Vedat Erdem
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
vedaterdem1@gmail.com

Eser Sözleşmesinde Eserin Ayıplı Olması Halinde İş Sahibinin Seçimlik Hakları Nelerdir?

Eser sözleşmesi 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun (TBK) 470’inci maddesinde “yüklenicinin bir eser meydana getirmeyi, iş sahibinin de bunun karşılığında bir bedel ödemeyi üstlendiği sözleşme” şeklinde tanımlanmıştır.

Mezkûr Kanunun;

-471’inci maddesinde “Yüklenici, üstlendiği edimleri iş sahibinin haklı menfaatlerini gözeterek, sadakat ve özenle ifa etmek zorundadır. Yüklenicinin özen borcundan doğan sorumluluğunun belirlenmesinde, benzer alandaki işleri üstlenen basiretli bir yüklenicinin göstermesi gereken meslekî ve teknik kurallara uygun davranışı esas alınır. Yüklenicinin özen borcundan doğan sorumluluğunun belirlenmesinde, benzer alandaki işleri üstlenen basiretli bir yüklenicinin göstermesi gereken meslekî ve teknik kurallara uygun davranışı esas alınır.”

-474’üncü maddesinde ise “İş sahibi, eserin tesliminden sonra, işlerin olağan akışına göre imkân bulur bulmaz eseri gözden geçirmek ve ayıpları varsa, bunu uygun bir süre içinde yükleniciye bildirmek zorundadır. Taraflardan her biri, giderini karşılayarak, eserin bilirkişi tarafından gözden geçirilmesini ve sonucun bir raporla belirlenmesini isteyebilir.”

-475’inci maddesinde “Eserdeki ayıp sebebiyle yüklenicinin sorumlu olduğu hâllerde iş sahibi, aşağıdaki seçimlik haklardan birini kullanabilir:

1. Eser iş sahibinin kullanamayacağı veya hakkaniyet gereği kabule zorlanamayacağı ölçüde ayıplı ya da sözleşme hükümlerine aynı ölçüde aykırı olursa sözleşmeden dönme.

2. Eseri alıkoyup ayıp oranında bedelden indirim isteme.

3. Aşırı bir masrafı gerektirmediği takdirde, bütün masrafları yükleniciye ait olmak üzere, eserin ücretsiz onarılmasını isteme.

İş sahibinin genel hükümlere göre tazminat isteme hakkı saklıdır.

Eser, iş sahibinin taşınmazı üzerinde yapılmış olup, sökülüp kaldırılması aşırı zarar doğuracaksa iş sahibi, sözleşmeden dönme hakkını kullanamaz.”

Yargıtay 6’ncı Hukuk Dairesi’nin 2024/1729 E., 2025/1327 K. sayılı kararında “Eser, yüklenicinin sanat ve beceriyi gerektiren, bir emek sarfı ile gerçekleştirilen sonuçtur. Yüklenicinin eseri iş sahibinin yararına olacak şekilde ve ona hiçbir zarar vermeden meydana getirmesi, davalı yüklenicinin hem sadakat hem de özen borcunu kapsar. Burada belli bir sonucun ortaya çıkması amaçlandığından meydana getirilen eserin iş sahibinin beklentisini karşılamaması halinde, sözleşmedeki yarar dengesi iş sahibi aleyhine bozulmuş olur. Bu bakımdan eserin fen ve sanat kurallarına uygun, iş sahibinin beklentilerini karşılar özellikleri taşıması aranır. Aksi halde eserin ayıplı olduğu kabul edilir. Ayıplı eseri meydana getiren yüklenici ise ortaya çıkan ayıp ve eksiklerden sadakat ve özen borcu nedeniyle sorumludur. Yüklenici, hangi yöntemi kullanırsa kullansın eserin ayıpsız olarak ortaya çıkması gerekmekte olup, diğer bir deyişle eser sözleşmesinin niteliği gereği yüklenici sonucu garanti etmektedir. Komplikasyonlarda ise, aydınlatma yükümlülüğü ve komplikasyon yönetiminin doğru yapılması yine yüklenicinin sorumluluğundadır.

Sözleşmeden dönme, ayıp oranında bedelden indirim ya da ücretsiz onarım isteme hakları ile genel hükümlere göre tazminat isteme hakkıdır. Bunlarda ilk üçü, yani dönme, bedelden indirim ve ücretsiz onarım isteme hakları seçimlik haktır. Tazminat isteme hakkı ise iş sahibinin zarar görmesi şartıyla her üç seçimlik hakla birlikte istenebilir.

Somut olay değerlendirildiğinde; davacıya, davalı yüklenici tarafından 12 adet implant yapıldığı anlaşılmıştır. Adli Tıp Kurumu ve Uludağ Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesinden alınan raporlarda davalının tıp kurallarına uygun olarak gerekli dikkat ve özeni gösterdiği belirtilmiş ise de sonuç olarak tedavi aşamasında implantların üç kez düştüğü, dosya kapsamında bulunan 18.04.2023 tarihli raporda da implant üstü protezleri zayıflatan hatalı bir tasarım yapıldığının belirtildiği ve bu durumda taraflar arasındaki sözleşmedeki sonuç taahhüdünün gerçekleşmediği, davalıların murisi müteveffa doktor yüklenici tarafından yapılan işlemlere dair dosyaya onam formu sunulmadığı da dikkate alındığında davalıların murisi olan yüklenicinin kusurlu olduğu anlaşılmıştır. Bu durumda mahkemece meydana getirilen eserin ayıplı olduğu dikkate alınıp, eser sözleşmesi hükümlerine göre kusur değerlendirmesi yapıldıktan sonra, davacının manevi tazminat talebi yönünden mahkemece somut olayın özelliklerine, tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre takdir edilecek uygun miktarda manevi tazminatın tahsiline karar verilmesi gerekirken …”

Aynı dairenin 2024/1833 E., 2025/1275 K. sayılı kararında ise “somut olay değerlendirildiğinde; her ne kadar mahkemece alınan raporlar neticesinde yapılan ameliyatın tıbben uygun olduğu, ameliyat sonrası oluşan perforasyonun komplikasyon mahiyetinde olduğu, tıbbi uygulama hatası bulunmadığı kanaatine varılmış ise de eser sözleşmesinde sonuç taahhüdü söz konusudur. Sonucun gerçekleşmemesi halinde yüklenicinin edimi ifa etmediğinin kabulü gerekir. Davaya konu olayda da davacıya meme büyütme ve asimetrinin giderilmesi için göğüs estetiği ameliyatı yapılmış olup, göğüslerinin istenilen şekle kavuşmasının sağlanması gerekmektedir. Akdeniz Üniversitesi Adli Tıp Anabilim dalı Başkanlığı ve Adli Tıp Kurumu 7. İhtisas kurul tarafından ameliyatın uygulanma şeklinin tıbben uygun olduğu ve ameliyat sonrası tespit edilen perforasyonun karşılaşılabilecek bir komplikasyon olduğu, yapılan işlemlerde tıbbi uygulama hatası bulunmadığına dair rapor düzenlenmiş olmakla birlikte davacının ilk ameliyat sonrasında istenilen sonucun gerçekleşmemiş olması nedeniyle 2. kez estetik amaçlı ameliyat geçirmek durumunda kaldığı ve estetik amaçlı bu operasyon esnasında bağırsak perforasyonu oluşması nedeniyle tekrar ameliyat geçirmek durumunda kaldığı, geçirilen ameliyatlara bağlı yeni izlerin oluştuğu ve göğüs asimetrisinin giderilmemiş olduğu anlaşılmakla davalı tarafın netice odaklı edimini yerine getirmediği anlaşılmaktadır. Bu durumda davacının maddi ve manevi tazminat talepleri değerlendirilerek oluşacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekmesine rağmen mahkemece davanın reddine karar verilmesi doğru olmamış kararın bozulması gerekmiştir.”

Görüldüğü gibi eser sözleşmesinde eserdeki ayıp sebebiyle yüklenicinin sorumlu olduğu hâllerde iş sahibi sözleşmeden dönebilir, ayıp oranında bedelden indirim isteyebilir veya bütün masrafları yükleniciye ait olmak üzere, eserin ücretsiz onarılmasını isteyebilir.

KAYNAKLAR

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu

Yargıtay 6’ncı Hukuk Dairesi’nin 2024/1729 E., 2025/1327 K. sayılı kararı

Yargıtay 6’ncı Hukuk Dairesi’nin 2024/1833 E., 2025/1275 K. sayılı kararı

02.06.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.