Devlet, 'çeyiz parasında' bile memurunu kolluyor / Ziya Perver

1Bir yıl önce evlendim, eşimin babası başından geçen bir kazadan dolayı SSK'dan malulen emekli olmuş.
Arkadaşım, "Sizin çeyiz parası hakkınız var." dedi, varsa kızı evleneli 1 yıl olmuş bu konuda zamanaşımı olur mu? Yani şimdi başvursa çeyiz parası hakkını alabilir mi? Alabilecekse ne yapmalı? Salih Umut Altun Samsun

Sorunuzda belirtmemişsiniz ama evlendiğiniz hanımefendinin, malulen emekli olan babası halen sağ, yani yaşıyorsa çeyiz parası diye bir şey alamaz. Ancak babası vefat etmiş ve kendisi de babasından dolayı yetim aylığı alıyorsa bu kere çeyiz parası-evlenme ödeneğine hakkı var. Evlenme yardımı ödeneğinde zamanaşımı süresi 5 yıldır. Bu süre içinde talep edildiğinde alınabilir. Kamuoyunda çeyiz parası denilen, resmî adı 'evlenme ödeneği' olan uygulamayı anlatmak gerekirse durumu 2 kısma ayırmalıyız:

1- Reform öncesİ dönem

1 Ekim 2008'den önce çeyiz parasında farklı uygulamalar vardı. SSK'dan yetim aylığı alan kızlara, evlendikleri takdirde aldıkları yetim aylığının 24 katı çeyiz parası olarak verilmekteydi. Emekli Sandığı'ndan (erkek-kadın fark etmez) dul aylığı alanlar, yetim aylığı alan kızlar ile vefat eden memurun aylık alan anası, evlenirse aylığının 12 kat çeyiz yardımı olarak alabilmekteydi. Bağ-Kur'da ise çeyiz yardımı diye bir şey yoktu.

2- Reform sonrasI dönem

Sosyal Güvenlik Reformu denilen uygulamayı da ikiye ayırmak daha doğru olur. Çünkü 5510 sayılı kanunun biri 2007 ve diğeri de 2008 olmak üzere iki versiyonu var.

a) Kanunun 2007 versiyonu ne diyordu?

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (SS ve GSS)'nun 2007 yılı Ocak ayında yürürlüğe girmesi ertelenen 2007 yılı versiyonundaki düzenlemeye göre; "Evlenmeleri nedeniyle bağlanan gelir veya aylıkları kesilmesi gereken eş veya kız çocuklara, evlenmeleri ve talepte bulunmaları halinde almakta oldukları aylık veya gelirlerinin bir yıllık tutarı bir defaya mahsus olmak üzere evlenme ödeneği olarak peşin ödenir." deniyordu.

Yani 5510 sayılı kanun Anayasa Mahkemesi'nden dönmese ve uygulanabilseydi, ortaya çıkacak yeni durumda Bağ-Kur, SSK ve TC Emekli Sandığı ayrımı olmaksızın; dullara (kadın-erkek fark etmez) ve yetim kızlara 12 ay tutarında evlenme yardımı (çeyiz parası) verilecekti. Ama SSK'lıların 24 aylık evlenme yardımı da 12 aya inmiş olacaktı. Bağ-Kur'luların dulları ile yetim kızları çeyiz parası alabilecekti. Emekli Sandığı'ndan vefat etmiş oğlu veya kızı üzerinden aylık alan analarına da artık çeyiz parası verilmeyecekti. Yeni düzenleme sebebiyle SSK'lılar, reformun ilk yürürlük tarihinden (31.12.2006) önce evlenirse 24 ay tutarında çeyiz parası alacak, ama yürürlük tarihinden sonra evlenirlerse 12 aya düşecekti.

b) 2008 versiyonu çok değişti

5510 sayılı kanun 2007 Ocak ayında yürürlüğe giremedi, önce 2007 Temmuz'una, sonra 2008 Ocak ayına, daha sonra 2008 Haziran ayına, en sonunda da 2008 yılı Ekim ayına ertelendi. Ama bu arada üzerinde epey değişiklik yapıldı. Mesela, TBMM'de Nisan 2008'de değişen ve 1 Ekim 2008'de uygulanmaya başlanılan metne göre, çeyiz parası şu anda SSK'dan ya da Bağ-Kur'dan yetim aylığı alan kızlara, evlenmeleri halinde 24 ay üzerinden ödeniyor. Yani dul aylığı alanlara verilmesi düşünülen çeyiz parası daha uygulamaya geçmeden kaldırıldı.

Sosyal güvenlikte tek tip hedefiyle yola çıkılmıştı ama eskisinden daha da çok norm ve standart oluştu. 5510 sayılı kanun sadece yetim kızlara 25 ay çeyiz parası verilir derken, SGK'ya devredilen Emekli Sandığı, eski uygulamaya aynen devam ediyor. 5510 sayılı SS ve GSS Kanunu gereğince yetim aylığı alan kızlara SGK 24 aylık evlenme ödeneği verecek. Ama SGK, 5434 sayılı kanuna göre yetim aylığı alan kızlara halen 24 değil 12 ay çeyiz parası vermekte. Zira, SGK yönetimi, TBMM'nin iradesini de yok sayarak, yürürlükten kaldırılan 5434 sayılı kanunun 90. maddesini uygulamaya devam etmektedir. Yetim kızlara, dullara ve memurun aylık alan anasına evlendiği takdirde 12 aylık çeyiz parası ödemektedir.

(Kaynak: Zaman Gazetesi | 04.07.2009)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.