Emre Özerçen
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
info@emreozercen.com

6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununa Göre Mal Ve Hizmet Tedarikinde Geç Ödemenin Sonuçları

Tarih: 30.08.2012

Ticari hayatımızda, bankaların işletmelerin finansman ihtiyaçlarını karşılamak üzere sundukları çeşitli kredi enstrümanlarının haricinde, satıcı kredisi olarak nitelendirilen, satıcının malını satabilmek için alıcıya tanımış olduğu vade uygulaması önemli bir yer tutmaktadır. Fakat bazı durumlarda satıcılar güç duruma düşebilmekte, finansal yapıları bozulmakla birlikte kimi zaman iflas etme tehlikesiyle karşı karşıya kalabilmektedirler.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun ise ticari yaşama getirdiği önemli yeniliklerden biride, mal ve hizmet tedarikinde geç ödemenin sonuçları başlığı altında toplanmıştır.

Yeni TTK’nın 1530.maddesi uyarınca mal ve hizmet tedarikinde belirli ödeme süreleri öngörülmüştür.

Bu doğrultuda ödeme süreleri;

    a.) Faturanın veya eş değer ödeme talebinin borçlu tarafından alınmasını takip eden otuz günlük süresinin sonunda.

    b.) Faturanın veya eş değer ödeme talebinin alınma tarihi belirsizse mal veya hizmetin teslim alınmasını takip eden otuz günlük sürenin sonunda.

    c.) Borçlu faturayı veya eş değer ödeme talebini mal veya hizmetin tesliminden önce almışsa, mal veya hizmetin teslim tarihini takip eden otuz günlük sürenin sonunda.

    d.) Kanunda veya sözleşmede, mal veya hizmetin kabul veya gözden geçirme usulünün öngörüldüğü hallerde, borçlu, faturayı veya eş değer ödeme talebini, kabul veya gözden geçirmenin gerçekleştiği tarihte veya bu tarihten önce almışsa, bu tarihten sonraki otuz günlük sürenin sonunda;

Borçlu tarafından borç ödenmezse, ihtara gerek kalmaksızın borçlu mütemerrit sayılmakta ve alacaklı faize hak kazanmaktadır.

Sözleşmede öngörülen ödeme süresi, faturanın veya eş değer ödeme talebinin veya mal veya hizmetin alındığı veya mal veya hizmetin gözden geçirme ve kabul usulünün tamamlandığı tarihten itibaren en fazla altmış gün olabilir.

Alacaklı aleyhine ağır bir haksız durum yaratmamak koşuluyla veya açıkça anlaşmak suretiyle taraflar daha uzun bir ödeme süresi öngörebilirler. Mal veya hizmet bedelinin taksitle ödemesinin öngörüldüğü durumlarda, bu maddenin ödeme sürelerini düzenleyen hükümleri birinci taksit bakımından uygulanır. Her bir taksit tutarının ödenmeyen kısmı kanunda öngörülen ticari işlere uygulanacak gecikme faizi oranından en az %8 fazla olmalıdır. Ancak alacaklının küçük yahut orta ölçekli işletme (KOBİ) veya tarımsal ya da hayvansal üretici olduğu veya borçlunun büyük ölçekli işletme sıfatı taşıdığı hallerde ödeme süresi altmış günü aşamaz

Faiz ve Temerrüt Hali

Faiz: Ticari işlerde faiz oranı serbestçe belirlenir. Ticari işlerde; kanuni anapara ile temerrüt faizi hakkında ilgili mevzuat hükümleri uygulanır.

Temerrüt: Ticari işletmeler arasında mal ve hizmet tedariki amacıyla yapılan işlemlerde alacaklı, kanundan veya sözleşmeden doğan tedarik borcunu yerine getirmiş olmasına rağmen, borçlu gecikmeden sorumlu tutulamayacağı haller, sözleşmede öngörülmüş bulunan tarihte veya belirtilen ödeme süresinde borcunu ödemezse, ihtara gerek olmaksızın temerrüde düşer

Temerrüt Faizi: Mütemerrit borçlunun alacaklısı sözleşmede öngörülen tarihten ya da ödeme süresinin sonunu takip eden günden itibaren, şart edilmemiş olsa bile yıllık faize hak kazanır

3095 Sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun’un 1.Maddesine göre Borçlar Kanunu ve Türk Ticaret Kanuna göre faiz ödenmesi gereken hallerde, miktarı sözleşme ile tespit edilmemişse bu oran yıllık yüzde oniki üzerinden yapılır

3095 Sayılı Kanuni Faiz Ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanu

Borçlar Kanunu veya Türk Ticaret Kanuna göre faiz ödenmesi gereken hallerde miktarı sözleşme ile tespit edilmemişse bu ödeme yıllık yüzde oniki oranından yapılır. Bir miktar paranın ödenmesinde temerrüde düşen borçlu, sözleşme ile aksi kararlaştırılmadıkça geçmiş günler için aynı orana göre temerrüt faizi ödemeye mecburdur.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının yılın 31 Aralık günü kısa vadeli avanslar için uyguladığı faiz oranı, yukarıda açıklanan miktardan fazla ise arada sözleşme olmasa bile ticari işlerde temerrüt faizi bu oran üzerinden istenebilir. Söz konusu avans faiz oranı,30 Haziran günü önceki yılın 31 Aralık günü uygulanan avans faiz oranından beş puan veya daha çok farklı ise yılın ikinci yarısında bu oran geçerli olur

Temerrüt faizi miktarının sözleşmede kararlaştırılmamış olduğu hallerde, akdi faiz miktarı yukarıdaki fıkralarda öngörülen miktarın üstünde ise, temerrüt faizi, akdi faiz miktarından az olamaz.

Sonuç itibariyle, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun getirdiği düzenleme ile ekonomik yapıları güçlü olmayan KOBİ niteliğindeki üreticilerin teslim ettikleri mal ve hizmet bedelini zamanında tahsil ederek, ekonomik gücünün ve dolayısıyla rekabet gücünün arttırılmasının amaçlandığı aşikardır. Fakat uygulamada mal bedelini tek seferde ödemek istemeyen büyük ölçekli işletmeler için satıcı kredisi daha avantajlı gözükmektedir. Dolayısıyla piyasada alıcı pozisyonunda bulunan büyük ölçekli işletmeler KOBİ veya tarımsal veya hayvansal üreticiler yerine büyük ölçekli işletmeler ile çalışmayı tercih edebilirler. Bu doğrultuda düzenlemenin ne ölçüde etkili olabileceği zaman içinde ortaya çıkacaktır.

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale yazılı veya elektronik ortamda kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak göstermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır .)