Musa Çakmakçı
Sosyal Güvenlik Uzmanı
musacakmakci.1907@gmail.com

Sosyal Güvenlik Sözleşmesi İmzalanmamış Hizmet Akdine Tabi Olarak Çalışan Yabancı Uyruklular İşsizlik Sigortası Hükümlerine Tabi Tutulacak Mı?

İŞSİZLİK ÖDENEĞİ

İşsizlik Sigortasından Yararlanma Koşulları Nelerdir?

Türkiye İş Kurumu İş Kur istatistik Verilerine göre 2022 Ocak/Temmuz Dönemi itibariyle İşsizlik Ödeneğine 2022/Temmuz döneminde Başvuran 425.802 kişi olarak belirlenmiştir.

Türkiye İş Kurumu İş Kur istatistik Verilerine göre 2022 Ocak/Haziran Dönemi itibariyle İşsizlik Ödeneğine Başvuran 832.533 kişi ve İşsizlik Ödeneği Hakkeden kişi sayısı 406.549 kişi olarak belirlenmiştir.

Bu verilere en çok başvuru sayısı14 il şu şekilde belirlenmiştir.

2022 Ocak-Haziran Döneminde İşsizlik Ödeneğine Başvuran ve Hakkedenlerin İllere Göre Dağılımı
İller	Başvuru	İşsizlik Ödeneği Hakeden
İSTANBUL	204.360	112.418
ANKARA	61.688	29.205
İZMİR	50.310	26.180
BURSA	40.973	22.892
ANTALYA	28.295	13.678
GAZİANTEP	26.693	13.073
KOCAELİ	26.567	13.020
TEKİRDAĞ	16.950	9.757
ADANA	19.871	9.719
MERSİN	16.365	7.774
KAYSERİ	14.580	6.955
KONYA	17.525	6.542
MANİSA	12.766	6.427
DENİZLİ	10.008	5.551
SAMSUN	10.911	5.304

Yukarıdaki verilere bakıldığında İşsizlik Ödeneğine Başvuran her işsize İşsizlik maaşı bağlanmadığı İşsizlik Ödeneğinden Yararlanma koşullarını yerine getirmediği görülmektedir

İşsizlik Ödeneğinin Tanımı
Sigortalı işsizlere yasada belirtilen şartları taşımaları halinde işsiz kaldıkları dönem için belirli süre ve miktarda yapılan ödemedir. 

İşsizlik Ödeneğinden Yararlanma Koşulları

 Kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalmak,

• Hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olmak,
• Hizmet akdinin feshinden önceki son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olmak,
• Hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde en yakın İŞKUR birimine şahsen ya da elektronik ortamda başvurmak,

İşsizlik Ödeneğine Başvuru
Hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde en yakın İŞKUR birimine başvurmak gerekmektedir. Başvuru, İŞKUR birimine şahsen gelerek veya elektronik ortamda www.iskur.gov.tr adresinden yapılabilir. Mücbir sebepler dışında 30 gün içerisinde başvurulmaması halinde, başvuruda gecikilen süre, toplam hak sahipliği süresinden düşülmektedir.
İşsizlik ödeneğinin ödenebilmesi için sigortalı işsizlerin iş almaya hazır durumda olması gerekmektedir. İşsizlik ödeneği başvurusu ile kişinin iş arayan kaydı yapılmakta veya güncellenmektedir. Böylece sigortalı işsizlerin danışmanlık, işe yerleştirme ve mesleki eğitim hizmetlerini alması sağlanmaktadır. Dolayısıyla, vekâletname ile başvuru yapılması imkânı bulunmamaktadır. 

İşsizlik Ödeneğine Hak Kazananlara Sunulan Hizmetler

• İşsizlik Ödeneği
• Genel Sağlık Sigortası Primleri
• Yeni bir iş bulma
• Meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimi

İşsizlik Ödeneğinin Süresi
hizmet akdinin feshinden önceki son üç yıl içinde;

• 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün,
• 900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 240 gün,
• 1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 300 gün,

Süre ile işsizlik ödeneği verilmektedir.

İşsizlik Ödeneği Miktarı
Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının %40’ı olarak hesaplanmaktadır. Bu şekilde hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %80’ini geçememektedir. İşsizlik ödeneği damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz.

İşsizlik Ödeneğinden Yapılan Kesintiler
İşsizlik ödeneği damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi değildir, nafaka borçları dışında haciz ve başkasına devredilemez.

İşsizlik Ödeneğinin Ödenmesi
İşsizlik ödeneği başvuruları izleyen ayın sonuna kadar sonuçlandırılır. İşsizlik ödeneği, her ayın beşinde aylık olarak işsizin kendisine ödenir. Ödeme tarihini öne çekmeye Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı yetkilidir. 

Sigortalı işsizler, T.C. Kimlik Numaralı Nüfus Cüzdanı ile birlikte herhangi bir PTT Bank şubesine başvurarak işsizlik ödeneklerini alabilirler.

İşsizlik Ödeneğinin Kesildiği Haller
İşsizlik ödeneği almakta iken;

• İŞKUR tarafından teklif edilen mesleklerine uygun ve son çalıştıkları işin ücret ve çalışma koşullarına yakın ve ikamet edilen yerin belediye mücavir alanı sınırları içinde bir işi “haklı bir nedene dayanmaksızın” reddedenlerin,
• Çalışma hayatını inceleme ve denetleme yetkisine haiz müfettişlerce veya kamu idarelerinin denetim elemanları tarafından yapılan denetimlerde Kurumumuzdan işsizlik ödeneği aldığı dönemde kayıt dışı olarak çalıştığı tespit edilenlerin,

İşsizlik ödenekleri tekrar başlatılmamak üzere kesilmektedir. 

• İşsizlik ödeneği aldığı süre içinde herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almaya başlayanların ödenekleri “Emeklilik” gerekçesiyle yaşlılık aylığını almaya başladığı tarih itibarıyla kesilir.
• İŞKUR tarafından önerilen meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimini haklı bir neden göstermeden reddeden veya kabul etmesine karşın devam etmeyen ve haklı bir nedene dayanmaksızın Kurum tarafından yapılan çağrıları zamanında cevaplamayan, istenilen bilgi ve belgeleri öngörülen süre içinde vermeyenlerin işsizlik ödenekleri kesilmektedir. Ancak, bu hallerin sona ermesi durumunda, ödemelere yeniden başlanmaktadır. Ödemenin süresi başlangıçta belirlenmiş olan toplam hak sahipliği süresinin sona erdiği tarihi geçememektedir.

Sağlık Hizmetinden Yararlanma
İşsizlik ödeneği alanlar genel sağlık sigortası kapsamında olup, işsizlik ödeneği ödenen günler için, ilgililer adına sadece genel sağlık sigortası primleri İşsizlik Sigortası Fonundan yatırılmaktadır. Ödenek alanların bakmakla yükümlü olduğu kişiler de genel sağlık sigortalısı kapsamında sağlık hizmetlerinden yararlanabilmektedir. 

İşsizlik Ödeneği Alırken Yapılması Gerekenler
İşsizlik ödeneği alınan süre içinde;

• İkamet adresinin değişmesi,
• Herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı alınması,
• Yetkili sağlık kuruluşunca istirahatli kılınması,
• Silahaltına alınılması,
• Yurtdışına çıkılması,
• Bir işte çalışmaya başlanması veya
• Mahkeme kararıyla işe iade edilmesi,

Hallerinde durum 15 gün içinde en yakın İŞKUR birimine veya Alo170’e bildirilmelidir.
İşsizlik ödeneğinden yararlananlar, kendi kusuru ve bilgilerdeki eksiklik veya yanlışlık nedeniyle yapılan fazla ödemeleri yasal faizi ile ödemek zorundadır.

İşsizlik Ödeneği Yeniden Başlatma Durumu

Ödenekten yararlanırken, işsizlik ödeneğinden yararlanma süresi doldurulmadan tekrar işe girilmesi ve işsizlik ödeneğinden yararlanmak için gerekli olan şartları yerine getiremeden yeniden işsiz kalınması halinde daha önceden hak edilen işsizlik ödeneği süresi dolduruluncaya kadar ödenekten yararlanılabilinir. Kalan hak sahipliğinin devamında İŞKUR’a başvurulan tarihten itibaren ödemeler gerçekleştirilir.

 Hak kazanma şartlarını sağlamak suretiyle yeniden işsiz kalınması halinde ise sadece bu yeni hak sahipliğinden doğan süre kadar işsizlik ödeneği ödenir.
e-şube için tıklayınız.

İşsizlik ödeneğinin ödenebilmesi için sigortalı işsizlerin Kanun gereği iş almaya hazır durumda olması gerekmektedir. İşsizlik ödeneği başvurusu ile kişinin iş arayan kaydı yapılmakta veya güncellenmektedir. Böylece sigortalı işsizlerin danışmanlık, işe yerleştirme ve mesleki eğitim hizmetlerini alması sağlanmaktadır. Dolayısıyla, vekâletname ile avukat ya da bir başkası tarafından başvuru yapılması imkânı bulunmamaktadır. 

İŞSİZLİK MAAŞI NASIL HESAPLANIR?

İşsizlik Ödeneği Miktarı
Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının %40’ı olarak hesaplanmaktadır. Bu şekilde hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %80’ini geçememektedir. İşsizlik ödeneği damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz

2022 yılı 1. Dönem (Ocak/Haziran) dönemi için aylık işsizlik ödeneği Hesabı

	Son 4 Aylık Prime Esas Kazançların Aylık Ortalaması	Hesaplanan İşsizlik Ödeneği Miktarı	Damga Vergisi Oranı	Ödenecek İşsizlik Ödeneği Miktarı
Son 4 Ay 2022 Yılına Ait Asgari Ücretle Çalışan	5.004,00	2.001,60	0,00759	1.986,41
Son 4 Ay 7.500 TL ile Çalışan	7.500,00	3.000,00	0,00759	2.977,23
Son 4 Ay 10.500 TL ile Çalışan	10.500,00	4.003,20 (*)	0,00759	3.972,82
(*) Hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %80’ini geçemeyeceği için işsize ödenecek aylık işsizlik ödeneği bu şekilde hesaplanmıştır. 2022 yılında brüt asgari ücret 5.004,00 TL'dir.

İşsizlik Ödeneğinden Yapılan Kesintiler
İşsizlik ödeneği damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi değildir, nafaka borçları dışında haciz ve başkasına devredilemez.

İŞSİZLİK MAAŞI ALMAKTA OLANLAR, ASGARİ ÜCRET ARTIŞINDAN YARARLANACAK MI?

1 Temmuz 2022 tarihinden geçerli olmak üzere yılsonuna kadar, yılın ikinci yarısında uygulanacak günlük brüt asgari ücret yüzde 30 oranında artışla 215,70 TL olarak belirlendi. Buna göre aylık asgari ücret brüt 6.471 TL, net 5.500 TL oldu.

Temmuz 2022 döneminden geçerli olmak üzere uygulanacak asgari ücretin brüt 6.471,00 TL olarak belirlenmesi, çalışma hayatındaki bütün parametreleri değiştirdi.

Yeni asgari ücret, işsizlik maaşının taban ve tavan rakamlarını da yukarı çekti. Buna göre 1.986,41TL olan en düşük işsizlik maaşı 2.568,75TL’ye; 3.972,82 TL olan en yüksek işsizlik maaşı ise 5.137,51 TL’ye yükselecek.

4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun Madde 50 – (Değişik birinci fıkra: 15/5/2008-5763/15 Md.) Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde kırkıdır. Bu şekilde hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 39 uncu maddesine göre on altı yaşından büyük işçiler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde seksenini geçemez hükmü bulunmaktadır. Bu duruma göre 2022 Ocak/Haziran 2022 Dönemine ait işsizlik maaşı

2022 Ocak/Haziran Dönemine ait İşsizlik maaşı asgari ve azami işsizlik maaşı tutarları.

2022 Ocak/Haziran Dönemine ait İşsizlik Maaşı	Aylık Brüt	Damga Vergisi	Aylık Net
Asgari	2.001,60 TL	15,19	1.986,41 TL
Azami	4.003,20 TL	30,38	3.972,82 TL

2022 Temmuz/Aralık Dönemine ait İşsizlik maaşı asgari ve azami işsizlik maaşı tutarları artış göstermiştir

2022 Temmuz/Aralık Dönemine ait İşsizlik Maaşı	Aylık Brüt	Damga Vergisi	Aylık Net
Asgari	2.588,40 TL	19,65	2.568,75 TL
Azami	5.176,80 TL	39,29	5.137,51 TL

PEKİ BU DEĞİŞİKLİK, HALİ HAZIRDA İŞSİZLİK MAAŞI ALMAKTA OLANLARI ETKİLEYECEK Mİ?

Örneğin 10 aylık işsizlik maaşına hak kazanan ve bunu 4 ayını 2022 Mart- Haziran dönemine alan bir kişi, 2022 Temmuz/Aralık döneminde kalan 6 aylık alacağı işsizlik maaşını zamlı mı alacak?

Asgari ücretteki bu artış, işten ayrılmadan önceki son dört ayda ortalama brüt ücreti “10.008.00” TL’nin üzerinde olup, halen işsizlik maaşı olanları etkileyecek.

Örneğin, 2022 yılında ortalama brüt ücreti 11.500,00 TL olan işsizlik maaşı alan bir kişi, 4.565,09 TL işsizlik maaşı alabilirken, 2022 yılındaki Ocak/Haziran dönemindeki işsizlik maaşı üst limiti dolayısıyla 3,972,82 TL işsizlik maaşı bağlanmıştı. 2022 Temmuz/Aralık dönemindeki Asgari ücretteki bu artış nedeni ile bu kişinin maaşı 4.565,09 TL’ye yükselecek

Hali Hazırda Alt Limitten İşsizlik Maaşı Almakta Olanları Etkileyecek mi? 

İşsizlik Maaşı halen 1.986,41TL TL olanlar yeni dönem asgari ücret artışından faydalanamayacak. Sigortalının işsizlikten önceki son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan ortalama brüt kazancı “10.008.00” TL’nin altında kalanların

İşsizlik maaşı yeni yılda da değişmeyecek.

2022 yılı Ocak/Haziran dönemi işsizlikten önceki son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancı Asgari ücret düzeyinde ücret alanlar işsizlik maaşı olarak kendilerine 2.568,75 TL TL işsizlik maaşı bağlanacak

YABANCI SİGORTALILARIN İŞE GİRİŞ BİLDİRGELERİNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİK

Yabancı uyruklu sigortalılar için işe giriş bildirgelerinin düzenlenmesi sırasında, evvelce sigortalının sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülke vatandaşı olup olmadığı üzerinde durulmaksızın işe giriş bildirgesinde Sigorta Kolu seçeneği “0-Tüm Sigorta Kolları (Zorunlu)” seçeneği işaretlenerek giriş yapılmakta idi.
Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından işe giriş bildirgesi programlarında geçen hafta yapılan değişiklikler sonrasında sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülke vatandaşları için “0-Tüm Sigorta Kolları (Zorunlu)” seçeneğinin işaretlenmesine izin verilmediğinden,
SGK tarafından yapılan sistem değişikliği ile birlikte sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülke vatandaşları için düzenlenecek işe giriş bildirgelerinde sigorta kolu “12-Uluslarası Sözleşmesi Olmayan Yabancı Uyruklu Sigortalı” seçilerek ilerlenecek.
Ülkemizin Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülke vatandaşları için düzenlenecek işe giriş bildirgelerinde ise önceden olduğu gibi “0-Tüm Sigorta Kolları (Zorunlu)” seçeneği işaretlenmelidir.
Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülke vatandaşları için düzenlenecek işe giriş bildirgelerinde ise “0-Tüm Sigorta Kolları (Zorunlu)" seçeneği işaretlenmeye devam ediyor.

SGK tarafından yapılan sistem değişikliği işe giriş bildirgelerinde yapıldığından, MUHSGK düzenlenmesi sırasında yabancı uyruklu sigortalılar için önceden olduğu gibi 1 nolu “Hizmet Akdi ile Tüm Sigorta Kollarına Tabı Çalışanlar (Yabancı Uyruklu Sigortalılar Dahil)” belge türü seçilmelidir.

Yabancı uyruklular açısından sözleşme imzalanmış veya imzalanmamış ülke vatandaşı olması işverenin Türkiye'de ödenecek sigorta prim tutarını değiştirmemektedir.

SOSYAL GÜVENLİK ANLAŞMALARI

Sosyal Güvenlik Anlaşmaları

Sosyal güvenlik anlaşmaları taraf ülkelerin vatandaşları ve çalışanlarının sosyal güvenlik haklarının mütekabiliyet esasları çerçevesinde korunması ve güvence altına alınabilmesi amacıyla akdedilen anlaşmalardır.

Anlaşma hükümlerine göre ülkeler arasında farklılık göstermekle birlikte sosyal güvenlik anlaşmaları yürürlüğe girdiğinde genel olarak;

• Anlaşma kapsamındaki kişilerin sosyal güvenlik hak ve yükümlülükleri bakımından eşit işlem görmelerini sağlar.

• Tarafların mevzuatlarında öngörülen sosyal güvenlik yardımlarına hak kazanılması için, akit taraf devletlerde geçen hizmet sürelerinin birleştirilmesini mümkün kılar.

• Geçici olarak diğer akit tarafta çalışanların, kendi nam ve hesabına çalışan ve diğer akit taraf ülkesinde bulunanların, diplomatik misyon mensuplarının ve devlet hizmeti görmek üzere diğer akit taraf ülkesinde bulunanların tabi olacağı sosyal güvenlik mevzuatı belirlenir ve böylece mükerrer sigortalılık önlenir.

• Aylık veya gelir almakta iken diğer akit taraf ülkesinde ikamet edenlerin aylık ve/veya gelirleri yeni ikamet yerinde de ödenir.

•Geçici olarak bulunma, daimî ikamet veya geçici olarak diğer ülkede çalışma gibi durumlarda bir akit taraf sigortalısının diğer akit taraf ülkesinde sağlık yardımlarından yararlanmaları mümkün olur.

• Maluliyet aylığı alan ve diğer tarafta ikamet edenlerin tıbbi kontrolleri, ikamet yerinin sosyal güvenlik kuruluşu tarafından yapılır.

Ülkemizin Taraf Olduğu Sosyal Güvenlik Anlaşmaları

•Yurt dışında çalışan vatandaşlarımızın hak ve menfaatlerinin korunmasını teminen bugüne kadar Ülkemiz ile 35 ülke arasında sosyal güvenlik anlaşması imzalanmıştır. 35 ülke ile imzalanan sosyal güvenlik anlaşmalarına ilave olarak Bulgaristan ile 1 Mayıs 1989 tarihinden sonra Türkiye Cumhuriyeti’ne göç etmiş kişilerin, Bulgaristan Cumhuriyeti Kanunlarına göre verilmesi gereken emekli aylıklarının Ülkemizde ödenmesine yönelik olarak Bulgaristan ile sosyal güvenlik alanındaki iş birliği anlaşması imzalanmıştır. 35 ülke ile imzalanan sosyal güvenlik anlaşması ve Bulgaristan ile imzalanan Bulgaristan emekli aylıklarının ödenmesine yönelik iş birliği anlaşması aşağıdadır:

SOSYAL GÜVENLİK SÖZLEŞMESİ İMZALANMAMIŞ HİZMET AKDİNE TABİ OLARAK ÇALIŞAN YABANCI UYRUKLULAR İŞSİZLİK SİGORTASI HÜKÜMLERİNE TABİ TUTULACAK MI?

YABANCI ÇALIŞANLARIN SOSYAL GÜVENLİĞİ

6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanununun “Bildirim ve sosyal güvenlik yükümlülüğü” başlıklı 22’nci maddesinde;

Yabancı çalıştıran işverenler ile süresiz veya bağımsız çalışma izni bulunan yabancılar, çalışma izninin veya çalışma izni muafiyeti kapsamında çalışmanın başlaması ve sona ermesi durumu ile çalışma izni veya çalışma izni muafiyetinin iptalini gerektirecek hâlleri on beş gün içinde Bakanlığımıza bildirmekle yükümlü oldukları,

Çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti alan yabancılar ile yabancı çalıştıran işverenler, sosyal güvenlik mevzuatından kaynaklanan yükümlülüklerini kanuni süresi içinde 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu hükümlerine göre yerine getirecekleri,

Türkiye’nin taraf olduğu sosyal güvenlik sözleşmeleri hükümlerinin saklı olduğu, öngörülmüştür.

Uluslararası İşgücü Kanunu Uygulama Yönetmeliği’nin "Çalışmaya başlama” başlıklı 25 inci maddesinde;

Yurtiçinden yapılan çalışma izni başvurularında yabancının, çalışma izninin başlangıç tarihinden itibaren bir ay içerisinde ilgili mevzuat kapsamında yükümlülüklerini yerine getirmek suretiyle çalışmaya başlamasının zorunlu olduğu,

Yurtdışından yapılan başvurularda ise yabancının yurda giriş tarihinden itibaren bir ay içerisinde ve her halükârda çalışma izninin başlangıç tarihinden itibaren altı ay içerisinde ilgili mevzuat kapsamında yükümlülüklerini yerine getirmek suretiyle çalışmaya başlaması zorunlu olduğu,

Çalışma izin belgesinin işverene tebliğ tarihi ile çalışma izni başlangıç tarihinin farklı olması halinde çalışma izin belgesinin işverene tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılan bildirimlerin süresinde yapılmış sayılacağı,

hükümleri yer almaktadır.

Ayrıca; Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği'nin "Sigortalılığın başlangıcı ve bildirim yükümlülüğü" başlıklı 11’inci maddesinin 3/e fıkrası uyarınca; 5510 sayılı Kanunun 4’üncü maddesi birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılan yabancı uyruklu kişilerin; çalışma izin belgesindeki izin başlangıç tarihinden itibaren 30 gün içinde ya da çalışma izin belgesinin işverene tebliğ tarihi ile çalışma izin tarihinin farklı olması halinde çalışma izin belgesinin işverene tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılan bildirimler süresinde yapılmış sayılacağı, yer almaktadır.

Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri uyarınca;

Yurtiçinden yapılan çalışma izni başvurularında yabancının, çalışma izninin başlangıç tarihinden itibaren bir ay içerisinde sosyal güvenlik yükümlülüklerini yerine getirmek suretiyle çalışmaya başlaması zorunludur.

Yurtdışından yapılan başvurularda ise yabancının yurda giriş tarihinden itibaren bir ay içerisinde sosyal güvenlik yükümlülüklerini yerine getirmek suretiyle çalışmaya başlaması zorunludur.

6735 sayılı Kanunun 12/2. maddesi uyarınca; Yurt dışından yapılan başvuruya istinaden çalışma izni verilen yabancılar, çalışma izninin geçerliliğinin başladığı tarihten itibaren altı ay içinde Türkiye’ye gelmek zorunda olup, bu süre içinde Türkiye’ye gelmeyen yabancıların çalışma izni iptal edilir.

Çalışma izin belgesinin işverene tebliğ tarihi ile çalışma izni başlangıç tarihinin farklı olması halinde çalışma izin belgesinin işverene tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılan bildirimler süresinde yapılmış sayılacaktır.

SOSYAL GÜVENLİK SÖZLEŞMELERİ

Geçerli çalışma izni bulunması koşuluyla; mütekabiliyet esasına dayalı olarak uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış ülke uyruğunda bulunan yabancılardan akit ülkedeki işvereni tarafından Türkiye’ye gönderilen veya kendi nam ve hesabına çalışanlardan bir iş için gelenler, Sözleşmelerde öngörülen süreler kadar Türkiye’de sosyal güvenlik yükümlülüklerinden muaftırlar.

YABANCI UYRUKLULAR İŞSİZLİK SİGORTASINDAN MUAF MI?

Türkiye'de işsizlik sigortası son derece etkin olarak kullanılmaktadır. İşsizlik sigortasının düzenlendiği 4447 sayılı Kanun, hizmet akdine tabi çalışanları kapsamaktadır.

Bu Kanun, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ile ikinci fıkrası kapsamında olanlardan bir hizmet akdine dayalı olarak çalışan sigortalıları, 4857 sayılı Kanuna göre kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışanlardan 5510 sayılı Kanunun 52 nci maddesinin birinci fıkrası kapsamında işsizlik sigortası primi ödeyen isteğe bağlı sigortalılar ile aynı Kanunun ek 6 ncı maddesi kapsamındaki sigortalıları ve 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesinde açıklanan sandıklara tabi sigortalıları kapsar.

4447 sayılı Kanun'un 46. maddesinin üçüncü fıkrasında ise kapsamda yer almayan gruplar belirtilmektedir.

5510 sayılı Kanunun; 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) ve (c) bentleri, ikinci fıkrası kapsamında olanlardan bir hizmet akdine dayalı olarak çalışmayanlar ve üçüncü fıkrası, 5 inci, 6 ncı ve geçici 13 üncü maddeleri kapsamında olanlar ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesi kapsamında olmakla birlikte memur veya 22/1/1990 tarihli ve 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye tabi sözleşmeli statüde bulunanlar ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu, 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunu, 3466 sayılı Uzman Jandarma Kanunu, 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu, 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanunu, 2914 sayılı Yüksek Öğretim Personel Kanunu, 233 ve 399 sayılı kanun hükmünde kararnameler ile 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye tabi kamu kurum ve kuruluşlarının teşkilat kanunlarındaki hükümlerine göre sözleşmeli personel statüsünde çalışanlar (18/5/1994 tarihli ve 527 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 31 inci maddesi kapsamında yer alan sözleşmeli personel dâhil) ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre geçici personel statüsünde çalıştırılanlar bu Kanun kapsamına dahil değildir hükümleri yer almaktadır.

Sosyal Güvenlik Kurumu'nun 2012/95 sayılı e-Posta talimatında, "4447 sayılı Kanun'un 46. maddesinin üçüncü fıkrasında, yabancı uyruklu sigortalıların işsizlik sigortasından muaf oldukları yönünde herhangi bir hükme yer verilmediğinden, sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülke vatandaşı olsun veya olmasın bir hizmet akdine tabi olarak çalışan yabancı uyruklu sigortalılar, işsizlik sigortası hükümlerine tabi tutulacaktır." şeklinde belirtilmiştir.
Dolayısıyla, yabancı uyruklu personeller de Türkiye' de çalışmaları halinde işsizlik sigortası kapsamında olup, kişiler adına işverenlerce işsizlik sigortası primi kesilerek, Sosyal Güvenlik Kurumu'na ödenmelidir.

Ayrıca İşkur’un Resmî sitesinde İşsizlik Sigortası “Sıkça Sorulan Sorular” bölümünde

Yabancı uyruklu kişiler işsizlik ödeneği alabilir mi? Sorusuna

İşsizlik sigortası hak kazanma şartlarını sağlayıp işsizlik sigortası hizmetlerinden yararlanmak için Kurumumuza başvuran yabancı ülke vatandaşları Kurumumuza iş arayan kaydı yaptırmak suretiyle işsizlik ödeneği başvurusunda bulunabilirler.

 Başvuru ve prim ödeme şartlarını sağlayanların ikamet/oturma iznine sahip olmaları kaydıyla işsizlik sigortası hizmetlerinden yararlanmaları mümkündür.

Denilmiştir.

Ancak buna rağmen;

Pasif İşgücü Hizmetleri Genelgesi 2020/1 (İŞKUR)

İŞSİZLİK ÖDENEĞİ bölümünde; 4447 sayılı Kanun kapsamında İS primi ödeyerek çalışanlar, (15) İkili Anlaşmamız Olan Yabancı Uyruklu Çalışanlar, Çalışanlar adlı belge türleriyle SGK’ya bildirilmektedir. Denilmiştir.

Pasif İşgücü Hizmetleri Genelgesi bu bölümünün İŞKUR tarafından ivedi olarak düzeltmesi gerekmektedir

Sonuç olarak

4447 sayılı Kanun’un 46’ncı maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan hükümlerden de anlaşılacağı üzere, anılan fıkrada yabancı uyruklu sigortalıların işsizlik sigortasından muaf oldukları yönünde herhangi bir hükme yer verilmemiştir.

Konuyla ilgili olarak Sosyal Güvenlik Kurumu’nun 2012/95 sayılı e-Posta talimatında, “4447 sayılı Kanun’un 46. maddesinin üçüncü fıkrasında, yabancı uyruklu sigortalıların işsizlik sigortasından muaf oldukları yönünde herhangi bir hükme yer verilmediğinden, sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülke vatandaşı olsun veya olmasın bir hizmet akdine tabi olarak çalışan yabancı uyruklu sigortalılar, işsizlik sigortası hükümlerine tabi tutulacaktır. Şeklinde açıklama yapılmıştır.

Dolayısıyla, sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülke vatandaşı olsun veya olmasın bir hizmet akdine tabi olarak çalışan yabancı uyruklu personeller de Türkiye' de çalışmaları halinde işsizlik sigortası kapsamında olup, kişiler adına işverenlerce işsizlik sigortası primi kesilerek, Sosyal Güvenlik Kurumu'na ödenmelidir

17.08.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.