Dr. Koray Ateş
korayates@muhasebetr.com

Kur Korumalı Mevduat Çok Firmanın Canını Yakabilir

Değerli okurlar, bir önceki yazımızda kur korumalı mevduat hesabının muhasebeleştirilmesine değinmiştik. O yazımızda gözümüzden kaçan önemli bir hususu bu haftaki yazımızda belirtmek istiyorum.

29/01/2022 tarihinde yayınlanarak görüşe sunulan “19 seri no.lu kurumlar vergisi genel tebliğ taslağı” gelen görüşler de dikkate alınmak suretiyle güncellenmiş ve son hali 11 Şubat 2022 tarihli ve 31717 sayılı Resmi Gazete ’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.

Tebliği okuduğumuzda kur farklarının FİFO yöntemiyle hesaplanması gerektiği anlaşılıyor. Bir diğer deyişle, bakiye tutarı değerlerken o bakiyenin ilgili hesaba ilk giriş tarihlerinin tespit edilerek 31.12.2021 tarihli kur ile ilgili hesaba ilk giriş tarihleri arasındaki fark tutar alınmak suretiyle değerleme yapılacaktır.

TEBLİĞ HESAPLARARASI VİRMANA DEĞİNMEMİŞ

Öncelikle tebliğin 40.3.1.1 bölümünde yer alan düzenleme kafa karışıklığını giderecek mahiyette değildir. Çünkü virmanın yapıldığı hesabın genel hükümler çerçevesinde değerlemeye tabi tutulması halinde virmanın geldiği hesabın akıbetinin ne olacağı belirtilmemiştir. Diğer taraftan virmanın yapıldığı hesabın mı yoksa virmanın edildiği hesap mı istisna kazanca esas tutarın belirlenmesinde dikkate alınıp alınmayacağı belirtilmemiştir? Çünkü virmanın yapıldığı hesap ile virmanın edildiği hesaptaki hareketlerin yoğunluk derecesi hangi hesabın istisna kazancın belirlenmesinde dikkate alınması gerektiği konusunda oldukça önemlidir.

Tebliğde örnek 2 ye baktığımızda muavin hesabının nasıl değerleneceği basit olarak ele alınmıştır. Şirketler tarafından muavin hesaplara değerleme yapılırken hesaplararası virmanların dikkate alınıp alınmayacağı sorunsalı ortaya çıkmaktadır.

ÖRNEK:

 

VİRMAN TARİHİ DİKKATE ALINIRSA İSTİSNA KAZANÇ
97.534,22	-176.702,75
VİRMAN TARİHİ DİKKATE ALINMAZSA
97.534,22	247.541,85

Yukarıdaki örnek dövizli banka hesabının muavin dökümünden ibarettir. İstisna kazancın hesaplanmasında genel değerleme hükümlerinin dikkate alınması halinde virman işleminin yapıldığı 16.12.2021 tarihli kurun dikkate alınması gerektiği tabiidir. Virman hareketindeki tarihin dikkate alınması gerektiğini savunanların temel dayanakları ise virman edildiği diğer hesaptaki hesabın sıfırlanıp o hesapta değerlemenin zaten yapıldığı şeklindedir. Bu tarihteki kur dikkate alındığında 176.702,75 TL kambiyo zararı çıkmaktadır.

DÖVİZİN İKTİSAP EDİLDİĞİ TARİH DİKKATE ALINDIĞINDA İŞLER DEĞİŞİYOR

Virmanın yapıldığı tarih değil de dövizin ilk iktisap edildiği tarihteki kur olan 01.10.2021 tarihli kur ile değerlenmesi sonucu 247.541,85 TL istisna kazanç ortaya çıkmaktadır.

Görüldüğü üzere virman tarihi dikkate alındığında kambiyo zararı, iktisap tarihi dikkate alındığında ise kambiyo karı çıkmaktadır. Ancak iktisap tarihinin dikkate alınmasında ise çeşitli kaygılar yer almaktadır. Bunlar arasında en önemlisini şöyle örnekleyelim. (Örneğin daha basit anlaşılması için 500.000 Euro’nun 31.12.2021 tarihine kadar aynı tutarda kaldığı varsayılacaktır)

500.000 Euro’nun 01.10.2021 tarihinde alındığını varsayalım. Alındığı hesaptan kur korumalı mevduattan yararlanacak hesaba 16.12.2021 tarihinde virmanlansın.

16.12.2021 Kuru: 16,4940

01.10.2021 Kuru: 10,2933

Kambiyo karı: (16,4940-10,2933) * 500.000 = 3.104.986,82 TL

Burada görüleceği üzere virman işleminin yapıldığı gün şirket 3.104.986,82 TL kambiyo karı hesaplamıştır.

Şimdi bu paranın kur korumalı hesaptan yararlanacak olan diğer hesaba geldiğini varsayalım. Geldiği tarih ise 16.12.2021. Ve bu paranın 31.12.2021’e kadar hiç hareket görmediğini varsayalım.

Bu takdirde 31.12.2021 tarihinde yapılacak istisna tutarın belirlenmesinde virman tarihinin dikkate alınması halinde değerleme işlemi sonucu;

16.12.2021 Kuru: 16,4940

31.12.2021 Kuru: 14,6823

Kambiyo Zararı: (14,6823-16,4940)*500.000 = -907.204,77 TL

31.12.2021 tarihinde yapılacak istisna tutarın belirlenmesinde virman tarihinin değil de ilk iktisap tarihinin belirlenmesi halinde değerleme işlemi sonucu;

01.10.2021 Kuru: 10,2933

31.12.2021 Kuru: 14,6823

Kambiyo Karı: (14,6823-10,2933)*500.000 = 2.197.782,0503 TL

Görüldüğü üzere değerleme işleminde ilgili hesabın değerlemesinde virman tarihinin mi yoksa ilk iktisap tarihinin mi dikkate alınacağı konusu oldukça önemlidir. Bu örneğimizde virman tarihinin dikkate alınması halinde kambiyo zararı çıkarken iktisap tarihinin dikkate alınması halinde kambiyo karı çıkmaktadır. Ancak virman tarihinin es geçilerek iktisap tarihinin dikkate alınması halinde ise değerlemenin genel hükümlerine aykırı hareket edileceğine müteallik önemli kaygıların olduğunu ve bu durumun acil olarak netleşmesi gerektiğini önemle hatırlatırım.

Aksi halde yazımızın başlığında da belirttiğimiz üzere bu işlem sonucu birçok firmanın canı yanabilir.

11.02.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.