Açıklamalar ve Örnekleriyle 7326 Sayılı Kanun Uyarınca İşletme Kayıtlarının Düzeltilmesi

  İŞLETME KAYITLARININ DÜZELTİLMESİ

A-İŞLETMEDE FİİLİ OLARAK MEVCUT OLUP,  KAYITLARDA YER ALMAYAN VARLIKLAR

1-EMTİA

UYGULAMAYA YÖNELİK AÇIKLAMA

*Mükelleflerce veya ilgili meslek kuruluşlarınca belirlenecek rayiç bedel üzerinden beyan edilerek kayıtlara intikal ettirilecek, emtianın rayiç bedeli üzerinden ise tabi oldukları oranın yarısı
esas alınmak suretiyle KDV hesaplanarak,  KDV stok beyanına ilişkin beyanname  ve ekinde verecekleri envanter listesi ile ile elektronik ortamda sorumlu sıfatıyla beyan edilecektir.

*Beyanname, en geç 31 Ağustos 2021tarihine (bu tarih dahil) kadar verilecek ve tahakkuk edecek vergi de aynı süre içinde ödenecektir.Teslimleri KDV’den müstesna olan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlarla ilgili olarak bu uygulamadan yararlanılması mümkün değildir.

*Beyan edilen emtiaya ait hesaplanarak ödenen KDV, 1 No.lu KDV beyannamesinde genel esaslar çerçevesinde indirim konusu yapılabilecektir.

*Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler, aktiflerine intikal ettirdikleri emtia için  pasifte karşılık hesabı açacaktır.

*İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ise beyan ettikleri emtiayı defterlerinin gider kısmına satın alınan mal olarak kaydedeceklerdir.

*Söz konusu bildirim işlemi, Ba formunun “Soyadı/Adı Unvanı” bölümüne “Muhtelif Satıcılar (7326 sayılı Kanun Madde 6/1)”, “Vergi Kimlik Numarası” bölümüne (3333 333 333) yazılmak suretiyle yapılacaktır.

UYGULAMAYA YÖNELİK MUHASEBE KAYDI

 Örnek: (A) Limited Şirketi, stoklarında bulunan ancak kayıtlarında yer almayan (C) emtiasına ilişkin envanter listesini hazırlamış ve 10/8/2021 tarihi itibarıyla beyan etmiştir. %18  katma değer vergisine tabi olan bu emtianın, mükellef tarafından belirlenen rayiç bedeli 50.000 TL’dir. Şirketin bu bildirimine ilişkin muhasebe kayıtları aşağıdaki şekilde olacaktır.

 ________________________10/8/2021_____________
153 TİCARİ MALLAR 50.000 TL
191 İNDİRİLECEK KDV 4.500 TL
                    525 KAYDA ALINAN EMTİA ÖZEL KARŞILIK HESABI 50.000 TL
                       
                    (7326 sayılı Kanunun 6/1 md.)
                   360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR                              4.500 TL
                   (Sorumlu sıfatı ile ödenecek KDV)
_______________________ /__________________________

2-MAKİNA TEÇHİZAT VE DEMİRBAŞLAR

UYGULAMAYA YÖNELİK AÇIKLAMA

*Mükelleflerce veya ilgili meslek kuruluşlarınca belirlenecek rayiç bedel üzerinden beyan edilerek kayıtlara intikal ettirilecektir,

*Bildirime dahil edilen amortismana tabi iktisadi kıymetler için amortisman ayrılmayacaktır, rayiç bedeli üzerinden ise tabi oldukları oranın yarısı esas alınmak suretiyle KDV hesaplanarak,  KDV stok beyanına ilişkin beyanname  ve ekinde verecekleri envanter listesi ile ile elektronik ortamda sorumlu sıfatıyla beyan edilecektir.

*Beyanname, en geç 31 Ağustos 2021tarihine (bu tarih dahil) kadar verilecek ve tahakkuk edecek vergi de aynı süre içinde ödenecektir, kayıtlarda yer almayan makine, teçhizat ve demirbaşların rayiç bedeli üzerinden hesaplanarak ödenen KDV’nin indirimi mümkün olmayıp, bu tutar, verginin ödendiği yılın gelir veya kurumlar vergisi matrahlarının belirlenmesinde gider olarak dikkate alınabilecektir.

*Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler, aktiflerine intikal ettirdikleri emtia için  pasifte karşılık hesabı açacaktır. Makine, teçhizat ve demirbaşlar ayrıca envantere kaydedilecek ve ayrılan karşılık birikmiş amortisman olarak kabul edilecektir.

*Bildirime dahil edilen amortismana tabi iktisadi kıymetler için amortisman ayrılmayacaktır.

*Söz konusu bildirim işlemi, Ba formunun “Soyadı/Adı Unvanı” bölümüne “Muhtelif Satıcılar (7326 sayılı Kanun Madde 6/1)”, “Vergi Kimlik Numarası” bölümüne (3333 333 333) yazılmak suretiyle yapılacaktır. 

UYGULAMAYA YÖNELİK MUHASEBE KAYDI

Örnek: (B) A.Ş., kayıtlarında yer almayan makine ve cihazlarını kayda almak istemektedir. %18  oranında  katma değer vergisine tabi olan bu kıymetlerin mükellefçe belirlenen rayiç bedeli 100.000,00 TL olup, envantere alınmasına ilişkin muhasebe kayıtları aşağıdaki şekilde yapılacaktır.

________________________10/8/2021__________________________

253 TESİS MAKİNA VE CİHAZLAR            100.000 TL
***689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD.VE ZAR. 9.000 TL
         526 DEMİRBAŞ MAKİNE VE TEÇHİZAT ÖZEL KARŞILIK HESABI 100.000 TL
                         (7326 sayılı Kanunun 6/1 md.)

             360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR                                                9.000 TL
                                         (Sorumlu sıfatıyla ödenecek KDV)
***(100.000*0,18*0,5=9.000) bildirilen kıymete ait KDV indirim konusu yapılamayacak ancak gider yazılabilecektir.

_____________________________ / _______________________________

Mükellef, söz konusu makine ve cihazlarını 31/12/2021 tarihine kadar satarsa, bu satıştan önce; satmadığı takdirde ise 31/12/2021 tarihinde aşağıdaki muhasebe kaydını yapacaktır.

____________________________ / ________________________________
526 DEMİRBAŞ MAKİNE VE TEÇHİZAT ÖZEL KARŞILIK HESABI 100.000 TL
(7326 sayılı Kanunun 6/1 md.)

                                                       257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 100.000 TL

*** Söz konusu kıymete karşı ayrılan karşılık birikmiş amortisman sayılacaktır.
_________________________ / _________________________________ 

B-KAYITLARDA YER ALDIĞI HÂLDE İŞLETMEDE MEVCUT OLMAYAN VARLIKLAR

1-EMTİA

UYGULAMAYA YÖNELİK AÇIKLAMA

*Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine, kayıtlarında yer aldığı hâlde işletmelerinde mevcut olmayan emtialarını,  31 Ağustos 2021 tarihine (bu tarih dahil) kadar fatura düzenlemek ve her türlü vergisel yükümlülüklerini yerine getirmek suretiyle kayıt ve beyanlarına intikal ettirmeleri ve böylece kayıtlarını fiili duruma uygun hale getirmeleri imkanı verilmiştir.

*Madde kapsamında düzenlenecek faturalarda alıcıya ilişkin bilgiler yerine, “Muhtelif Alıcılar (7326 sayılı Kanunun 6/2 maddesi çerçevesinde düzenlenmiştir)” ibaresi yazılacaktır.

Faturada yer alacak bedel, söz konusu emtia ile aynı neviden olan emtiaların gayri safi kar oranı dikkate alınarak tespit edilecektir.

*Gayri safi kar oranının yasal kayıtlardan tespit edilemediği hallerde, mükellefin bağlı olduğu meslek odalarının belirleyeceği oranlar esas alınacaktır.

*Kayıtlarda yer aldığı hâlde işletmede mevcut olmayan emtiaya ilişkin faturada emtianın tabi olduğu oranda KDV hesaplanacak ve bu KDV ilgili dönem 1 No.lu KDV beyannamesinin “Matrah” kulakçığının, “7326Sayılı Kanunun (6/2-a) Maddesi Kapsamındaki Bildirim” tablosuna kayıt yapılarak beyan edilecektir.

*Kayıtlarda yer aldığı hâlde işletmede mevcut olmayan emtia nedeniyle düzenlenen fatura bedeli “600 Yurtiçi Satışlar”, faturada hesaplanan katma değer vergisi de “391 Hesaplanan KDV” hesabına alacak yazılmak suretiyle kayıtlara intikal ettirilecektir. Bu hesapların karşılığını teşkil edecek borçlu hesap uygulamayı yapan mükellefçe gerçeğe uygun olarak tespit edilecektir. Gerçek durum ile kayıtlar arasındaki farklılık, faturasız satışlardan kaynaklanmakta olup faturasız satılan malların karşılığında işletme kalemlerinden birinde artış olması gerekmektedir. Bu artış nakit para, banka, alacak senedi, çek ve benzeri değerler şeklinde olabilir.

*Dolayısıyla, mal çıkışı karşılığında aktif değer olarak işletmede ne varsa veya işletmede beyan tarihinde bu artış ne olarak görülüyorsa, buna ilişkin hesaplara kayıt yapılması gerekmektedir.

*Aktif hesaplarda meydana gelen artışın herhangi bir şekilde tespit edilememesi hâlinde “689 Diğer Olağan Dışı Gider ve Zararlar” (Gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin düzenlenmesi sırasında kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacaktır.) hesabına borç kaydı yapılacaktır.

*Kayıtlarda yer aldığı hâlde işletmede mevcut olmayan emtia nedeniyle düzenlenen faturalar, Bs formu vermek zorunda olan mükelleflerce, Bs formu ile bildirilmek zorundadır.
Söz konusu bildirim işlemi, Bs formunun “Soyadı/Adı Unvanı” bölümüne “Muhtelif Alıcılar (7326 sayılı Kanun Madde 6/2)”, “Vergi Kimlik Numarası” bölümüne (4444 444 444) yazılmak suretiyle yapılacaktır.

UYGULAMAYA YÖNELİK MUHASEBE KAYDI

Örnek: (Y) Limited Şirketi, kayıtlarında yer aldığı hâlde stoklarında mevcut olmayan emtialarını faturalandırarak kayıtlarını fiili duruma uygun hale getirmek istemektedir. Şirketin, ticaretini yaptığı genel oranda KDV’ye tabi olan (A) malının kayıtlarda bulunan ancak stoklarda yer almayan miktarı 20 ton olup kendi kayıtlarına göre bu malın birim maliyeti 10 TL/Kg ve gayrisafi karlılık oranı ise %10’dur.
(Y) Limited Şirketi bu mala ilişkin düzenleyeceği faturada 220.000 TL satış bedeli ve 59.400 TL KDV gösterecektir. Düzenlenen bu faturanın muhasebe kayıtlarına intikali aşağıdaki şekilde olacaktır.

________________________________ / ____________________________
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD. VE ZAR. 259.600 TL
(Kanunen Kabul Edilmeyen Gider)
                                                            600 YURTİÇİ SATIŞLAR 220.000 TL
                                                             (7326 sayılı Kanunun 6/2 maddesi)
                                                               391 HESAPLANAN KDV 39.600 TL
______________________________ / _____________________________

** senet alınmış ise borçlu hesap 121 alacak senetleri hesabı olacaktır.

2- KASA (100 KASA HESABININ ŞİŞKİN OLMASI)

                                                         UYGULAMAYA YÖNELİK AÇIKLAMA

Bilanço esasına göre defter tutan kurumlar vergisi mükellefleri, 31/12/2020 tarihi itibarıyla düzenledikleri bilançolarında görülmekle birlikte işletmelerinde bulunmayan;
-Kasa mevcutlarını,
-İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara borçlu bulunduğu tutarlar arasındaki net alacak tutarlarını,

*Bunlarla ilgili diğer hesaplarda yer alan işlemlerini
 31 Ağustos 2021tarihine (bu tarih dahil) kadar vergi dairelerine beyan etmek suretiyle kayıtlarını düzeltebileceklerdir.
Düzeltme uygulamasında, kasa mevcutları ile ortaklardan net alacak tutarlarıyla ilgili olmakla beraber başka hesaplarda takip edilen tutarların da dikkate alınması mümkündür.

*Düzeltilecek tutarların tespitinde bu kapsamdaki beyannamenin verildiği tarihte kayıtlarda yer alan son duruma göre düzeltme yapılacaktır.

*Ayrıca mükelleflerin kanuni süresinden sonra verdikleri düzeltme beyannamelerinin ekinde yer alan bilançoları dikkate alınmayacak olup, süresinde verilen beyanname eki bilançolar dikkate alınmalıdır.

*Bilançolarında görülmekle birlikte işletmelerinde bulunmayan kasa mevcutları ve ortaklardan alacaklar tutarları ile bunlarla ilgili diğer hesaplarda yer alan işlemlerini düzeltmek için beyanda bulunan mükellefler, beyan edilen tutarlar üzerinden %3 oranında vergi hesaplayacak ve hesaplanan vergiyi beyanname verme süresi içinde (31.08.2021'e kadar)ödeyeceklerdir. Bu kapsamında ödenen vergiler, gelir veya kurumlar vergisinden mahsup edilmeyecektir.

Bu kapsamda beyan edilen tutarlar ile ödenen vergiler, kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak kabul edilmeyecektir. 

UYGULAMAYA YÖNELİK MUHASEBE KAYDI

 Örnek: (A) A.Ş.’nin 31/12/2020  tarihi itibarıyla düzenlediği bilançosunda kasa hesabında 500.000 TL görülmekle birlikte fiilen kasada bulunmayan tutar 490.000 TL’dir. Şirketin dönem içindeki faaliyetleri sonucunda, beyan tarihi olan 25/07/2021 tarihi itibarıyla kasa hesabının mevcudu 600.000 TL olarak görülmektedir.
Anılan mükellef, her ne kadar beyan tarihi itibarıyla kasa mevcudu 600.000 TL olsa da, 31/12/2020  tarihli bilançosunu baz almak suretiyle bu tarih itibarıyla var olan kasa mevcudu içinde fiilen kasada bulunmayan tutarları esas alacak, bu tutarın 500.000 TL olması nedeniyle, bu tutarı beyan edecek ve beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan vergiyi beyanname verme süresi sonuna (31/8/2021 tarihine) kadar ödeyecektir.
Bu çerçevede;
Beyan tutarı : ....................................................... 490.000 TL
Hesaplanan vergi: .................................                  (490.000 x %3=) 14.700 TL
Beyanla ilgili muhasebe kayıtları da aşağıdaki şekilde olacaktır.
- Bilançoda görülmekle birlikte işletmede bulunmayan kasa mevcudunun, kasa hesabından düşülmesine ait kayıt:

__________________________ 27/7/2021 __________________________
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD. VE ZAR. 490.000 TL
(7326 sayılı Kanun 6/3 md.)
(Kanunen Kabul Edilmeyen Gider)
                                                             100 KASA 490.000 TL
_____________________________ / _______________________________

- Vergi hesaplanmasına ilişkin kayıt:
__________________________ 27/7/2021 __________________________
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD. VE ZAR. 14.700 TL
(7326 sayılı Kanun 6/3 md.)
(Kanunen Kabul Edilmeyen Gider)
                                 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR              14.700 TL
__________________________ / ________________________________

Örnek (A) A.Ş.’nin, 31/12/2020 tarihi itibarıyla düzenlediği bilançosunda kasa hesabında 500.000 TL görülmekte olup dönem içindeki faaliyetleri sonucunda, beyan tarihi olan 25/07/2021 tarihi itibarıyla kasa hesabının kaydi  mevcudu 400.000 TL’dir.
Anılan mükellef, her ne kadar, 31/12/2020 tarihli bilançosunu baz almak suretiyle bu tarih itibarıyla var olan kasa mevcudu 500.000 TL olsa da beyan tarihi itibarıyla kasa mevcudu 400.000 TL olduğundan, fiilen kasada bulunmayan kısım esas alınmak suretiyle en fazla bu tutar (400.000 TL) kadar beyanda bulunabilecektir.
Kayıtlarda yer alan  tutarın 350.000 TL'lik kısmının kasada fiilen bulunmadığı varsayıldığında beyan edilecek tutar ve üzerinden hesaplanacak vergi aşağıdaki gibi olacaktır.
Beyan tutarı : ............................................ 350.000 TL
Hesaplanan vergi : .……………..                      (350.000 x %3=) 10.500 TL
Beyanla ilgili muhasebe kayıtları da aşağıdaki şekilde olacaktır.
- Bilançoda görülmekle birlikte işletmede bulunmayan kasa mevcudunun, kasa hesabından düşülmesi:

___________________________27/7/2021_________________________
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD. VE ZAR. 350.000 TL
(7326 sayılı Kanun 6/3 md.)
(Kanunen Kabul Edilmeyen Gider)
                                                 100 KASA                  350.000 TL
____________________________ /________________________________

- Verginin hesaplanması:
___________________________27/7/2021__________________________
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD. VE ZAR. 10.500 TL
(7326 sayılı Kanun 6/3 md.)
(Kanunen Kabul Edilmeyen Gider)
                                 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR   10.500 TL
___________________________/ ________________________________

3- ORTAKLARDAN ALACAKLAR HESABI(131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR HESABININ ŞİŞKİN OLMASI)

                                                         UYGULAMAYA YÖNELİK AÇIKLAMA

   Gerekli açıklamalar “2- KASA” başlığı altında yapılmıştır. 

                                                         UYGULAMAYA YÖNELİK MUHASEBE KAYDI

Örnek (A) A.Ş.’nin, 31/12/2020 tarihli bilançosunda ortaklardan alacak ve ortaklara borç tutarları, bilanço hesapları itibarıyla aşağıdaki gibi olup, beyan tarihi olan 20/07/2020 tarihi itibarıyla bu tutarların değişmediği varsayılmıştır. Ayrıca, mükellef kurumun ortaklardan alacaklar hesabında izlenmesi gerekirken “126. Diğer Çeşitli Alacaklar” hesabında izlediği 100.000 TL bulunmaktadır.
- 126. Diğer Çeşitli Alacaklar hesabı...........................100.000 TL
- 131. Ortaklardan Alacaklar hesabı........................... 200.000 TL
- 231. Ortaklardan Alacaklar hesabı........................... 150.000 TL
- 331. Ortaklara Borçlar hesabı..................................(170.000)TL
- 431. Ortaklara Borçlar hesabı................................. (120.000)TL
Bu çerçevede;
Beyan tutarı :. [100.000+(200.000+150.000)-(170.000+120.000) =] 160.000 TL
Hesaplanan vergi: ............................................................. (160.000 x %3=) 4.800 TL
olacaktır.
Anılan mükellef, söz konusu tutarı beyan etmesi hâlinde beyan edilen bu tutar üzerinden hesaplanan vergiyi beyanname verme süresinde ödeyecektir.
Beyanla ilgili muhasebe kayıtları aşağıdaki şekilde olacaktır.
- Bilançoda görülmekle birlikte işletmede bulunmayan ortaklardan alacakların düşülmesi:

_________________________20/07/2021__________________________
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD. VE ZAR. 160.000 TL
(7326 sayılı Kanun 6/3 md.)
(Kanunen Kabul Edilmeyen Gider)
                  126 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR                  100.000 TL
                  131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR                  30.000 TL
                  231 ORTAKLARDAN ALACAKLAR                  30.000 TL
____________________________ / ________________________________

- Verginin hesaplanması:
__________________________20/07/2021__________________________
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD. VE ZAR.      4.800 TL
(7326 sayılı Kanun 6/3 md.)
(Kanunen Kabul Edilmeyen Gider)
                       360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR           4.800 TL