Yaşar Çatalkaya
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
Sürdürülebilirlik Denetçisi
yasarcatalkaya@gmail.com

Kurgan Yazısı Geldiyse Ne Yapmalı, Bundan Sonra Gelmemesi İçin Ne Yapmalı?

Geçen hafta Türkiye genelinde birçok mükellefe Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan “Bilgi İsteme” başlıklı yazılar ulaştı. Bu yazılarla birlikte vergi dünyasının gündemine yeni bir kavram girdi: KURGAN – Kuruluş Gözetimli Analiz Sistemi.

Gelen Yazılarda Ne İsteniyor?

Maliye tarafından gönderilen bu yazıların ekinde genellikle, sistemin riskli bulduğu mükellef bilgileri yer alıyor. Yazıda mükelleften bu belgelerle ilgili net açıklamalar isteniyor.

Buna göre:

• Belgelerdeki tutarlar yasal defterlere işlenmiş mi, işlenmemiş mi?
  Eğer işlendiyse, tabloya her belgenin yevmiye numarası yazılacak; işlenmediyse, ilgili satıra “işlenmedi” ibaresi yazılacak.
• Bu belgelerdeki tutarlar beyannamelerde indirim konusu yapılmış mı?
  Eğer hiç indirim konusu yapılmadıysa “İndirim konusu yapılmadı”, yapıldıysa “İndirim konusu yapıldı”,
• Daha sonra düzeltme beyannamesi verilerek çıkarıldıysa “Düzeltme beyanı verildi” ibaresi yazılacak.

Bu tablo, mükellefin söz konusu belgeleri defter kayıtlarına alıp almadığına ve beyannamelerinde indirim konusu yapıp yapmadığını göstermeye yöneliktir.

NASIL CEVAP VERİLMELİ?

Öncelikle bu yazı doğrudan bir suçlama değildir; Maliye’nin “ilgili mükellefin sahte belge düzenleme risk skorunu yüksek buldum, senin aldığın faturalar sahte olabilir mi?” sorusudur. Aldığınız belgenin sahte olmadığını düşünseniz de yazıya cevap vermemek veya eksik bilgi sunmak, Vergi Usul Kanunu’nun 148. maddesi gereği özel usulsüzlük cezasına neden olabilir. Bu nedenle yazıya kesinlikle cevap verilmelidir.

Verilecek cevaplar ve yapılacak işlemler için üç olasılık vardır:

1. Belgeler Gerçek Değilse

Eğer kullanılan faturalar gerçeği yansıtmıyor, yani fiilen bir mal veya hizmet teslimi yoksa, durum ciddidir. Bu durumda en doğru yol, pişmanlık hükümlerinden yararlanarak hatalı kayıtların düzeltilmesi ve beyanname üzerindeki etkilerinin giderilmesidir. Pişmanlıkla yapılan beyan, hem vergi ziyaı cezasını hem de olası “bilerek sahte belge kullanımı” iddiasını önleyebilir.

2. İşlem Gerçek Ama Belgeler Yetersizse

Bazı durumlarda mal veya hizmet gerçekten alınmış olabilir; ancak sevk irsaliyesi, taşıma belgesi, teslim-tesellüm tutanağı veya banka ödeme kaydı eksiktir.
Bu durumda eksik belgeler tamamlanana ve işlemin fiilen gerçekleştiği sevkiyat, ödeme ve depo kayıtlarıyla ispat edilme durumu olana kadar ihtirazi kayıtla beyan vererek hem yükümlülük yerine getirilip hem de yargı hakkı korunabilir.

3. Belgeler Gerçek ve Eksiksizse

Tüm işlemler fiilen yapılmış, ödemeler banka kanalıyla gerçekleştirilmiş, sevk irsaliyeleri ve depo kayıtları tam ise bu durumda mükellef, yazı ekindeki tabloyu doldurarak işlemlerine ilişkin bilgileri ayrıntılı biçimde sunabilir. Dilerse açıklamasını desteklemek için sevkiyat, ödeme veya sözleşme belgelerini de ekleyebilir.

BİR DAHA KURGAN YAZISI GELMEMESİ İÇİN ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER

Vergi Denetim Kurulu’nun 18 Nisan 2025 tarihli “Sahte Veya Muhteviyatı İtibarıyla Yanıltıcı Belge Kullanma İncelemeleri Kapsamındaki İncelemeler Hakkında Genelgesinde”, vergi müfettişleri tarafından yapılan incelemelerde belgelerin bilerek kullanılıp kullanılmadığı değerlendirilirken 306 Sıra No.lu VUK Genel Tebliğinde yapılan açıklamalar ve Türk Ceza Kanunundaki kast unsuruna ilişkin hükümler göz önünde bulundurularak genelgede belirtilen 13 kritere göre araştırmaların yapılması ve bu araştırmalar sonucu tespit edilen hususların değerlendirilerek varılan kanaatin açık bir şekilde ortaya konulması gerektiği belirtilmektedir.

Mükellefler ve meslek mensupları, bilerek kullanma bulunmadığını ispatlayabilmek için, bu 13 alandaki verilerin tamamı kendilerine açık olmasa da kendi imkânlarıyla ulaşabilecekleri ölçüde bu alanları iç denetimlerinde kontrol listesi olarak uygulamalı; özellikle sevkiyat, teslim, ödeme izi, kapasite ve faaliyet uyumu gibi unsurları eksiksiz biçimde izlemeli ve belgelendirmelidir. Bu alanları şu şekilde özetleyebiliriz.

Belge Konusu ile Faaliyet Uyumu

Alınan belge içeriği mal ve/veya hizmetlerin mükellefin faaliyet konusu ile ilgili olup olmadığı, belge içeriğinde yer alan mal ve/veya hizmetlere ilişkin giderlerin mükellefin faaliyetini sürdürmek için katlanması gereken giderlerden olup olmadığı.

Gider ve Maliyet Hesaplarıyla Uyum

Belge tutarının hangi maliyet/gider hesaplarında izlendiği ve bu hesaplar içerisindeki oranı, belgeye istinaden indirim konusu yapılan KDV tutarının toplam indirilecek KDV tutarı içerisindeki oranı.

İlişkili Kişi ve Ortak Müşavirlik Hizmet Alımı Durumu

Belgeyi düzenleyen mükellef ile kullanan mükellefin ilişkili kişi kapsamında olup olmadığı, ayrıca aynı meslek mensubundan hizmet alımı vb. verisinin bulunup bulunmadığı.

Sektörel Uyum ve Vergisel Performans

İçinde bulunulan sektör ve faaliyet konusuna göre tespit edilebildiği ölçüde karlılık oranı, iş hacmi ve cirosuna göre tahakkuk eden vergi durumu (sürekli zarar veya devreden KDV beyan edip etmediği ya da çok düşük tutarlarda ödenecek vergi beyan etmesi, vergiye uyumu vb.)

Çoklu Belge Kullanımı

Sahte olduğu iddia edilen belgelerin birden fazla mükelleften alınıp alınmadığı kriteri kapsamında Vergi Denetim Kurulu, sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanma fiilinin tek bir tedarikçiyle sınırlı mı yoksa birden fazla mükellef aracılığıyla mı gerçekleştirildiğini analiz etmektedir. Aynı dönemde birden fazla “riskli mükellef”ten fatura temin edilmesi, Vergi Müfettişleri tarafından bilerek sahte belge kullanıldığına dair güçlü bir karine olarak değerlendirilmektedir.

Depolama Kapasitesi Uygunluğu

Belge içeriğindeki mal miktarını depolayabilecek kapasitesinin olup olmadığına yönelik olarak Vergi müfettişleri, alınan malların fiziken depolanabileceği alanın varlığını, kira sözleşmeleri, stok kayıtları, üretim alanı planları veya ambar kayıtları üzerinden değerlendirebilirler. Ancak, bazı ticari işletmeler fiilen depo kullanmaksızın “doğrudan sevkiyat” (transit ticaret veya aracılı satış) yöntemiyle faaliyet göstermektedir. Bu tür işletmeler açısından, depo bulunmaması tek başına sahte belge kullanımı şüphesi doğurmaz kanaatindeyim.

Sevkiyat ve Teslim Belgeleri

Belge içeriğinde yer alan malların sevkiyatına yönelik olarak sevk irsaliyesi, taşıma irsaliyesi, teslim tesellüm belgesi vb. belge ibraz edilip edilmediği, ibraz edilmiş ise bu belgelerin gerçeği yansıtıp yansıtmadığı, (Vergi Müfettişlerince  sevkiyata ilişkin plaka takip sistemi kayıtlarıyla sevkiyat güzergahının uyumlu olup olmadığı ya da nakliye vasıtası olarak belirtilen plakaların ait olduğu araçların motosiklet, binek oto ve tescili terk edilmiş araç niteliğinde olup olmadığı incelenmektedir)

SONUÇ

KURGAN sistemi, vergi denetiminde yeni bir dönemi başlattı. Bu süreçte mükelleflerin ve meslek mensuplarının dikkat etmesi gereken temel nokta, işlemlerin gerçekliğini belgeyle ispat etmek ve kayıt düzenini buna göre yürütmektir.
Belgelerin eksiksiz tutulması, ödemelerin izlenebilir olması ve kayıtların düzenli şekilde saklanması, ileride doğabilecek sorunların önüne geçecektir.
Kısacası, bu dönemde en güvenli yol; doğru, belgeli ve şeffaf çalışmaktır.

06.10.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.