Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com

Düzenlenen İBKB’de (İhracat Bedeli Kabul Belgesi) Bilgi Eksikliği Nedeniyle Karşılaşılabilecek İdari Para Cezası

İhracat bedelinin yurda getirildiğine ilişkin bilginin İBKB (İhracat Bedeli Kabul Belgesi) formunda herhangi bir sebeple yer almaması halinde karşılaşılacak olan idari para cezası can sıkıcı olacaktır.

1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun’un;

1’inci maddesinde “Kambiyo, nukut, esham ve tahvilat alım satımı ve kıymetli madenler ve kıymetli taşlarla bunlardan mamul veya bunları muhtevi her nevi eşya ve kıymetlerin alım satımı, kıymetli madenlerin rafinajı ile tüm bu eşya ve kıymetlerin, ticari senetlerin ve tediyeyi temine yarayan her türlü vasıta ve vesikaların memleketten ihracı veya memlekete ithalinin tanzim ve tahdidine ve Türk Parasının kıymetinin korunması zımnında kararlar ittihazına Cumhurbaşkanı salahiyetlidir.”

3’üncü maddesinde Cumhurbaşkanının “bu Kanun hükümlerine göre yapmış bulunduğu genel ve düzenleyici işlemlerdeki yükümlülüklere aykırı hareket eden kişiler için idari para cezası verilmesi” hususunu düzenleme altına almış olup, bahse konu maddenin son fıkrası uyarınca madde hükmüne göre “idari para cezasına karar vermeye Cumhuriyet Savcıları” yetkili kılınmıştır.

Anılan maddenin 3’üncü fıkrasında “Her türlü mal, kıymet, hizmet ve sermaye ithal ve ihraç edenler veya bu işlere aracılık edenlerden bu işlemlerinden doğan alacaklarını 1’inci maddeye göre alınan kararlardaki hükümlere göre ve bu kararlarda tayin edilen süreler içinde yurda getirmeyenler, yurda getirmekle yükümlü oldukları kıymetlerin rayiç bedelinin yüzde beşi kadar idarî para cezasıyla cezalandırılırlar. İdarî para cezasına ilişkin karar kesinleşinceye kadar alacaklarını yurda getirenlere, birinci fıkra hükmüne göre idarî para cezası verilir. Ancak, verilecek idarî para cezası yurda getirilmesi gereken paranın yüzde iki buçuğundan fazla olamaz.” hükmü yer almaktadır.

Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No:2018-32/48) ile ihracat bedellerinin yurda getirilmesine ilişkin usul ve esaslar düzenlenmiştir. Tebliğin 3’üncü maddesinin birinci fıkrasında, “Türkiye’de yerleşik kişiler tarafından gerçekleştirilen ihracat işlemlerine ilişkin bedeller, ithalatçının ödemesini müteakip doğrudan ve gecikmeksizin ihracata aracılık eden bankaya transfer edilir veya getirilir. Bedellerin yurda getirilme süresi fiili ihraç tarihinden itibaren 180 günü geçemez.” açıklaması bulunmaktadır.

Öte yandan anılan Tebliğin 8’inci maddesinde ticari amaçla mal ihracında, bedelleri yurda getirilme süresi içinde gelen ihracat ile ilgili hesapların aracı bankalarca kapatılacağı, süresi içinde kapatılmayan ihracat hesaplarının aracı bankalarca 5 iş günü içinde muamelenin safhalarını belirtecek şekilde yazılı olarak ilgili Vergi Dairesi Başkanlığına veya Vergi Dairesi Müdürlüğüne ihbar edileceği hüküm altına alınmış olup, mezkûr maddenin dördüncü fıkrasında “ilgili Vergi Dairesi Başkanlığınca veya Vergi Dairesi Müdürlüğünce, ihbarı müteakip 10 iş günü içinde ilgililere hesapların kapatılmasını teminen 90 gün süreli ihtarname gönderilir. Bu süre içinde hesapların kapatılması veya 9’uncu maddede belirtilen mücbir sebep hallerinin ya da haklı durumun belgelenmesi gereklidir.” ifadesi yer almaktadır.

Diğer taraftan aynı tebliğin 12’nci maddesinin birinci fıkrasında “Bu Tebliğin uygulanmasına yönelik Bakanlıkça belirlenecek usul ve esaslar Merkez Bankasınca ilan edilir.” yer almakta olup, bu kapsamda 16 Ocak 2020 tarihli İhracat Genelgesi Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından ilan edilmiştir.

Genelgenin;

28’inci maddesi;

(1) Her bir gümrük beyannamesi itibarıyla;

a) 15.000 ABD doları veya eşitine kadar noksanlığı olan ihracat hesapları doğrudan bankalarca, 90 günlük ihtarname süresi ile ek süreler içinde ise ilgili Vergi Dairesi Başkanlığı/Müdürlüğünce ödeme şekline ve toplam beyanname tutarına olan oranına bakılmaksızın,

b) 15.000 ABD doları veya eşitinden yüksek olmakla birlikte 100.000 ABD doları veya eşitini aşmamak üzere, beyanname veya formda yer alan bedelin %10’una kadar noksanlığı olan (sigorta bedellerinden kaynaklanan noksanlıklar dahil) ihracat hesapları doğrudan bankalarca, 90 günlük ihtarname süresi ve ek süreler içinde ise ilgili Vergi Dairesi Başkanlıkları/Müdürlüklerince ödeme şekline bakılmaksızın,

c) 200.000 ABD doları veya eşitini aşmamak üzere, 2018-32/48 sayılı Tebliğ’in 9’uncu maddesinde belirtilen mücbir sebep ve haklı durum halleri göz önünde bulundurulmak suretiyle beyanname veya formda yer alan bedelin %10’una kadar açık hesaplar ilgili Vergi Dairesi Başkanlığınca veya Vergi Dairesi Müdürlüğünce terkin edilmek suretiyle kapatılır.

(2) Her bir gümrük beyannamesi itibarıyla, 200.000 ABD doları veya eşitini aşan noksanlığı olan açık hesaplara ilişkin terkin talepleri 2018-32/48 sayılı Tebliğ’in 9 uncu maddesinde belirtilen mücbir sebepler ile haklı durumlar göz önünde bulundurulmak suretiyle Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından incelenip sonuçlandırılır.

(3) Her bir gümrük beyannamesi itibarıyla, terkin hesaplamasında kullanmak üzere birinci fıkrada belirtilen yetkilerden ihracatçı lehine olan yalnızca bir tanesi uygulanabilir. Aynı anda, iki farklı bentte yer alan terkin limitlerinin uygulanması mümkün bulunmamaktadır.

(4) Terkin limitlerinin belirlenmesinde GB’nin 46 ncı hanesindeki değer esas alınır.

(5) Terkin yapılabilecek tutar ile kabulü yapılan tutar arasındaki farkın yurda getirildiğinin tespiti ile ilgili olarak ihracatçının yazılı beyanı doğrultusunda gerekli kontroller yapılarak hesap kapatılır.

(6) Bu maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde bankalar tarafından terkin edilmek suretiyle kapatılacağı belirtilen ihracat hesapları ilgili Vergi Dairesi Başkanlığına veya Vergi Dairesi Müdürlüğüne bildirilmeksizin doğrudan bankalarca terkin edilir.

-29’uncu maddesinin birinci fıkrasında “İhracat hesabının, ek süreler de dâhil olmak üzere, süresi içerisinde kapatılamaması halinde açık hesap tutarı aracı bankaca 5 iş günü içinde Ek:1’deki forma uygun olarak ilgili Vergi Dairesi Başkanlığı veya Vergi Dairesi Müdürlüğüne ihbar edilir. Söz konusu formun açıklama kısmına ilgili ihracat bedelinin ne kadarının İBKB’ye bağlandığı ayrıntılı olarak yazılır.” açıklaması yer almakta olup, anılan maddenin dördüncü fıkrasında ise “Bu Genelgenin 28’inci maddesinin birinci fıkrası kapsamındaki işlemlerden 90 günlük ihtar süresi sonunda kapatılmayanlar için Vergi Dairesi Başkanlıkları veya Vergi Dairesi Müdürlüklerince Cumhuriyet Savcılıklarına 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun uyarınca yasal işlem başlatılmasını teminen bildirimde bulunulur ve Bakanlığa ihbara ilişkin bilgi verilir.” ifadesi yer almaktadır.

-“İhracat Bedeli Kabul Belgesi” başlıklı 30’uncu maddesinde;

(1) Bankalarca İBKB düzenlenirken;

a) Seri numarası satırına bankalarca verilecek sıra numarasının yazılması mümkündür.

b) İhracat bedelinin 13’üncü maddede sayılan yöntemlerle tahsil edilmesi halinde “Yurda Getiriliş Şekli” satırına bu husus belirtilmelidir.

c) Yurda getirilen bedelin başlığı altında yer alan “Tutarı-Para Birimi” satırına bedelin ABD doları karşılığı ilave olarak belirtilmelidir.

ç) “Hesaba Geçiş Tarihi” satırına bedelin firma hesabına geçiş tarihi kaydedilecek olup ayrıca valör tarihinin ilave olarak belirtilmesi mümkündür.

d) İBKB/DAB’ın düzenlendiği tarih ve ihracatçı tarafından sunulan bilgi ve belgeler dikkate alınarak İBKB/DAB’ın açıklama kısmına “Bedel getirme ve/veya ihbar süresi içerisinde düzenlenmiştir.”, “İhtarname süresi içerisinde düzenlenmiştir.”, “Ek süre içerisinde düzenlenmiştir.” veya “Tebliğ’de öngörülen bedel getirme, ihbar, ihtarname ve ek süreler bittikten sonra düzenlenmiştir.” açıklamalarından uygun olanı belirtilmelidir.

(2) İhracat bedellerinin takip edileceği sistem Hazine ve Maliye Bakanlığınca uygulamaya alınana kadar bankalarca kabul işlemlerinde her bir işlem itibarıyla İBKB veya DAB’dan yalnızca bir tanesi düzenlenebilir.

İhracat Genelgesi ekinde de görüleceği üzere açıklama (Bu bölümde ilgili ihracat bedelinin ne kadarının yurda getirilerek İBKB’ye bağlandığı ayrıntılı olarak yazılmalıdır.) kısmına dikkat edilmelidir.

Aksi halde Cumhuriyet Başsavcılığından “Alacaklarını Süresi İçerisinde Yurda Getirmemek” kabahat eyleminden dolayı idari para cezası uygulanacaktır. (Örneği aşağıdadır.) (5326 Sayılı Kabahatler Kanununun 17/6 maddesi gereğince idari para cezasının 1 ay içinde ödenmesi halinde cezadan %25 oranında indirim yapılarak 499.993,05 TL İdari Para Cezası olarak tahsil edilmesine,)

Örnek yargı kararları;

1-Yargıtay 7. Ceza Dairesi 2021/31922 E., 2022/1814 K.

“Kabahatlinin idari para cezasına başvuru dilekçesinde özetle ... Devletlerinde yerleşik ... Ltd. ünvanlı şirkete 2018-2019 yıllarında, 5 fatura ile toplam bedeli 1.613.362,20 USD olan ihracat gerçekleştirildiğini, bunlara karşılık olarak da anılan şirketten yine bu döneme sari 1.613.207,20 USD ödeme alındığı ve ... Bankası A.Ş. ve ... Bankası T.A.O. aracılığıyla yurda getirdiğini, yapılan ihracatlar dolayısıyla anılan şirketten yalnızca 155,20 USD alacaklarının kaldığını bu miktarın da Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar kapsamında terkin sınırında bulunduğunu savunduğu, kabahatli tarafından dosyaya sunulan belgelerin de kabahatlinin savunmasını destekler mahiyette olduğu, buna göre ... Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından uygulanan idari para cezasına sebep oluşturan 405.862,20 USD bedelli ihracatın 51.900 USD’lik kısmının daha önceki yapılan ihracatlar karşılığında fazladan alınan bedellerle mahsup edilerek önceden alındığı, kalan kısmının ise mevzuatta öngörülen süre içerisinde yurda getirildiği, bu itibarla kabahatin oluşmayacağı,

Hususunda da kanun yararına bozma isteminde bulunup bulunulmayacağının değerlendirilmesi için Adalet Bakanlığı'na gönderilmek üzere dosyanın Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına TEVDİİNE, 27.01.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.”

2-Yargıtay 7. Ceza Dairesi 2024/2564 E., 2025/7295 K.

“Somut olayda, kabahatli vekili tarafından sunulan 25/01/2023 havale tarihli başvuru dilekçesinde ihracat bedelinin yurda getirilmeyen 114.280,16 euroluk kısmının, ihracatın yapıldığı H… isimli şirket tarafından düzenlenen 08/03/2020 tarihli ve 2000032018 sayılı faturaya istinaden yurda getirilemediğinin ve bu fatura karşılığında adı geçen şirkete ödeme yapıldığının belirtilerek buna ilişkin fatura ve dekont suretlerinin sunulduğunun anlaşılması karşısında, kabahatli şirketin yurda getirilmeyen 114.280,16 euro tutarındaki bedelin yurda getirilmemesinde kusur ve sorumluluğu bulunmadığının kabul edilmesi gerektiği anlaşılmakla birlikte,

…

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının kanun yararına bozma isteminin KABULÜNE,

Denizli 2. Sulh Ceza Hâkimliğinin 13.10.2023 tarihli ve 2023/8400 D.İş sayılı kararının 5271 sayılı Kanun’un 309/3. maddesi gereği, oy birliğiyle KANUN YARARINA BOZULMASINA,

5271 sayılı Kanun’un 309/4-d maddesi uyarınca, kabahatli hakkında Denizli Cumhuriyet Başsavcılığının 12.01.2023 tarihli ve 2023/34 İdari Yaptırım Karar numaralı idari para cezası karar tutanağı ile uygulanan idari para cezasının İPTALİNE, Dava dosyasının, Hakimliğine gönderilmek üzere Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına TEVDİİNE, 20.05.2025 tarihinde karar verildi.”

3- Karar görüntüsü*

KAYNAKLAR

1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun

Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar

Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ

İhracat Genelgesi

Yargı Kararları

*https://mehmetgorunmez.av.tr/ihracat-bedeli-turkiyeye-getirtilmemesi-nedeniyle-idari-para-cezasina-itiraz/

29.12.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.279 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.