Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com

Damga Vergisinde Nispi/Maktu Ayrımı

488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun 1’inci maddesinde, Bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtlar Damga Vergisine tabi olduğu, 3’üncü maddesinde, damga vergisinin mükellefinin kağıtları imza edenler olduğu, 5’inci maddesinde (6728 sayılı kanunun 23’üncü maddesiyle değişen cümle; Yürürlük 09.08.2016) Bir nüshadan fazla olarak düzenlenen kâğıtlardan, maktu vergiye tabi olanların her bir nüshası ayrı ayrı aynı miktarda; nispi vergiye tabi olanların ise sadece bir nüshası damga vergisine tabidir. Şu kadar ki, poliçe ve emre yazılı ticari senetlerin yalnız tedavüle çıkarılan nüshaları vergiye tabi olacağı, 10’uncu maddesinde, damga vergisinin nispi veya maktu olarak alınacağı, nispi vergide, kağıtların nevi ve mahiyetlerine göre, bu kağıtlarda yazılı belli paranın, maktu vergide kağıtların mahiyetlerinin esas olacağı, belli para teriminin, kağıtların ihtiva ettiği veya bunlarda yazılı rakamların hasıl edeceği parayı ifade edeceği hükümleri yer almaktadır.

Mezkûr Kanuna ekli (1) sayılı tablonun kesitleri aşağıdaki gibidir.

I. Akitlerle ilgili kağıtlar

A. Belli parayı ihtiva eden kağıtlar:

1. Mukavelenameler, taahhütnameler ve temliknameler (Binde 9,48)

2. Kira mukavelenameleri (Mukavele süresine göre kira bedeli üzerinden) (Binde 1,89)

3. Kefalet, teminat ve rehin senetleri (Binde 9,48)

4. Tahkimnameler ve sulhnameler (Binde 9,48)

….

B. Belli parayı ihtiva etmeyen kağıtlar:

1. Tahkimnameler (672,40 TL)

2. Sulhnameler (672,40 TL)

3. Turizm işletmeleri ile seyahat acentelerinin aralarında düzenledikleri kontenjan sözleşmeleri (Belli parayı ihtiva edenler dahil) (3.783,20 TL)

…

II. Kararlar ve mazbatalar

1. Meclislerden, resmi heyetlerden ve idari davalarla ilgili olmayarak Danıştaydan verilen mazbata, ilam ve kararlarla hakem kararları:

a) Belli parayı ihtiva edenler (Binde 9,48)

b) Belli parayı ihtiva etmeyenler (672,40 TL)

III. Ticari işlemlerde kullanılan kağıtlar

1. Ticari ve mütedavil senetler:

a) Emtia senetleri:

aa) Makbuz senedi (Resepise) (230,70 TL)

ab) Rehin senedi (Varant) (136,10 TL)

…

IV. Makbuzlar ve diğer kağıtlar

1. Makbuzlar:

a) Resmi daireler tarafından yapılan mal ve hizmet alımlarına ilişkin ödemeler (avans olarak yapılanlar dahil) nedeniyle kişiler tarafından resmi dairelere verilen ve belli parayı ihtiva eden makbuz ve ibra senetleri ile bu ödemelerin resmi daireler nam ve hesabına, kişiler adına açılmış veya açılacak hesaplara nakledilmesini veya emir ve havalelerine tediyesini temin eden kağıtlar (Binde 9,48)

…

Diğer yandan 60 Seri No’lu Damga Vergisi Kanunu Genel Tebliği’nin “Nüshalarda damga vergisi uygulaması” başlıklı 2’nci maddesinde;

“…

(7) Yapılan düzenleme uyarınca, damga vergisi yönünden vergiyi doğuran olayın ilgili maddenin yürürlük tarihinden (9/8/2016) itibaren gerçekleşmesi durumunda, birden fazla nüsha olarak düzenlenen nispi vergiye tabi kağıtlarda sadece tek nüsha üzerinden damga vergisi hesaplanacaktır.

(8) Maktu damga vergisine tabi kağıtlarda ise her bir nüshadan ayrı ayrı aynı miktarda vergi alınması uygulamasına devam edilecektir.

ÖRNEK 1: (A) İnşaat Ticaret Ltd. Şti. ile (B) Site Yönetimi arasında bina tadilatına ilişkin olarak 9/8/2016 tarihinden sonra, 100.000 TL bedel üzerinden iki nüsha sözleşme düzenlenmiştir. Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra düzenlenen söz konusu sözleşme için, 488 sayılı Kanuna ekli (1) sayılı tablonun I/A-1 fıkrasına göre tek nüsha üzerinden nispi damga vergisi hesaplanması gerekmektedir.

ÖRNEK 2: (B) Turizm İşletmesi ile (C) Seyahat Acentesi arasında 20/8/2016 tarihinde 5.000 TL bedel üzerinden üç nüsha kontenjan sözleşmesi düzenlenmiştir. Maktu vergiye tabi söz konusu sözleşmenin her bir nüshasının ayrı ayrı, 488 sayılı Kanuna ekli (1) sayılı tablonun I/B-3 fıkrasına göre maktu damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.

Örnek özelgeler;

1-“müşterinizin takipteki borcunun şüpheli ticari alacaklar hesabında takip edildiği, söz konusu borca ilişkin şirketiniz avukatı, borçlu firma yetkilisi ve icra müdürü ile birlikte borç ödeme taahhüt belgesi düzenlendiği belirtilerek düzenlenen bu kâğıdın damga vergisine tabi olup olmadığı,

…

Buna göre, icra müdürü ile borçlu şirket yetkilisi ve alacaklı şirketiniz avukatı arasında …/…/2018 tarihinde düzenlendiği, borçlu şirket yetkilisi …'in borcu ödemeyi taahhüt ettiğine, alacaklı şirketiniz avukatının da borçlunun ödeme taahhüdünü ve miktarını kabul ettiğine ilişkin hükümler içerdiği anlaşılan özelge talep formu ekinde yer alan … sayılı kağıdın, 488 sayılı Kanuna ekli (1) sayılı tablonun I/A-1 fıkrası uyarınca nispi damga vergisine tabi tutulması ve verginin kişi konumunda bulunan şirketiniz veya borçlu şirket tarafından ödenmesi gerekmektedir.” (64597866-155.01-E.25500)

2-“… Tic. Ltd. Şti. ile … arasında imzalanan kat karşılığı inşaat sözleşmesinin, müteahhit firma … Tic. Ltd. Şti. tarafından söz konusu sözleşmede öngörülen sürede inşaata başlanmamış olması nedeni ile … tarafından feshedildiği, feshe ilişkin noterliğiniz aracılığı ile çekilen ihtarnamenin damga vergisinden istisna olup olmadığı,

…

özelge talep formu ekinde yer alan ihtarnamenin mahiyeti itibariyle fesihname olarak değerlendirilmesi ve söz konusu kâğıdın Damga Vergisi Kanununa ekli (1) sayılı tablonun I/A-5 bölümü uyarınca nispi damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.” (B.07.1.GİB.4.21.15.01-155[1-2017/303]-26652)

3-“ithal edilen eşyalar için EUR.1, Form-A, menşe şehadetnamesi gibi belgelerin düzenlendiği, bunlardan bazılarının birden fazla ithalat beyannamesi ekinde gümrük müdürlüklerine ibraz edildiği, bir beyanname ekinde ibraz edilen bir belgenin ayrıca başka beyanname veya beyannameler ekinde de ibraz edilmesi durumunda da söz konusu ek belgeler üzerinden ayrıca damga vergisi alınıp alınmayacağı hususunda,

…

Buna göre, ithalata ilişkin olarak yurt dışında düzenlenip Türkiye'de resmi daire olan gümrük idarelerine gümrük beyannamesi ekinde ibraz edilen ve Damga Vergisi Kanunu uygulamasında menşe şehadetnamesi olarak değerlendirilen EUR.1, Form A belgesi gibi belgeler farklı hususları ispat eden birbirinden ayrı kağıtlar olup, gümrük idarelerine verilen beyannameler ve ekinde ibraz edilen söz konusu belgelerin her birinin Kanuna ekli (1) sayılı tabloda belirtilen tutarlar üzerinden nüsha sayısına göre ayrı ayrı maktu damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.

Diğer taraftan, damga vergisinde vergiyi doğuran olayın; yurtdışında düzenlenen kağıtlar için Türkiye'de resmi dairelere ibraz edilmesi, veya üzerine devir veya ciro işlemleri yürütülmesi veyahut herhangi bir suretle hükümlerinden faydalanılması olduğu dikkate alındığında, damga vergisi ödenmiş bir kağıdın gümrük idarelerine her ibrazında damga vergisi alınması söz konusu olmamakla birlikte, söz konusu kağıtların düzenlenmiş diğer nüshalarının ibraz edilmesi durumunda her nüshadan damga vergisi aranılacağı tabiidir.” (97895701-155[2018/330]-E.568272)

4-“yurt dışında anlaşmalı olduğunuz tur operatörlerinin Türkiye'ye gönderdiği müşterilere Türkiye'de konaklama, transfer ve tur hizmetleri sunduğunuz, sezon başlamadan önce otellerle müşterilerin konaklaması hususunda kontenjan sözleşmeleri imzaladığınız, sezon başında ise o günün değişen ya da gelişen şartlarına göre ana kontenjan sözleşmelerine ek olarak kontenjan sözleşmesi veya protokoller düzenlediğiniz belirtilerek, daha önce düzenlenen kontenjan sözleşmelerine ek olarak düzenlenen ve özelge talebiniz ekinde bulunan ek protokolün damga vergisine tabi olup olmadığı,

…

firmanız ile … arasında düzenlenen … tarihli kontenjan sözleşmesine ek olarak kontenjana ilişkin hükümlere yer verilmek suretiyle düzenlendiği anlaşılan … tarihli "Ek protokol" başlıklı kağıdın, mahiyeti itibarıyla kontenjan sözleşmesi olarak 488 sayılı Kanuna ekli (1) sayılı tablonun I/B-3 fıkrasına göre maktu damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.” (E-49327596-155.01[DVÖZ.2022.60]-285110)

5-“… Tic. Ltd. Şti. ile … arasında imzalanan kat karşılığı inşaat sözleşmesinin, müteahhit firma … Tic. Ltd. Şti. tarafından söz konusu sözleşmede öngörülen sürede inşaata başlanmamış olması nedeni ile … tarafından feshedildiği, feshe ilişkin noterliğiniz aracılığı ile çekilen ihtarnamenin damga vergisinden istisna olup olmadığı,

…

özelge talep formu ekinde yer alan ihtarnamenin mahiyeti itibariyle fesihname olarak değerlendirilmesi ve söz konusu kâğıdın Damga Vergisi Kanununa ekli (1) sayılı tablonun I/A-5 bölümü uyarınca nispi damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.” (B.07.1.GİB.4.21.15.01-155[1-2017/303]-26652)

KAYNAKLAR

488 sayılı Damga Vergisi Kanunu

60 Seri No’lu Damga Vergisi Kanunu Genel Tebliği

GİB Özelgeleri

18.08.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.