Nazlı Gaye Alpaslan
Avukat
Kira
Gelirleri İçin Mart 2017 Vergi Beyanları
Tarih: 09.01.2017
2016 yılı kira gelirleri beyanı Mart 2017’ da beyan edilecektir. (1
Mart -25 Mart 2017)
konunun önemli bir hadise olması nedeniyle kira gelirlerinin bildirim veya
beyanı açısından bazı özellikli durumlar bulunmaktadır. Buna göre:
1) Kira
gelirleri ile ilgili beyannamelerin 3568 sayılı yasaya göre unvan almış
meslek mensupları tarafından elektronik ortamda yollanılması mümkündür.
Veya söz konusu beyannamelerin kağıt ortamda düzenlenip, elden vergi
dairesine verilebileceği gibi posta kanalıyla taahhütlü olarak yollanması
mümkündür. Vergi ödemelerinin birinci taksiti 31 Mart olup, diğer ikinci
taksidi ise, 31 Temmuz 2017 tarihine kadar ödenebilir.
2) Tahsil
edilmemiş kira gelirinin beyanı yapılmaz. Gerek iş yerleri olsun ve gerekse
konut olarak kiraya verilen binalarda nakden veya hesaben tahsil edilmemiş
olan kira gelirleri beyan edilmez. İstisna sınırlarının altında kalan kira
gelirleri için beyanname verilmez. Bu sınır 2016 yılı için konutlarda
3.800,00 TL’dir; İşyerleri için ise vergi kesintisi yapılandan brüt tutarı
2016 yılı için 30.000,00 TL’dir.
3) Banka
kredi faizi ödemesinin avantajı: Kiraya verilen meskenin veya işyerinin
banka kredisi kullanılarak satın alınması halinde; “ Ödenen
faizler kira gelirlerinden düşülür”. Burada dikkat edilecek nokta
bankaya yapılan taksit ödemeleri değil, 2016 yılı içerisinde ödenen faizler
indirilir.
4) Evini
kiraya veren, kendisi de kiracı durumun da olan kimse sahibi bulunduğu
konuttan elde ettiği kira gelirinden, ödediği kira giderini düşebilir. Bu
gibi durumlarda gerçek gider metodu benimsenerek, avantajlı hale
geçilebilir. Sonuçta, giderler, gelirden yüksek ise ödenecek vergi doğmaz.
5) Kira
tahsil eden eş, kirayı ödeyen erkek-koca ise; kadın aldığı kirayı beyan
edecektir. Oturdukları evin kira sözleşmesi kocası adına olan durumlarda
aile birliğinde ortak bir gider olması nedeni ile, kocasının ödediği kirayı,
kendi kira gelirinden diğer eş indirebilir.
6) Kiraya
verilen iş yerinde ticaret yapan mükellefin basit usulde mükellef olması
durumunda kira stopajı olmadığı için bu iş yerinin maliki tarafından elde
edilen kira gelirinin 1.580,00 TL ‘yi geçmesi halinde beyanı yapılacaktır.
7) Aile
bireylerinin tek tek elde ettikleri kira gelirleri kendi adlarına kişisel
olarak beyan edilecektir. Konut kira gelirlerinde ki istisna tutarı her bir
birey için ayrı ayrı olmak üzere 3.800,00 TL’dir. Öte yandan, konutlardan
elde edilen kira gelirleri beyan edilmez veya noksan beyan edilirse 2016
yılı için 3.800,00 TL’lik istisnadan faydalanmak mümkün değildir.
Ayrıca, elden edilen konut kira gelirlerinin istisna haddinin altında
kalmasında ise, söz konusu kazanç ve iratların toplamı GVK 103. Maddede yer
alan tarifenin 3. Diliminde ücretler için belirlenen tutarı yani
30.000,00 TL’yi aşmaması halinde söz konusu konut kira gelirleri için
beyanname verilmeyecektir. Yine, GVK’nun 103. Maddesinde yer alan
tarifenin 3. Diliminde ücretler için tespit edilen tutarın ……….TL’nin
üzerinde ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı veya diğer
kazanç ve irat elde etmesi halinde 3.800,00 TL’lik istisnadan yararlanmak
mümkün değildir.
8) 2016
yılı işyeri kira gelirlerinde 30.000,00 TL’ ye kadar beyan, 126.560,00 TL’
ye kadar vergi yok iade var. Bu çerçevede gerçek kişilerce elde edilen
gelirin işyeri kirasından ibaret olduğu durumda aşağıda yer alan tablonun
tetkikinden de görüleceği üzere 30.000,00 TL’ ye kadar hiç beyanda
bulunmayacak, elde edilen brüt kira tutarının 30.000 TL- 126.560 TL arasında
olduğu durumda ise beyanname verilmesine karşın, ödenecek vergi
doğmamaktadır.
9) İşyerinde
kiracı durumda olan bir gerçek kişi basit usulde mükellef ise mülk sahibine
ödediği kiralarda dolayı, mülk sahibi açısından elde edilen basit usulden
dolayı kira geliri 1.580,00 TL’ yi aşmıyorsa mülk sahibi 2017 Mart ayında
kira beyannamesi vermeyecektir. Basit usul mükelleften elde edilen kira
geliri 1.580,00 TL’ yi aşıyorsa Mart 2017 içerisinde GMSİ Kira beyannamesi
verilmelidir. Basit usul mükellef ile mülk sahibi arasında düzenlenen kira
sözleşmelerinde damga vergisi istisnası söz konusudur. Ayrıca, konut olarak
kullanılan meskenler de de mülk sahibi ile kiracı arasında düzenlenen kira
kontratlarını damga vergisi istisna dolayısıyla söz konusu değildir.
10) Kira gelirlerinin GMSİ
beyanı e-beyan olarak elektronik ortamda verilebileceği gibi kağıt olarak da
düzenlenip vergi dairesine elden verilebilir. Okuma – yazma bilmeyenler için
veya yaşlılar için Maliye Bakanlığı 60 yaş üzeri mükellefler ve engelliler
için randevu sistemiyle vergi dairesi personeli tarafından beyannameleri
düzenlenmektedir. Bu konuda randevu için VİMER
– 444 0 189
11) Boş kalan dükkan veya
konutlar için kira geliri elde edilmediği için beyanname verilmesi söz
konusu değildir. Aynı şekilde boş tutulan iş yerlerinde çöp vergisi
tahakkuk ettirilmez.
12) Bir konutun mülk sahibinin
annesi, babası, büyükannesi, büyükbabası veya çocuklarına, torunlarına veya
kardeşlerine sadece oturmak için ayrılırsa emsal kira bedeli hesaplanarak
matraha eklenmeyecektir.
13) GVK’nun 73’üncü maddesinde
düzenlenen emsal kira bedeli, kiraya verilen mal ve haklardan elde edilmesi
gereken asgarî kira bedelinin tespiti ve bu bedelinin mükellefler tarafından
yapılacak beyanında bildirilmesi esasına dayanır. Burada amaç, gerçek kira
bedelinin tespit edilememesi veya gerçek kira bedelinin bilerek az beyan
edilmesi halinde vergilendirilecek geliri tespit etmektir. Buna göre bir
konutun bedelsiz olarak kiraya vermesi halinde GVK’nun 73’üncü maddesine
göre vergi değerinin %5’i yıllık kira geliri olarak dikkate alınacaktır.
14) İş yeri kira gelirlerinin
tutarı ne olursa olsun mutlak surette banka sistemi üzerinden yada PTT
kanalıyla ödenmesi zorunludur. Bu ödeme sistemine dikkat etmeyenler için
özel usulsüzlük cezası tatbik edilir (bkz. VUK Mük. Md. 355) (bkz. GVK
GT-422 seri nolu tebliği ile kesilecek cezanın üst sınırı 940 TL’dir)
Konutlar için ise elde edilen kira tutarı 500,00 TL’nin üzerinde ise bu
ödemelerde yine banka sistemi üzerinden yapılması zorunludur ( GVK GT-Seri
No 268)
15) Kira olarak doğan alacağın
başka bir kişiye temlik edilmesi veya kiraya verenin kiracısına olan bir
borcu ile takas olunması halinde tahsil koşulu realize olmuş sayılır.
Uygulamada : “Para faizsiz, tarla icarsız” usulü ile yapılan işlemlerde de
karşılıklı menfaatler dikkate alınarak kira gelirlerinin emsal kira bedeline
göre hesaplanıp beyan edilmesi zorunludur. Burada kira alacağının temlikine
karşılık olarak herhangi bir değer alınıp alınmadığı, yani temlikin ivazlı
veya ivazsız olması önem arz etmez. Elde edilen gelirin tümünün bağışlanması
durumunda (ivazsız olması) durumu değiştirmez. Keza, temlikin ivazlı olması
halinde de alacağın tahsil edilmiş olması şart değildir.
16) Maliye Bakanlığı, son
yıllarda elektrik, doğalgaz vb. sayaçları dikkate alarak sayaç sahiplerinin
GMS iradının bulunup bulunmadığını araştırmaktadır. Örneğin, mükellef (A)
şahsının üzerinde 5 (beş) adet elektrik sayacı var ise bunun kira
gelirlerinin adetsel olarak beyanı denetlenebilmektedir. Aynı şekilde (B)
şahsının üzerinde 3 (üç) adet doğalgaz abonelik sayacı mevcut ise yine
bununla ilgili olarak 3 (üç) adet konuta ait GMSİ beyanının bulunup
bulunmadığı kontrol edilmektedir.
17) Küçük
ve kısıtlıların mükellef olması halinde bunların GMSİ beyanları veli, vasi
veya kayyım tarafından imzalanarak verilir. Mal ve haklara hisseli olarak
ortak olması durumunda her ortak kendi hissesine karşılık gelen GMSİ
beyanını kişisel olarak verecektir (1).
18) Kira gelirlerinin beyanı
açısından vergi daireleri tarafından bu beyanların denetimi banka hesapları
üzerinde yapılmaktadır. Kiracılar tarafından mülk sahiplerine yollanan kira
bedelleri ayrıca vergi daireleri tarafından banka hesapları üzerinden
denetlenmektedir. Beyan edilen kira gelirleri ile banka yatırılan kiralar
uyumlu olmasına dikkat edilmelidir. (2)
(1) Maliye
Bakanlığı tarafından bastırılmış 2016 yılı kira gelirleri için beyanname
düzenleme rehberi ayrıntılı açıklamalar içermektedir. Bu rehberden edinilip,
açıklanan örnekler incelenmelidir. Ayrıca bu rehber elektronik ortamda www.gib.gov.tr adresinden
incelenebilir.
(2) Bkz: 2017
Vergi Rehberi Fortune Dergisi eki, Denge Mazars Yayını, Ocak 2017,
Kaynak:
www.MuhasebeTR.com
(Bu makale yazılı veya
elektronik ortamda kaynak
göstermeden yayınlanamaz.
Kaynak göstermeden yayınlayanlar hakkında yasal
işlem yapılacaktır .)
YMM Nurullah Çuhadar
