Vergi Başmüfettişi Yasin Yıldırım Vergi Cennetleri ve Ülke Ekonomilerine Etkileri (14.07.2025)

E-bültenimize kayıt olun, yeni yazılar e-posta adresinize gelsin! Üye olmak için tıklayın.

EDİTÖRÜN SEÇTİKLERİ

YAZARLARIMIZ

Yasin Yıldırım
Vergi Başmüfettişi
yasin_yildirim1905@hotmail.com

Vergi Cennetleri ve Ülke Ekonomilerine Etkileri

Günümüzde globalleşmenin etkisi hemen her alanda boy gösterdiği gibi aynı zamanda vergi alanında da etkisini göstermektedir. Uluslararası ticaret faaliyetlerinin artması, çok uluslu şirketlerin etki alanının genişlemesi, üretim faktörlerinin mobilitesinin artmasıyla birlikte küresel alanda vergileme sorunları ortaya çıkmaya başlamıştır.

Küreselleşmeyle birlikte vergi konusunda gündeme gelen en önemli hususlardan biri de vergi rekabeti olmuştur. Özellikle emek ve sermaye hareketliliğinin hızının artmasıyla birlikte vergi rekabeti olgusu vücut bulmuş ve ülkeler sermaye girişlerini hızlandırmak için rekabetçi vergi politikalarına yönelmişlerdir. Hiç kuşkusuz ki bu durum vergi rekabetinin yararlı yönlerinin yanında zararlı vergi rekabeti kavramını da ortaya çıkarmıştır. Şöyle ki; ülkeler vergi politikalarıyla yabancı sermayeyi kendi ülkelerine çekmek isteyecek ve bu sebeple vergi oranlarının düşürülmesi yoluyla yabancı sermayeyi çekmeyi amaçlayan ve dünyada yanlış kaynak dağılımına neden olan bir yapı olacaktır. İşte bu durum paralelinde ortaya çıkan bir kavram vardır ki o da Vergi Cennetleri (Tax Havens)‘ dir. Vergi cennetleri, vergi hukuku açısından vergiden kaçınmanın veya vergi kaçakçılığının bir aracı ya da yöntemidir.

Vergi cennetlerinin tarihçesine bakacak olursak; her ne kadar globalleşmeyle birlikte etkisi artan bir yapı olsa da aslında geçmişte Antik Yunan’da tüccarlar ithal edilen ürünlerden alınan yüzde 2’lik vergiden kaçınmak için mallarını Atina’nın açığındaki adalarda depoladığı olayı dikkate alındığında varlığının çok eskilere dayandığı ortadadır. Günümüzde ise özelikle ikinci dünya savaşının sonrasında İsviçre bu konuda önemli bir merkez haline gelmiş olup, Britanya Virjin Adaları, Cayman Adaları, Bermuda, Hollanda, İsviçre, Lüksemburg, Hong Kong, Jersey, Singapur ve Birleşik Arap Emirlikleri diğer vergi cennetlerine örnek ülkelerdir.

OECD’ ye göre bir ülkenin vergi cenneti olabilmesi için üç etken vardır. Bunlar;

Şeffaf düzenlemelerin, herkes için açık ve belirli vergi yasalarının, belirli muhasebe standartlarının olmaması ve denetim faaliyetlerinin gelişmemiş olması

Diğer ülkelerle, ülkede faaliyet gösteren firmalara ilişkin bilgi paylaşımında bulunulmaması

Ülkede ekonomik anlamda faaliyet gösteren firmalar olmamasına karşın, hukuki anlamda kurulmuş çok fazla firmanın bulunmasıdır.

Vergi cennetleri artan uluslararası rekabet şartlarında firmalara ve şahıslara vergiden kaçınmak için çeşitli fırsatlar sunarlar. Ayrıca Vergi cennetleri, vergiden kaçınmanın çok ötesine geçen yasa dışı faaliyetler için fırsatlar yaratır. Yasadışı yollarla elde edilen paranın izi sürülemeyecek hale gelene kadar bir dizi paravan (kağıt üstü) şirket aracılığıyla transfer edilmesini içeren karmaşık kara para aklama sürecinde popüler duraklardır. İşte bu nedenle vergiden kaçınma ve/veya vergi kaçakçılığının sonucu olarak hem yoksul hem de zengin ülkeler, yoksullukla mücadele etmek ve kalkınmayı teşvik etmek için kullanacağı önemli vergi gelirlerini toplamada başarısız olmaktadır.

Gelişmekte olan ülkelerin vergi cenneti ülkelerden kaynaklanan kayıplarının, gelişmiş ülkelerden aldığı yardımların üç katı olduğu tahmin edilmektedir. Bu tutar kalkınmanın finansmanı için kullanılabilecek önemli bir kaynaktır. Ayrıca, zayıf ekonomisi olan ve yeterince gelişmemiş bankacılık sistemine sahip ülkelerde yaşayan varlıklı bireyler ile işletmeler de ulusal para birimi değerinin iniş ve çıkışları ile bankalarla olan ilişkilerinde yaşayacakları sorunlar nedeniyle varlıklarını yurt dışında tutmak istemektedirler. Bu aynı zamanda onlara, kambiyo kontrollerinden kaçınma olanağı da sağlamaktadır.

Vergi kaçakçılığı, vergiden kaçınma ve sermaye kaçışı dünya ekonomisine etkileri bakımından küresel bir sorun haline gelmiştir. Çok sayıda şirketler, bankalar ve suç şebekeleri, vergi borcundan kaçmak veya vergi ödemekten kaçınmak için bazı “uygun” koşullardan (banka gizliliği, yerleşik olamayanlar için çok düşük veya var olmayan bir vergi oranı ve düzenleme) yararlanarak vergi cennetlerini kullanmaktadır. Günümüzde özellikle varlıklı bireyler ve çok uluslu şirketler tarafından yoğun bir şekilde kullanılan vergi cennetleri ya da offshore finansal merkezler küresel ekonomi ve ülkeler açısından birçok önemli soruna neden olmaktadır. Çünkü vergi cennetlerini kullanan şahıs ve şirketler vergi kaçırma ve/veya vergiden kaçınma faaliyetlerine başvurarak gelir veya kurumlar vergisini ya hiç ödememekte ya da çok düşük oranda ödemektedir. Böylelikle, bazı ülkelerin vergi gelirlerinin azalmaya başlaması ve bunun sonucu olarak bu ülkelerin vatandaşlarına kamu hizmetlerini sunmada yetersiz kalması sorunu ortaya çıkmaktadır. Diğer taraftan vergi gelirleri düşen ülkelerin, vatandaşlarının yatırımlarını başka ülkeye taşımasını engellemek için vergi oranlarını düşürmeye çalışması ve bunun sonucunda vergi gelirlerinin iyice düşmesi de söz konusu olmaktadır. Son olarak, vergi cennetlerinde tutulan varlıklar sahiplerine önemli miktarda vergisiz kazanç olanağı sağlamış ve bu durum küresel gelirin sınırlı sayıda kişide kalmasına yol açmıştır. Böylece günden güne küresel gelir dağılımında ciddi eşitsizlikler söz konusu olmuş ve dünya ekonomisinde kaynakların yetersiz ve dengesiz dağılımına sebep olmuştur.

14.07.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)