olup, bu bilgilerin muhafazasını sağlamaya yönelik tedbirleri almakla yükümlüdürler. Maliye Bakanlığı, bu fıkra uyarınca verilecek bilgilerin kapsamı ile bilgi paylaşımına ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.

Açıklanan bu bilgiler ele alınarak mükelleflerin haysiyet, şeref ve haklarına tecavüz edilemez.

Vadesi geçmiş vergi borçlularının açıklanması

Yukarıda açıklanan 5’innci maddenin 4’üncü fıkrasında “Mükelleflerin vergi tarhına esas olan beyanları, kesinleşen vergi ve cezaları ile vadesi geçtiği halde ödenmemiş vergi ve ceza miktarları Hazine ve Maliye Bakanlınca açıklanabilir…” denilmektedir.

 Söz konusu açıklama ile ilgili olarak 583 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği yayınlanmıştır. Genel Tebliğde 2025 yılında yapılacak açıklamanın yeri, zamanı, istisnaları, açıklamanın kapsamı belirlenmiştir.

Açıklama zamanı, yeri

2025 yılında yapılacak açıklamaların, vergi dairesinin ilan koymaya mahsus yerlerinde asılmak suretiyle 1/12/2025 ile 15/12/2025 tarihleri (bu tarihler dâhil) arasında Türkiye genelindeki vergi dairelerinde, 16/12/2025 ile 30/12/2025 tarihleri (bu tarihler dâhil) arasında ise Gelir İdaresi Başkanlığının internet sitesinde yapılması, ön görülmüştür.

Açıklamada esas alınacak miktar

 Açıklama kapsamına, her bir vergi dairesine 5.000.000 TL ve daha fazla borcu olan veya bu tutar ve üzerinde kesinleşen vergi ve cezası bulunan mükellefler alınacaktır.

Yapılacak açıklamada, 31/12/2024 tarihi itibarıyla vadesi geldiği halde 27/11/2025 tarihi itibarıyla ödenmemiş bulunan ve nev’i itibarıyla Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 293) ile açıklama kapsamına alındığı belirtilen vergi ve cezalar ile 1/6/2024-31/5/2025 tarihleri arasında kesinleşen tarhiyatların dikkate alınması uygun görülmüştür.

Diğer hususlar

Açıklanacak bilgiler, açıklamanın yapılacağı yer ve diğer hususlarda Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 293) ile belirlenen esaslara uyulması, ancak aynı Tebliğin “İnternet Ortamında Açıklama” başlıklı III/B bölümündeki hazırlanan listelerin gönderileceği adresler ile ilgili açıklamaları bakımından Defterdarlıkların Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 293)’nin; (I-A) bölümüne göre hazırlanan listeleri Gelir İdaresi Başkanlığı Gelir Yönetimi Daire Başkanlığı (IV)’e ve (I-B) bölümüne göre hazırlanan listeleri Gelir İdaresi Başkanlığı Tahsilat ve İhtilaflı İşler Daire Başkanlığına resmî yazı ekinde elektronik ortamda göndermeleri gerekmektedir.

 Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 293)’nin; (I-B) bölümüne göre hazırlanan listelerin “Açıklama” sütununda; anılan Tebliğde yer alan hususlara ilave olarak, açıklama kapsamına alınan alacağın 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunda tanımlanan şekilde “tahsil edilemeyen” veya “tahsil edilemeyeceği anlaşılan” alacaklardan olması hâlinde, bu hususa “Alacağın tahsil kabiliyeti bulunmamaktadır.” ifadesi ile yer verilmesi, uygun görülmüştür.

Açıklama kapsamına alınmayan alacaklar

Vadelerinde ödenmediği halde bazı borçlu mükellefler ve vergi ve cezaları, miktarına bakılmaksızın açıklanmayacaktır. Bunlar bazı kamu kurumları ile deprem ve benzeri nedenlerle ilgilidir. Bunlar;

a) 10/7/2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun geçici 3 üncü maddesi ve 3/7/2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanununun geçici 5 inci maddesi kapsamında yaptıkları takas ve mahsuba ilişkin başvuruları kabul edilen, büyükşehir belediyeleri/belediyelerden ve bunlara bağlı kuruluşlar ile sermayesinin %50’sinden fazlası büyükşehir belediyelerine/belediyelere ait şirketlerden vadesi 31/12/2024 tarihi ve öncesine rastlayan,

b) 5216 sayılı Kanunun geçici 3 üncü maddesi kapsamında daha önce uzlaşmaya girmemiş olan büyükşehir belediyeleri ve bağlı idareleri ile üyeleri belediyelerden oluşan mahalli idare birliklerinden 13/2/2011 tarihli ve 6111 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 167’nci maddesine istinaden başvuruda bulunmuş olanlara ait vadesi 31/12/2024 tarihi ve öncesine rastlayan,

c) 10/9/2014 tarihli ve 6552 sayılı İş Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması ile Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanunun geçici 2’nci maddesinin birinci fıkrası kapsamında yapılandırılan,

ç) 3/8/2016 tarihli ve 6736 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun hükümlerine göre yapılandırılması devam eden,

d) 18/5/2017 tarihli ve 7020 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda ve Bir Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun kapsamında yapılandırılması devam eden,

e) 11/5/2018 tarihli ve 7143 sayılı Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun kapsamında yapılandırılması devam eden,

f) 11/11/2020 tarihli ve 7256 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanuna göre yapılandırılması devam eden,

g) 3/6/2021 tarihli ve 7326 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanuna göre yapılandırılması devam eden,

ğ) 9/3/2023 tarihli ve 7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanuna göre yapılandırılması devam eden,

alacakların alınmaması uygun görülmüştür.

(2) 6/2/2023 tarihinde Kahramanmaraş ilinde meydana gelen depremler nedeniyle 213 sayılı Kanunun 15 inci maddesine göre ilan edilen mücbir sebep hâli 180 sayılı Vergi Usul Kanunu Sirküleri kapsamında devam eden mükelleflerin gerek bu yerlerdeki vergi dairelerine gerekse ülke genelindeki diğer vergi dairelerine olan kesinleşmiş vergi ve cezaları ile borçları açıklama kapsamına alınmayacaktır.

(Kaynak: Akif Akarca, Dr.Mehmet Şafak / Ekonomim.com | 02.10.2025)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.