Yemek çekiyle hipermarketlerde alışveriş yapmak baş ağrıtabilir / Ahmet Yavuz

Özel sektör, çalışanlarının yemek ihtiyacını farklı şekilde karşılıyor. Öğle yemeğini işyerinde hazırlayarak veren şirketler olduğu gibi, böyle bir imkânı olmayan veya yemek malzemeleri alma, pişirme, sunma hizmetleri ile ayrıca uğraşmak istemeyen şirketler ise yemek hizmetini dışarıdan temin etme yoluna gidiyor.
Dışarıdan temin etme bazen bir lokanta ile anlaşma şeklinde olabildiği gibi çoğu zaman da barındırdığı kolaylık ve avantaj sebebiyle Sodexho, Ticket Restaurant ve Multinet gibi yemek çeki/kartı vermek şeklinde olabiliyor.

Yemek çeki uygulaması çok fazla mazisi olmayan fakat kısa sürede yaygınlaşan bir yöntem. Önceleri dipkoçanlı çekler şeklinde kullanılırken şimdilerde çoğu zaman elektronik kart biçiminde kullanılır oldu. Çalışanlarına yemek çeki veya kartı veren firmalar arttıkça bu kartların kullanılacağı anlaşmalı işyerleri de çoğaldı. Yemek çeki uygulaması, idari ve muhasebe takibinin kolay olması, personelin tercih hakkını daha özgürce kullanmasına fırsat vermesi, artan yemek ve malzemelerin israf edilmesine mani olması, yer ve ekstra personel bulma zorunluluğuna gerek bırakmaması gibi sebeplerle işyerinde yemek vermekten oldukça avantajlı bir yöntem.

Uygulamanın dört tarafı bulunuyor. Yemek hizmeti veren, alan ve bunu ödeyen kişilerin kimlikleri çakışmadığı için belge düzeni de farklı uygulanıyor. Burada öncelikle bu yemek çeklerini düzenleyen ve şirketlere satan bir firma var. Bu çekleri alarak çalışanlarına veren şirketler ayrı bir taraf, bu çekleri alıp kullanan çalışanlar ayrı bir taraf ve yemek çekini getirenlere yemek hizmeti sunan lokanta vs. hizmet işletmeleri de ayrı bir tarafı oluşturuyor. Bu yüzden yemek hizmeti alınırken belgelendirme; hizmeti alıp, yemek çekini veren çalışanlar ile lokanta arasında yapılmıyor. Yani lokantalar bu çeklerle yemek yiyen kişilere fiş veya fatura vermeyecek. Lokantalar verdikleri hizmete ait faturayı yedi günü geçirmeden toplu olarak yemek çekini satan firmaya göndermeleri gerekiyor. Ayrıca lokantalar sisteme dâhil olmak için mukavele imzalıyor ve yemek çekini düzenleyen firmalara komisyon da ödüyor.

Yemek hizmeti için lokantanın yemek çeki düzenleyen firmaya düzenleyeceği faturada KDV oranı yüzde 8 olarak uygulanırken, yemek çeki düzenleyen firmanın lokantaya düzenleyeceği komisyon faturasında KDV'nin yüzde 18 olması gerekiyor.

Öte yandan işletmeler bu çekleri alırken bunları düzenleyen firmaya bir bedel öder. Ödenen bu bedel işletme için bir giderdir. Çünkü çalışanlara işverenlerce yemek vermek suretiyle sağlanan menfaatler ücret olarak kabul edilir. Bu yüzden yemek çeki mukabili alınan fatura, işletme tarafından gider olarak kaydedilebileceği gibi faturada yer alan yüzde 8'lik KDV de indirim konusu yapılabilir. Burada dikkat edilecek konu; verilen çekin çalışılan günlere ait bir günlük bedelinin 10 TL'si Gelir Vergisi'nden istisna edildiği için bu tutardan herhangi bir kesinti yapılmaz. Ancak bir gündeki ödemenin 10 TL'yi aşan kısmı ücret olarak vergilendirilecek ve işletme tarafından vergi kesintisine tabi tutulacak. Normal kullanım halinde pratik ve kolay olan yemek çeki uygulaması, usulsüz şekilde kullanılabiliyor. Bazı çalışanlar diğer ihtiyaçlarını karşılamak için kullanma yoluna gidebiliyor. Özellikle sisteme dâhil olan bazı hipermarketlerde deterjan, kozmetik, giysi ve dayanıklı tüketim mallarının çek karşılığında satıldığı oluyor. Öncelikle marketlerle yemek çeki düzenleyen firmalar arasında yapılan sözleşme sadece yemek hizmetini kapsadığı için sözleşme hükümleri çiğnenmiş oluyor. Eğer yemek dışında satılan bu ürünlere ilişkin faturalar doğru ürünler için düzenlenecekse KDV oranının yüzde 18 olması gerekiyor. Ancak çek düzenleyen firmaların bu faturaları kabul etmesi ve çekleri alan firmalara yansıtması zor. Bu çeklerle yemek dışında bir mal veya hizmetin verildiğinin tespit edilmesi halinde günlük 10 TL olan ücret istisnası uygulanmaz ve tüm bedel üzerinden cezalı vergi kesintisi yapılabilir.

ÜÇ YILA KADAR HAPİS CEZASI DA VAR

Öte yandan bazen yemek dışında bir mal veya hizmet satılmış olsa da düzenlenen faturada yemek hizmeti verildiğine dair bilgiye yer veriliyor. Bu durum kaçakçılık suçunun işlenmesine sebep olur. Çünkü kozmetik, deterjan gibi mallar satıldığı halde yemek hizmeti verildiği şeklinde fatura düzenlenmesi yanıltıcı belge düzenlendiği anlamına gelir. Vergi kanunlarına göre bu muamele veya durumu mahiyet veya miktar itibarıyla yansıtan belge muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belgedir. Bu belgeleri düzenlemek ise üç yıla kadar hapis cezası almaya sebeptir.

(Kaynak: Zaman Gazetesi | 13.07.2009)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.