Zekeriya Aslan
Yeminli Mali Müşavir
zekeriyaaslan@finansalymm.com

BDDK, Bankaların Kredi Hacmini Ne Kadar Artırdı?

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunun 18.04.2020 tarihli toplantısında, COVID-19 salgını nedeniyle yaşanılan sürecin ekonomiye, piyasaya, üretime ve istihdama olumsuz etkisini mümkün olan en az seviyeye indirmek ve bankaların ellerinde bulundurduğu kaynakların en etkin şekilde kullanılmasını sağlamak amacıyla, 5411 sayılı Bankacılık Kanununun(Kanun) 93 üncü maddesi ile 43 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca 01.05.2020’den itibaren geçerli olmak üzere bankalarca haftalık bazda çıkarılan Aktif Rasyosunu(AR) formülü aşağıdaki gibi değiştirilmiştir:

    Krediler + ( Menkul Kıymetler x 0,75 ) + ( TCMB Swap x 0,5 )

Aktif Rasyosu (AR) = -----------------------------------------------------------------------------------

                       TL Mevduat + ( Yabancı Para Mevduat x 1,25 )

Aktif Rasyosunun pay kısmında yer verilen;

· “Krediler” kaleminin, takipteki krediler hariç bankaların bireysel ve ticari müşterilere kullandırdıkları krediler tutarının toplamını,

· “Menkul Kıymetler” kaleminin, bankalarca satın alınan yurt dışı yerleşiklerce ihraç edilmiş menkul kıymetler ve hisse senetleri hariç özel sektör tahvil ve bonoları ile Türkiye Cumhuriyeti hazinesinin ihraç ettiği her türlü borçlanma araçları, kira sertifikaları ve Eurobondların toplam değerini,

· “TCMB Swap” kaleminin, bankaların Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına(TCMB) Swap yoluyla verdikleri yabancı paranın TCMB alış kurundan hesap edilen Türk Lirası(TL) cinsinden toplam değerini ifade etmesine,

Aktif Rasyosunun payda kısmında yer verilen;

· “TL Mevduat” kaleminin, bankalar mevduatı hariç tüm TL cinsi mevduat/katılım fonu tutarı toplamını,

· “YP Mevduat” kaleminin, altın ve kıymetli maden hesapları da dahil olmak üzere, bankalarda tutulan yabancı para(YP) cinsinden mevduat/katılım fonu tutarı toplamını ifade etmesine,

- Aktif Rasyosunun her ay sonu itibariyle, o aya ilişkin aylık ortalamasının mevduat bankaları için %100’ün, katılım bankaları için %80’in altına düşmemesine,

- Kanunun 148 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi uyarınca baz alınacak aykırılık oluşturan aşım tutarının, ilgili ay sonu itibariyle Aktif Rasyosunun değeri %100’ün altında olan bankalar ve %80’in altında olan katılım bankaları için, rasyoyu sırasıyla %100 ve %80 düzeyine getirecek paydaki değişim tutarı olarak hesaplanmasına,

karar verilmiştir.

Örnek:

Aktif Rasyosu Pay Kısmı	Tutar (Milyon)	Aktif Rasyosu Payda Kısmı	Tutar (Milyon)
Kredielr	1 000	TL Mevduat	2 000
Menkul Kıymetler	200	Yabancı Para Mevduat	800
TCMB Swap	100

Buna göre;

                                   1.000+(200x0,75)+(100x0,5)     1.200

Aktif Rasyosu=-------------------------------------------= ----------

                                    2.000 + (800x1,25)                      3.000

Bu durumda; Aktif Rasyosunun %100 olması için TL Mevduat ve Yabancı Para Mevduatından 900.-Milyon TL’nin, kredi olarak firmalara verilmesi gerekir. Dolayısıyla Kredi Hacmi, 1.000.-Milyon TL’den (1.000+900) 1.900.-Milyon TL’ye çıkar.

BDDK’dan bankalara tavsiye niteliğinde gönderilen yazıda; kredinin amacı dışında finansal getiri sağlamaya yönelik işlemlerde veya vadesi gelmemiş diğer kredilerin kapatılması gibi durumların olmamasına azami gayret gösterilmesi istenilmiştir.

Bu tavsiyenin ardından BDDK; Aktif Rasyosu tanımını yaptı. Bu formüle göre;

A-Formülün payda kısmı dikkat edilmesi gereken konu, Yabancı Para Mevduat 1,25 ile çarpılmasıdır..  Burada esasen bankalara Aktif rasyosunu yükseltmek için payda özelinde bir seçenek sunmaktadır. Arzu ederse banka YP mevduat ağırlığını TL mevduata kaydıracak veya YP mevduat ağırlığından feragat etmek istemiyorsa TL mevduat olarak topladığı kısmı kendi bilanço ölçeğinde küçültecektir.

B-Pay kısmında ise; Aktif Rasyosunu yukarıda tutabilmek için üç parametre bulunmaktadır. Bankaların Aktif Rasyosunu yüksek tutabilmek aşağıdaki işlemleri yapabilir:

1-Şirketlere Ve Bireylere Kredi Verilmesi:

Ancak mevcut verilmiş krediler içinde Takipteki Krediler hariç tutulacaktır. Zira, Takipteki Krediler artarsa, rasyonun yükselmesi için yeni kredi verilmesi gerekecektir.

2-,Menkul Kıymet Portföyünü Büyütmek:

3-TCMB İle Swap Yapmak:

Ancak Menkul Kıymetlerin 0,75 ile ya da TCMB ile yapılan para takasının(swap’ın) 0,5 ile çarpılmasına bakıldığında; BDDK’nın burada asıl amacının kredileri büyütmek olduğu ortaya çıkmaktadır. Çünkü kredi vermek; menkul kıymet almak ya da swap yapmaktan daha doğrudan bir yolla Aktif Rasyosu’nu büyütmek anlamına gelmektedir.

Aktif Rasyosunun payda kısmı gözönünde bulundurulduğunda  BDDK’nın asıl amacının, bankaların eldeki nakdi boşta tutmasının önüne geçmek olduğu anlaşılmaktadır.

C-Katılım Bankaları’nın Ayrıcalığı Var Mı?

Aktif Rasyosu oranı, katılım bankaları için %80 olarak tutulmuştur. Zira, katılım bankalarının menkul kıymet yelpazesi; mevduat bankalarınınki kadar geniş değildir; bu bankalar Hazine’nin ihraç etmiş olduğu TL ve yabancı para cinsinden sukuklarla, altına dayalı kira sertifikalarını alabilmekteler. Temeldeki faiz hassasiyeti ve işleyiş de mevduat bankalarının sahip olduğu repo imkanlarının önüne geçmektedir. Bu nedenle BDDK bu unsurları gözeterek Aktif  Rasyoyu mevduat bankalarına oranla düşük tutmuştur.

Kaynakça:

Karar Tarihi ve Numarası	Yasal Dayanak
18.04.2020 -  9000	BDDK Kararı

22.04.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.