Kira Gelir Beyanlarında Mülk Sahibi Yerine Kirayı Başkasının Beyan Edip Etmeyeceği
Tarih: 23.12.2014
Gayrimenkul ve bu mahiyetteki mal ve hakların kiralanması mukabilinde elde edilen kira gelirlerinin beyanında bazı özellikli durumlar söz konusudur.Hukuki açıdan kira gelirlerinin vergi dairesine beyanı sırasında bu kira gelirlerinin malik tarafından beyan edilmesi zorunludur. Son yıllarda gelir idaresi banka siztemi üzerinden geliştirdiği bilgisayar programı yardımıyla bankadan geçen ve “ Kira Geliri “ibaresi para transferlerinde hesap sahibi ( adına kira ödemesi yapılan kişi veya kurum) için GMSİ beyannamesi verilip verilmediğini araştırmaktadır. Hatta bir veya iki yıl geriden bu tür kira gelirleri ile ilgili hesap sahipleri adına “ beyana davet ”yazıları yollandığına tanık olmaktayız.
Kira gelirini elde eden tarafın gerçek kişi veya kurum olmasının önemi yoktur. ( GVK M.21,70).Burada tapu sahibi kişinin banka hesabına para yatmasa bile, bunun adına hareket eden bir başka kişinin hesabına da vekil sıfatıyla para transferi yapılabilir. Kira gelirini elde eden kişi ile tapu sahipleri farklı olabilir. Bu durumda kira gelirlerinin beyanı tapu sahibi adına vergi dairesine beyan edilecektir.
Uygulamada işyeri veya konut kira gelirleri açısından dikkat edilecek
özellikli noktalar aşağıda özetlenmiştir. Buna göre ;
a. Tahsil edilmemiş kira
gelirinin beyanı yapılmaz. Gerek iş yerleri olsun ve gerekse konut
olarak kiraya verilen binalarda nakden veya hesaben tahsil edilmemiş
olan kira gelirleri beyan edilmez. İstisna sınırlarının altında kalan
kira gelirleri için beyanname verilmez. Bu sınır 2014 yılı için
konutlarda 3.300 TL’dir; İşyerleri için ise vergi kesintisi yapılandan
brüt tutarı 2014 yılı için 27.000 TL’dir.
(Bu tutarlar 2015 yılı mart ayında dikkate alınır.)
b. Kiraya verilen iş
yerinde ticaret yapan mükellefin basit usulde mükellef olması durumunda
kira stopajı olmadığı için bu iş yerinin maliki tarafından elde edilen
kira gelirinin 1.400 TL ‘yi geçmesi halinde beyanı yapılacaktır. (Bu
tutarlar 2015 yılı mart ayında dikkate alınır.)
c. Aile bireylerinin tek
tek elde ettikleri kira gelirleri kendi adlarına kişisel olarak beyan
edilecektir. Konut kira gelirlerinde ki istisna tutarı her bir birey
için ayrı ayrı olmak üzere 3.300 TL’dir. (
Bu tutar 2015 yılı mart ayında dikkate alınacaktır.)
d. Kira gelirlerinin GMS’i
beyanı e-beyan olarak elektronik ortamda verilebileceği gibi kağıt
olarak da düzenlenip vergi dairesine elden verilebilir. Okuma – yazma
bilmeyenler için veya yaşlılar için Maliye Bakanlığı 60 yaş üzeri
mükellefler ve engelliler için randevu sistemiyle vergi dairesi
personeli tarafından beyannameleri düzenlenmektedir. Bu konuda randevu
için VİMER – 444 0 189
e. Boş kalan dükkan veya
konutlar için kira geliri elde edilmediği için beyanname verilmesi söz
konusu değildir. Aynı şekilde boş tutulan iş yerlerinde çöp vergisi
tahakkuk ettirilmez.
f. Bir konutun mülk
sahibinin annesi, babası, büyükannesi, büyükbabası veya çocuklarına,
torunlarına veya kardeşlerine sadece oturmak için ayrılırsa emsal kira
bedeli hesaplanarak matraha eklenmeyecektir.
( Bakınız: GVK Md.73)
g. GVK’nun 73’üncü
maddesinde düzenlenen emsal kira bedeli, kiraya verilen mal ve haklardan
elde edilmesi gereken asgarî kira bedelinin tespiti ve bu bedelinin
mükellefler tarafından yapılacak beyanında bildirilmesi esasına dayanır.
Burada amaç, gerçek kira bedelinin tespit edilememesi veya gerçek kira
bedelinin bilerek az beyan edilmesi halinde vergilendirilecek geliri
tespit etmektir. Buna göre bir konutun bedelsiz olarak kiraya vermesi
halinde GVK’nun 73’üncü maddesine göre vergilerinin %5’i yıllık kira
geliri olarak dikkate alınacaktır.
h. İş yeri kira
gelirlerinin tutarı ne olursa olsun mutlak surette banka sistemi
üzerinden yada PTT kanalıyla ödenmesi zorunludur. Bu ödeme sistemine
dikkat etmeyenler için özel usulsüzlük cezası tatbik edilir (bkz. VUK
Mük. Md. 355) (bkz. GVK GT-422 seri nolu tebliği ile kesilecek cezanın
üst sınırı 940 TL’dir) Konutlar için ise elde edilen kira tutarı 500
TL’nin üzerinde ise bu ödemelerde yine banka sistemi üzerinden yapılması
zorunludur ( GVK GT-Seri No 268)
ı. Kira olarak doğan
alacağın başka bir kişiye temlik edilmesi veya kiraya verenin kiracısına
olan bir borcu ile takas olunması halinde tahsil koşulu realize olmuş
sayılır. Uygulamada : “Para faizsiz tarla icarsız” usulü ile yapılan
işlemlerde de karşılıklı menfaatler dikkate alınarak kira gelirlerinin
emsal kira bedeline göre hesaplanıp beyan edilmesi zorunludur. Burada
kira alacağının temlikine karşılık olarak herhangi bir değer alınıp
alınmadığı, yani temlikin ivazlı veya ivazsız olması önem arz etmez.
Elde edilen gelirin tümü bağışlaması durumu (ivazsız olması) durumu
değiştirmez. Keza, temlikin ivazlı olması halinde de alacağın tahsil
edilmiş olması şart değildir.
i. Maliye Bakanlığı, son yıllarda elektrik, doğalgaz vb. sayaçları
dikkate alarak sayaç sahiplerinin GMS iradının bulunup bulunmadığını
araştırmaktadır. Örneğin, mükellef (A) şahsının üzerinde 5 (beş) adet
elektrik sayacı var ise bunun kira gelirlerinin adetsel olarak beyanı
denetlenebilmektedir.
j. Küçük ve kısıtlıların
mükellef olması halinde bunların GMS’i beyanları veli, vasi veya kayyum
tarafından imzalanarak verilir. Mal ve haklara hisseli olarak ortak
olması durumunda her ortak kendi hissesine karşılık gelen GMS’i beyanını
kişisel olarak verecektir (1)
k. GMSİ Beyannamelerinin vergi dairelerine kağıt ortamında verilmesi
mümkündür. Ayrıca bu beyannamelerin 3568 sayılı yasaya göre unvan almış
SM,SMMM ve YMM’lerce şifre ve parola ile e- beyan biçiminde verilmesi
mümkündür.
(1) Maliye Bakanlığı tarafından bastırılmış 2014 yılı kira gelirleri
için beyanname düzenleme rehberi ayrıntılı açıklamalar içermektedir. Bu
rehberden edinilip, açıklanan örnekler incelenmelidir. Ayrıca bu rehber
elektronik ortamda www.gib.gov.tradresinden
incelenebilir. 2015 yılı mart ayı için kullanılacak beyanname ve
rehberler gelir idaresi tarafından 2015 yılı başında bütün mükelleflerin
hizmetine sunulmaktadır. Bu konuda Maliye Bakanlığı bütün Türkiye
Çapında gerekli dağıtım ve mükelleflere beyanname düzenlenmesi konusunda
yardımcı olmaktadır.
Kaynak:
www.MuhasebeTR.com
(Bu makale yazılı veya